امام حسن علیه السلام و پاسداری از ارزش ها

اشاره

ابعاد صلح شجاعانه امام حسن علیه السلام با معاویة بن ابی سفیان که یگانه عامل بقای اقلیت شیعه در آن عصر بود، چنان با عظمت است که تاکنون محققان زیادی را به تحلیل و تبیین آن واداشته است. بدون اغراق می توان گفت: اکثر مقالات و تحقیقات پیرامون آن حضرت، در اطراف این رویداد دور می زند. این نوع نگرش هر چند بیانگر عمق و عظمت صلح امام علیه السلام است اما در دوره دیگر (قبل از امامت و بعد از صلح) کمتر مورد توجه قرار گرفته اند و به تبع آن میزان آگاهی مردم نیز از این دوره ها اندک است. بر این اساس و به مناسبت سالگرد شهادت حضرت، در این شماره با دوران امامت حضرت بعد از صلح (9 سال و اندی) آشنا می شویم.

نفوذ اموی ها در حاکمیت دین

مهم ترین چالشی که امام حسن علیه السلام در طول دوره امامت و بلکه حیات خود با آن رو به رو شد، مساله نفوذ اموی ها در حاکمیت دینی دوره های قبل و بروز آثار آن در این دوره است. نفوذی که از زمان رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله (8 سالگی) شروع و در خلافت عثمان به اوج خود رسید. طبیعی است که باید سابقه نفوذ اموی ها را از دوره فراگیری حکومت اسلامی (فتح مکه) پی گرفت زیرا به موازات گسترش اسلام، گروه های مختلفی به علل گوناگون به اسلام رو آوردند. منافقان نیز از باب ناچاری نتوانستند در مقابل این سیل خروشان قرار بگیرند و به ناچار با آن بنای هم سویی گذاشتند. این هم سویی نه از روی میل که از باب اضطرار و بی نتیجه بودن مقاومت بود. آن ها تنها زمانی که پرچم لا اله الا الله را بر فراز شهر دیدند، لب به شهادتین گشودند و به این ترتیب دوران حیات خود را با تاکتیک هم سویی موقت ادامه دادند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله با درایت کامل متوجه این حرکت خزنده بود. لذا اهداف پلید آنان را این گونه افشا می کرد:

«اذا بلغ بنو العاص ثلاثین اتخذوا مال الله دولا و عباد الله خولا و دین الله دخلا; (1)

زمانی که فرزندان عاص (بنی امیه) (2) به سی برسند، مال خدا را میان خود دست به دست می کنند، بندگان خدا را بنده خود و دین خدا را مغشوش می کنند.»

امام حسن علیه السلام نیز از سابقه این گروه کاملا آگاه بود. لذا در مجلس معاویه به او خطاب کرد:

معاویه! فراموش کرده ای که وقتی پدرت تصمیم گرفت اسلام بیاورد، تو اشعاری خواندی و او را از اسلام بازداشتی. و شما ای گروه (حامیان معاویه) به خدا سوگندتان می دهم آیا به یاد نمی آورید که رسول خدا صلی الله علیه و آله در هفت جا ابوسفیان را لعنت کرد. کسی از شما می تواند آن را انکار کند؟ آن ها عبارتند از:

1- روزی که در خارج مکه نزدیکی طائف در حالی که پیامبر صلی الله علیه و آله قبیله بنی ثقیف را به اسلام دعوت می کرد، پدرت پیش آمد و به پیامبر ناسزا گفت و او را دیوانه و دروغگو خواند...

2- زمانی که کاروان قریش از شام می آمد و پیامبر صلی الله علیه و آله می خواست در برابر اموالی که از مسلمانان گرفته بودند، کاروان را توقیف کند، ابوسفیان کاروان را از بیراهه به سوی مکه برد و جنگ بدر را به راه انداخت...

3- روز جنگ احد آن گاه که پیامبر صلی الله علیه و آله بر فراز کوه بود و فریاد می زد: «الله مولانا ولا مولی لکم.» ابوسفیان هم نعره می زد: «اعل هبل. ان لنا العزی ولا عزی لکم; برافراشته باد بت هبل. ما بت عزی داریم و شما چنین بت عظیمی ندارید.»

4- در جنگ احزاب نیز پیامبر صلی الله علیه و آله بر او لعنت کرد...

5- روز صلح حدیبیه که ابوسفیان به همراه قریش راه را بر مسلمانان بست و آنان را از انجام فریضه حج محروم نمود. پیامبر صلی الله علیه و آله به رهبر مشرکین و پیروانش لعنت کرد. به آن حضرت گفتند: آیا امید اسلام به هیچ یک از آنان نداری؟ فرمود: «این لعنت بر مؤمنان از فرزندان آن ها نمی رسد، اما زمامدارانشان هرگز رستگار نخواهند شد.»

6- در جنگ حنین ابوسفیان کفار قریش و هوازن را جمع کرد و عیینه قبیله غطفان و عده ای از یهود را گرد آورد. خداوند شر ایشان را دفع کرد. ای معاویه! تو مشرک بودی. پدرت را یاری می کردی و علی علیه السلام بر دین پیامبر ثابت قدم بود.

7- روز ثنیه که یازده نفر به همراهی ابوسفیان کمر به قتل پیامبر صلی الله علیه و آله بسته بودند (6 نفر از بنی امیه و 5 نفر از دیگر افراد قریش) ... (3)

پیامبر صلی الله علیه و آله با نفرین و لعن خویش چهره معاند و حق ستیز آنان را معرفی می ساخت لیکن انحراف در مسیر حاکمیت دینی (انحراف داخلی) زمینه های رویش مجدد آن ها را فراهم ساخت و به محض خروج حاکمیت از دست زمامداران صالح، فضای باز برای حزب نفاق فراهم شد و آنان را از انزوا و مرگ تدریجی رهانید.

در دوره حکومت عمر نفوذ حزب ابی سفیان چنان شد که فرزندش معاویه، ولایت شام و سوریه را ربود و چنان بر آن مسلط شد که علی رغم عزل و نصب های متوالی کارگزاران توسط عمر، او همیشه در منصب خود باقی ماند و به این ترتیب پایگاهی ثابت و مطمئن برای بالندگی حزب منسجم ابی سفیان فراهم شد.

در زمان زمامداری عثمان به دلایل متعدد مخصوصا ارتباط نسبی معاویه و عثمان شاخه های شجره ملعونه بنی امیه وانست بخش های عمده حاکمیت دینی را تسخیر کند و در هر مرکز قدرتی ریشه ای بدواند و به این ترتیب در این دوره حتی مروان و پدرش که رانده شده رسول اکرم صلی الله علیه و آله بودند و دو خلیفه قبل شفاعت عثمان را برای بازگرداندن آن ها به مدینه نپذیرفته بودند، توسط خود عثمان برگردانده و صاحب پست های کلیدی شدند. امام حسن علیه السلام در این باره نیز به یاران معاویه (در مجلس معاویه) فرمود: «شما را به خدا سوگند! آیا می دانید که ابوسفیان بعد از بیعت مردم با عثمان به خانه وی رفت و گفت: برادرزاده! آیا غیر از بنی امیه کسی دیگر در این جا حضور دارد؟ عثمان جواب داد: نه. او گفت: ای جوانان بنی امیه! خلافت را مالک شوید و همه پست های اساسی آن را به دست بگیرید. سوگند به کسی که جانم در دست اوست نه بهشتی وجود دارد و نه جهنمی.

ای مردم! آیا نمی دانید بعد از بیعت مردم با عثمان ابوسفیان دست برادرم حسین علیه السلام را گرفت و به سوی قبرستان بقیع غرقد (4) برد و در آن جا به صدای بلند فریاد زد: ای اهل قبرستان! شما با ما سر حکومت و خلافت جنگیدید و امروز بدنتان زیر خاک پوسیده است و کار حکومت در دست ماست. حسین علیه السلام خطاب به او فرمود:

ای ابوسفیان! عمری بر تو گذشته است. صورتت زشت باد. سپس دست خود را کشید و به سوی مدینه آمد. اگر نبود لقمان بن بشیر، چه بسا ابوسفیان حسین علیه السلام را نابود کرده بود. ای معاویه! این است کارنامه ننگین زندگی تو و پدرت... عمر تو را والی شام کرد و تو خیانت کردی. در پی آن عثمان آن حکم را تنفیذ کرد. باز تو او را در دهان مرگ انداختی. از این هر دو بالاتر این که به خود جرات دادی و با جسارت در برابر خدا ایستادی و با علی بن ابی طالب مخالفت کردی... تو مردم نادان را برانگیختی و آنان را به معرکه جنگ آوردی و با مکر و حیله خونشان را بر زمین ریختی و این ها ثمره تلخ بی ایمانی تو به معاد و نترسیدن از عقاب الهی است... (5) »

به این ترتیب حزب بنی امیه در همان اوایل زمامداری عثمان توانست به طور شگفت آوری به دو رکن حکومت (ثروت و منصب) نزدیک شده، آن ها را قبضه کند و در انتظار دستیابی به رکن سوم حاکمیت یعنی دین بنشیند.

این موقعیت نیز با قتل عثمان پیش آمد و معاویه با ادعای خونخواهی خلیفه شهید، در مدتی اندک توانست عواطف دینی مردم را منحرف و سپاه دین را بر ضد دین (علوی) به خیزش درآورد. به عبارت دیگر همان طور که حیات عثمان عامل کسب مناصب حساس برای بنی امیه شد، مرگ وی هم مورد استفاده کامل آنان قرار گرفت و یک پله دیگر آنان را به قدرت نزدیک تر کرد. در این باره نامه شبث بن ربعی به معاویه قابل تامل است. «تو برای گمراه کردن مردم و جلب آرا و تمایل آنان و برای این که آنان را به زیر فرمان خود درآوری، هیچ وسیله ای نداری جز این که گفتی پیشوای شما به ناحق و مظلومانه کشته شد و ما به خونخواهی او برخاسته ایم. در نتیجه فرومایگان و افراد نادان بر گرد تو فراهم آمده اند... دلت می خواست او کشته شود تا به این جا برسی...» (6)

امام علی علیه السلام به زیباترین شیوه استفاده دو منظوره از عثمان را توسط معاویه در نامه ای به او یادآور می شود: «انک انما نصرت عثمان حینما کان النصر لک وخذلته حینما کان النصر له; (7)

وقتی پشتیبانی از عثمان به نفع تو بود، به یاری اش شتافتی و آن گاه که به نفع او بود، او را خوار گذاشتی.»

از همین دوره زمان تعارض بین حاکمیت حق علوی و حاکمیت باطل اموی آغاز شد و تمام دوران حکومت امیرمؤمنان و دوره کوتاه حکومت امام حسن علیه السلام را به خود مشغول ساخت و سرانجام در سال 41 ه به دلایل متعدد داخلی و خارجی این تعارض به نفع جریان اموی پایان یافت و امام حسن علیه السلام را ناچار به صلح کرد. بنابراین باید دقت کرد که تلاش های بنی امیه از 8 هجری تا 41 هجری (33 سال) برای دست یابی به حاکمیت در این دوره به مرحله نهایی و ثمردهی می رسد و امام حسن علیه السلام که با چنین جریان ریشه داری رو به رو می گردد، ناچار به صلح می شود. (8) امام خود به برخی از دلایل صلح با معاویه بارها اشاره کرد که یک مورد آن چنین است:

1- شیخ طوسی به سند معتبر از امام زین العابدین علیه السلام نقل می کند: «وقتی امام حسن علیه السلام برای صلح با معاویه راهی شد و با او ملاقات کرد، معاویه بر فراز منبر رفت و گفت: ایهاالناس! حسن فرزند علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا مرا اهل خلافت دانست و خود را اهل خلافت ندانست و اینک به رغبت و شوق آمده است تا با من بیعت کند. برخیز یا حسن! سپس حضرت برخاست و فرمود: «... ای جماعت! سخن می گویم; بشنوید و گوش و دل خود را با من همراه سازید و سخنانم را ثبت کنید... اگر سال ها بایستم و فضیلت ها و کرامت هایی را که خدا ما را به آن مخصوص کرده، بشمارم، تمام نخواهد شد. منم فرزند پیغمبر بشیر و نذیر و سراج منیر که حق تعالی او را رحمت عالمیان گردانیده و پدرم علی ولی مؤمنان و شبیه هارون است. معاویه پسر صخر ادعا می کند من او را اهل خلافت دانسته ام و خود را اهل آن ندانسته ام! دروغ می گوید. به خدا سوگند که من در کتاب خدا و نت خدا برتر از مردم به خلافت هستم. ولکن ما اهل بیت علیهم السلام روزی که حضرت رسالت صلی الله علیه و آله از دنیا رفته است تا حال همیشه مظلوم و مقهور بوده ایم. پس خدا حکم کند میان ما و آن ها که بر ما ظلم کردند و حق ما را غصب کردند و بر گردن ما سوار شدند، مردم را بر ما مسلط کردند و حق ما را که در کتاب خدا برای ما مقرر شده است، از خمس و غنائم، منع کردند و کسی که منع کرد از مادر ما فاطمه، میراث او را از پدرش...

امت مرا واگذاشتند، یاری نکردند و با تو بیعت کردند. ای پسر حرب! اگر یاران مخلص می یافتم که با من در مقام فریب نبودند هرگز با تو بیعت نمی کردم، چنانچه حق تعالی هارون را زمانی که قومش او را تضعیف کردند و با او دشمنی نمودند معذور داشت، همچنین من و پدرم وقتی که امت دست از ما برداشتند و متابعت غیر ما کردند و یاوری نیافتیم، نزد خداوند معذور هستیم. احوال این امت با امت های گذشته مثل هم است...

معاویه گفت: به خدا سوگند که حسن از منبر فرود نیامد تا زمین بر من تیره شد، خواستم به او ضرر برسانم. ولی فهمیدم فروخوردن خشم به عافیت نزدیک تر است.» (9)

در این سخنرانی تکان دهنده امام به نکات بسیار حساسی اشاره می کند و با کالبد شکافی اوضاع کنونی، سرنخ های آن را در دوران گذشته نشان می دهد و آن چیزی نیست جز خروج حاکمیت دینی از مسیر اصلی خود، امری که موجب تمام انحرافات بعدی و مظلومیت اهل بیت علیهم السلام شد. علاوه بر این امام به عوامل دیگر مانند همراهی نکردن مردم، غدر و نیرنگ بازی آنان، نداشتن همراهان مخلص، تضعیف موقعیت توسط مردم، دشمنی آنان با امام اشاره می کند و در پایان جواز صلح در شرایط این چنینی را یادآور می شود.

در هر صورت دوران دستیابی به حاکمیت برای اموی ها فرارسید و معاویه با فراخوانی امام علیه السلام به شام و اخذ بیعت، کوشید این پیروزی را به طور رسمی اعلام کند. فضیل غلام محمد بن راشد نقل کرده است که امام صادق علیه السلام فرمود: «معاویه به حسن بن علی علیه السلام نامه نوشته و او و حسین علیهما السلام و یاران علی علیه السلام را به شام فراخواند. همه از جمله قیس بن سعد بن عباده انصاری به شام آمدند. معاویه به آنان اذن ورود داد. آن گاه گفت: ای حسن برخیز و بیعت کن. او برخاست و چنین کرد. سپس گفت: ای حسین برخیز و بیعت کن. او نیز برخاست و چنین کرد. سپس گفت: ای قیس تو نیز برخیز و چنین کن. او هم برخاست و متوجه امام حسین علیه السلام شد تا او چه فرمان دهد. حسین علیه السلام فرمود: ای قیس او (امام حسن علیه السلام) امام من است.» (10)

بعد از صلح چه گذشت؟

چند روز بعد از امضای قرارداد صلح، امام حسن علیه السلام با مردم کوفه وداع کرد و رهسپار مدینه شد. (11) و به دنبال آن معاویه به طور کامل بر سرنوشت مسلمانان حاکم شد و حکومت تمام عیار اموی را به پیش برد. اما طبیعی بود که ماهیت ضد دینی حکومت معاویه اجازه نمی داد، مصالحه با امام به همان حالت باقی بماند به عبارت دیگر هر چند صلح در ظاهر به وقوع پیوسته بود ولی در حقیقت ماهیت متضاد این دو جریان اجازه مصالحه واقعی به آنان نمی داد و علی رغم زدوده شدن تضادهای ظاهری که موجب حفظ جان شیعیان شد، تضادهای واقعی همچنان باقی بود و جبهه حق و باطل هرگز قابل تفاهم و تصالح نبودند.

× × ×

در مورد جدایی بنی امیه از اسلام و مباین بودن جبهه آنان با جبهه حقیقی دین، شهید مطهری قدس سره این گونه به بررسی دلایل ضدیت آنان با اسلام اشاره می کند:

«مبارزه شدید امویان که در راس آن ها ابوسفیان بود، با اسلام و قرآن... دو علت داشت: یکی رقابت نژادی که در سه نسل متوالی متراکم شده بود. دوم تباین قوانین اسلامی با نظام زندگی اجتماعی رؤسای قریش مخصوصا اموی ها که اسلام بر هم زننده آن زندگانی بود... گذشته از این ها مزاج و طینت آن ها طینتی منفعت پرست و مادی بود و در این گونه مزاج های روحی، تعلیمات الهی و ربانی اثر ندارد و این ربطی به باهوش یا بی هوشی آن ها ندارد. کسی به تعلیمات الهی اذعان پیدا می کند که در وجود خودش پرتوی از شرافت و علو نفس و بزرگواری باشد. این مطلب خود یک اصل بزرگی است. داستان ابوسفیان و عباس وگفتن «لقد صار ملک ابن اخیک عظیما...» قصه «بالله غلبتک یا اباسفیان » ایضا قصه «تلقفونها تلقف الکره » همگی دلیل کوری باطنی ابوسفیان است. (12)

و بر پایه همین تفسیر است که به طور متوالی شاهد بروز تضادهای درونی به صورت توطئه های متعدد معاویه برای قتل امام هستیم (استفاده از هر وسیله ممکن) و در مقابل امام را نیز می بینیم که (تنها با وسایل مشروع) در صدد تضعیف حکومت معاویه است. البته معاویه بارها می کوشید بر تضادهای حقیقی جبهه باطل و حق سرپوش گذارد و حداقل در منظر عمومی منازعات خود و امام را امری در نهایت حزبی، قبیله ای و طایفه ای جلوه دهد و در مقابل امام با درایت کامل اجازه شکل گیری چنین تصوری را نمی داد. بنابراین تمام تلاش معاویه این بود که بر تضادهای حقیقی دو جبهه سرپوش گذارد و جبهه حق را در سایه صلح ظاهری در خود هضم کند و برعکس امام می کوشید در سایه صلح ظاهری بیشترین منافع متصور را نصیب خود و شیعیان کند و در عوض تضادهای درونی را در هر فرصت ممکن بروز دهد. نمونه ای تاریخی را در این باره می خوانیم:

معاویه برای مروان نامه ای نوشت و در آن از مروان خواست دختر عبدالله بن جعفر، برادرزاده امام علی علیه السلام، را برای پسرش یزید خواستگاری کند و افزود: مهریه اش هر قدر باشد، می پذیرم و هر قدر قرض داشته باشد، می دهم. به علاوه این وصلت موجب صلح بین بنی امیه و بنی هاشم خواهد شد.

مروان بلافاصله بعد از دریافت نامه با عبدالله بن جعفر ملاقات و موضوع خواستگاری را مطرح کرد. او گفت: اختیار این امور با حسن بن علی علیهما السلام است. از او خواستگاری کن. مروان به ناچار نزد امام رفت و دختر عبدالله را خواستگاری کرد. امام به او فرمود: هر کسی را که می خواهی دعوت کن تا گرد هم آیند. وقتی بزرگان دو طایفه جمع شدند، مروان بلند شد و بعد از خطبه و حمد و ثنای الهی گفت: امیرمؤمنان معاویه به من فرمان داده تا زینب دختر عبدالله بن جعفر (13) را برای یزید خواستگاری کنم به این ترتیب که: هر قدر پدرش خواست مهر تعیین کند. هر قدر پدرش مقروض بود، می دهم. این وصلت موجب صلح بین دو طایفه بنی امیه و بنی هاشم می شود. یزید پسر معاویه کسی است که نظیر ندارد. به جانم سوگند حسرت و افتخار شما به یزید بیشتر از حسرت و افتخار او به شماست و او کسی است که به برکت چهره اش از ابرها طلب باران می شود. در پی این سخنان مروان نشست و امام حسن علیه السلام به پاخاست و فرمود:

«...اما ما ذکرت من حکم ابیها فی الصداق فانا لم نکن لندعب عن سنة رسول الله فی اهله وبناته

... واما الصلح الحیین فانا عادینا لله و فی الله فلا نصالحکم للدنیا...;

1- در مورد مهریه، ما از سنت پیامبر صلی الله علیه و آله (840 درهم) تجاوز نمی کنیم.

2- در مورد قرض ها، چه وقت زن های ما قرض پدران شان راداده اند؟

3- در مورد صلح بین دو طایفه دشمنی ما با شما برای خدا و در راه خداست. بنابراین با دنیای شما صلح نمی کنیم.

4- در مورد افتخار ما به وجود یزید... اگر مقام خلافت بالاتر از مقام نبوت است، ما باید به یزید افتخار کنیم و اگر مقام نبوت بالاتر است، او باید به ما افتخار کند.

5- در مورد طلب باران به برکت چهره یزید... تنها از محمد و ال محمد طلب باران می شود. نظر ما این است که دختر عبدالله را به ازدواج پسرعمویش قاسم بن محمد بن جعفر در آوریم...» (14)

در ضمن همین رویداد به ظاهر خانوادگی است که امام در جمع بزرگان هر دو گروه مبنای دشمنی آنان را یادآور می شود و نقشه معاویه را که درصدد بود، ابتدا سطح منازعات را به دعواهای حزبی و قبیله ای تقلیل دهد و بعد خود را منادی صلح و آشتی معرفی کند، نقش بر آب می کند و همین نکته کلیدی است که باعث می شود علی رغم مصالحه ظاهری، تعارضات همچنان ادامه یابد و با به اوج رسیدن آن در زمان امام حسین علیه السلام آتش جنگ شعله ور شده، لایه های پنهان منازعات بار دیگر چهره خود را بنمایاند و نشان دهد که حق و باطل هرگز آشتی پذیر نیستند و صلح امام حسن علیه السلام تنها یک حرکت تاکتیکی برای بقای اقلیت شیعه بوده است. (15)

با این دیدگاه برای یافتن دلایل شهادت امام حسن علیه السلام باید به تعارض جبهه حق و باطل توجه کرد نه تعارضات قبیله ای و...

الف - نسبت به امام

1- پیمان شکنی

معاویه حتی نتوانست یا نخواست برای ایامی چند هدف اصلی خود از جنگ با امام را برملا نسازد و به این ترتیب پرده از هدفی برداشت که آشکارترین دلیل بر سازش ناپذیری دو جبهه بود. علامه مجلسی در این باره می نویسد:

«چون صلح منعقد شد، معاویه متوجه کوفه شد تا آن که روز جمعه به نخیله فرود آمد. در آن جا نماز کرد، خطبه ای خواند، در آخر خطبه اش گفت: من با شما قتال نکردم برای آن که نماز کنید یا روزه بگیرید یا زکات بدهید ولیکن با شما قتال کردم که امارت بر شما را به هم رسانم. خدا به من داد، هرچند شما نمی خواستید. شرطی چند با حسن کرده ام، همه در زیر پای من است. به هیچ یک از آن ها وفا نخواهم کرد. پس داخل کوفه شد. بعد از چند روز که در کوفه ماند، به مسجد در آمد. حضرت امام حسن علیه السلام را بر منبر فرستاد و گفت: بگو برای مردم که خلافت حق من است.» (16)

2- تلاش برای جذب امام:

معاویه تلاش بسیاری به خرج می داد که امام را به سوی خود جذب کند تا مرزهای روشن جدایی حقیقی بین دو جبهه را بپوشاند. امام نیز با شیوه های مختلف همچنان بر جدا بودن دو جبهه تاکید می کرد. یکی از شیوه ها تلاش برای برقراری ارتباطهای سببی و خانوادگی و ائتلاف قبیله ای بود که نمونه ای از آن را خواندیم. یکی دیگر از شیوه های معاویه ارسال هدایا و جوایز و در مجموع تحرکات عاطفی بود که البته امام نیز آن ها را دریافت و به مصارف لازم می رساند (17) ، اما اجازه نمی داد از این ها به عنوان نزدیکی وی به معاویه تعبیر شود.

امام باقر علیه السلام می فرمود: «قد کان الحسن والحسین یتقبلان جوائز المتغلبین مثل معاویة لانهما کانا اهلا لما یصل الیهما من ذلک وما فی ید المتغلبین علیهم حرام وهو للناس واسع اذا وصل الیهم فی خیر واخذوه من حقه; حسن و حسین علیهما السلام عطایای زورمندانی مثل معاویه را می پذیرفتند، زیرا حق آنان بود و آنچه در اختیار زورمداران ستمگر است، برای خود آنان حرام است ولی اگر در راه (اطاعت) و خیر به مردم برسد، برای آنان حلال است و به حق دریافت کرده اند.»

قال ابوجعفر بن محمد علیهما السلام: «وجوائزهم لمن یخدمهم فی معصیة الله حرام علیهم وسحت; و عطایای آنان برای کسانی که در نافرمانی خدا به آنان خدمت می کنند، حرام و نارواست.»

3- توهین به امام:

از جمله رفتارهایی که دستگاه بنی امیه در برابر امام اتخاذ کرد، توهین به آن حضرت بود که در قالب ها و شکل های مختلفی اجرا می شد و صفحات تاریخ پوشیده از این نوع رفتارهاست.

در یک مورد امام به معاویه چنین فرمود: این گروه به من ناسزا نگفتند بلکه تو به من ناسزا گفتی، زیرا، تو با زشتی انس گرفته ای و اخلاق ناپسند در جانت ریشه دوانده. با محمد و خاندان او دشمنی می ورزی. سوگند به خدا ای معاویه! اگر من و این جماعت در مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله درگیر می شدیم و مهاجرین و انصار اطراف ما بودند، جرات چنین جسارت هایی نسبت به ما نداشتند...» (18) در جای دیگر پسر عاص به معاویه می گوید: «مردم به دنبالش راه افتاده اند. فرمان داد، اطاعت کردند. سخن گفت تصدیق کردند. این دو کار را به جاهای باریک تری خواهند کشاند. چه خوب بود که کسی را دنبالش می فرستادی تا او و پدرش را لعن می کردیم و دشنام می دادیم و ارزش هر دو را در پیش دیگران پایین می آوردیم. (19) » در همان مجلس معاویه، اطرافیان معاویه اهانت هایی به امام کردند و کوشیدند مقام و منزلت وی را کم کنند از جمله این که: «تو ای حسن! ادعا کرده ای خلافت به تو می رسد تو توان آن را نداری... ما تو را به این جا دعوت کرده ایم که تو و پدرت را دشنام دهیم. اما پدرت را خدا به تنهایی سزایش را داد، ... شما مدعیان چیزهایی بوده اید که حقیقت ندارد...» (20)

4- تهمت ها به امام:

در این بخش نیز معاویه و اموی ها نهایت تلاش خود را به خرج دادند تا از منزلت امام بکاهند. از جمله به امام می گفتند: «تو و پدرت در قتل خلفای قبلی شرکت داشتید. با ابوبکر درست بیعت نکردید. در حکومت عمر کارشکنی کردید و عثمان را کشتید و...» (21)

5- توهین و تهمت به امام علی بن ابیطالب علیه السلام:

معاویه برای درهم کوبیدن جبهه امام حسن علیه السلام به امام علی علیه السلام توهین می کرد و به او تهمت می زد و دیگران را هم به این کار تشویق می کرد. این توهین ها گاه در مورد شخص حضرت علی علیه السلام بود و گاه در مورد زمامداری و امامت او که در نوع دوم هدف خنثی سازی جایگاه امامت در اذهان مردم بود. در همان مجلس قبل که معاویه یارانش را برای تحقیر امام حسن علیه السلام گردآورد، به آنان این گونه رهنمود داد: «شما سعی کنید کشته شدن عثمان را به پدرش علی نسبت دهید و این مطلب را جا بیندازید که وی از سه خلیفه قبل ناخشنود بوده » و در پی آن بود که سیل حملات علیه امام علی علیه السلام سرازیر شود مانند: پدرت علی به خاطر دوستی دنیا و سلطنت بر عثمان عیب جویی کرد وسپس در قتل او مشارکت جست; پدرت ابوبکر را مسموم کرد; در توطئه قتل عمر دست داشت; پدرت با رسول خدا صلی الله علیه و آله دشمن بود; او شمشیری بلند و زبانی گویا داشت; زنده ها را می کشت; مردگان را متهم می ساخت و... (22) معاویه بعد از شهادت امام حسن علیه السلام نیز به کارگزارانش نوشت: «هرگز اهانت به علی بن ابی طالب را فراموش نکنید.»

گاهی معاویه در حضور امام حسن علیه السلام به ایشان اهانت می کرد از جمله: معاویه در سفری که به مدینه داشت، بالای منبر رفت و با ناسزاگویی، به مقام امام علی علیه السلام توهین کرد. امام حسن علیه السلام در همان مجلس برخاست و فرمود: «... ای مردم! خداوند هیچ پیامبری را نفرستاد مگر این که مجرمان را دشمن او قرار داد. چنان که قرآن می فرماید: «وکذلک جعلنا لکل نبی عدوا من المجرمین.» من پسر علی هستم و تو پسر صخر، مادر تو هند است و مادر من فاطمه. مادربزرگ تو نثیله و مادربزرگ من خدیجه است.» (23)

و در مجلسی دیگر که به امام علی علیه السلام هتاکی زیادی کرد، امام حسن علیه السلام فرمود: «ای پسر جگرخواره! آیا به امیرمؤمنان ناسزا می گویی؟ با این که پیامبر فرمود هر کس به علی ناسزا بگوید، به من ناسزا گفته و هر کس به من ناسزا بگوید، به خدا ناسزا گفته و کسی که به خدا ناسزا گوید، خداوند او را برای همیشه به دوزخ وارد می کند. آن گاه به عنوان اعتراض مجلس را ترک کرد.» (24)

6- برکناری یاران علی علیه السلام:

معاویه بعد از اعلام نقض پیمان صلح با امام حسن علیه السلام... دستورالعملی صادر کرد که بر اساس آن تمام یاران و محبان اهل بیت علیهم السلام باید از کارهای حساس و غیرحساس کشور اسلامی شامل (حجاز، عراق، ایران، شامات) برکنار می شدند: «انظروا الی من اقامت علیه البینة. انه یحب علیا واهل بیته فامحوه من الدیوان واسقطوا عطاءه ورزقه و من اتهمتموه بموالاة هؤلاء القوم فنکلوا به و اهدموا داره...; (25)

درباره هر کس دلیلی اقامه شد که او علی واهل بیت او را دوست دارد، نامش را از دیوان ها محو کنید و حقوق و مزایایش را نپردازید و هر کس را که به دوستداری اهل بیت علیهم السلام متهم کردید، کار را بر او سخت بگیرید و خانه اش را خراب کنید.»

7- کشتن شخصیت های شیعی:

معاویه می کوشید از این طریق نیز جبهه حق را تضعیف کند و اجازه نفس کشیدن به آنان ندهد. لذا گاه به طور مستقیم بر دار کشیدن آنان را نظارت می کرد و در مواردی خود فرمان قتل می داد. اشخاصی مانند: حجر بن عدی و فرزندانش در مرج عذرا، رشید هجری، کمیل بن زیاد، میثم تمار، محمد بن اکثم، خالد بن مسعود، جویریه، عمر بن حمق، قنبر، مزرع و... قربانی این شیوه شدند و پیش بینی های امام علی علیه السلام تحقق یافت. «عمت خطتها وخصت بلیتها» (26) «واصاب البلاء من ابصر فیها واخطا البلاء من عمی عنها» (27) این بلیه ای است که همه جا را می گیرد ولی گرفتاری اش به طبقه ای معین اختصاص دارد. و فتنه کور و تاریکی است که دامنه آن فراگیر و همگانی و گرفتاری آن ویژه افراد خاص (شیعیان) است. بلای آن به کسی می رسد که بینا باشد و به هر کور و بی تفاوت راه پیدا نمی کند.

ب - نسبت به ارزش ها

نشانه های تعارض را می توان در روی کرد جبهه اموی نسبت به ارزش ها نیز جست و جود کرد. این جبهه همواره در تقابل و جنگ با ارزش های ناب اسلامی بود که از جمله می توان به این موارد اشاره کرد:

1- روی کرد به بدعت ها و...

حکومت معاویه سرتاسر آکنده از انواع خلاف ها و ظلم ها در ابعاد مختلف آن بود که برخی عبارتند از:

در ایام خلافت خود چهل روز در نماز جمعه صلوات بر رسول خدا صلی الله علیه و آله را ترک کرد. وقتی علت را پرسیدند: گفت: «نام پیامبر بر زبان جاری نمی کنم تا اهل بیت او بزرگ نشوند.» (28)

معاملات ربوی را تجویز کرد. به طوری که ابودرداء در برابرش ایستاد و گفت: «از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که مردم را از معاملات ربوی نهی کرد، مگر آن که وزن دو جنس با یکدیگر برابر باشد.» و معاویه بی اعتنایی کرد و ابودرداء - با این که قاضی دمشق بود - از کار دست کشید و به مدینه رفت. (29)

برخی از احکام حج را عملا تغییر داد. او در هنگام احرام بر خود عطر زد. (30)

نسبت به شعائر هر طور می خواست عمل می کرد. مثلا در نماز عید فطر و قربان اذان و اقامه اضافه کرد. با این که پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده بود: «لیس فی العیدین الاذان و الاقامة.» (31)

خطبه نماز عید را قبل از نماز خواند... (32) آب را در ظرف طلا نوشید، غذا در آن خورد. (33) لباس حریر پوشید (34) و...

2- علنی کردن منکرات:

ماهیت ضد دینی حکومت بنی امیه چنان مبتذل بود که منکرات آنان به صورت علنی نیز بروز می یافت. مانند آن که معاویه طی نامه ای زیاد بن عبید (ابیه) را به پدر خود، ابوسفیان، نسبت داد: «من امیرالمؤمنین معاویة بن ابی سفیان الی زیاد بن ابی سفیان...» این کار معاویه موجب شد گروه های زیادی مانند امام حسن علیه السلام و حسین علیهما السلام، یونس بن عبید، عبدالرحمان بن حکم، ابوعریان و ابوبکره و حسن بصری و... به این رفتار اعتراض کردند و نوشتند که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «الولد للفراش وللعاهر الحجر; (35) فرزند مال مادر است و زناکار باید سنگسار شود.»

پس باید او را زیاد بن سمیه نامید نه زیاد ابن ابی سفیان. زیرا به شهادت ابی مریم سلولی ابوسفیان از جمله کسانی بود که با سمیه روابط نامشروع داشت و این انتساب معاویه خلاف صریح فرمایش رسول خدا بود و ...

3- مبارزه با مشروعیت حکومت علوی:

در کنار تمام خلاف های فوق، آنچه هدف اصلی معاویه بود، ساقط کردن حکومت علوی و فرزندان وی از مشروعیت بود. وی تلاش می کرد برای تثبیت حکومت خود، جبهه مقابل را از مشروعیت بیندازد و برای این کار شیوه های عجیبی نیز به کار برد که برخی عبارتند از:

الف - مشروعیت بخشی به خلافت خلفای سه گانه:

معاویه برای این هدف از شخصیت های دینی و روحانی وابسته استفاده کرد تا به خیال خود زمینه کم رنگ شدن احادیث نبوی در مورد علی علیه السلام را فراهم سازد. لذا او بارها از کارگزاران خود می خواست:

1- «با کمال دقت راویانی را که طرفدار عثمان هستند و در فضایل او سخن می گویند، شناسایی کنید و در مجامع شرکت دهید و بزرگ بدارید و نام آنان را به همراه روایات و احادیث آن ها درباره عثمان و پدرش برای من بفرستید.» (36)

به این ترتیب در مدت زمانی اندک احادیث متنوعی در مورد عثمان خلق شد.

2- او همچنین به کار گزارانش فرمان داد چون روایات درباره عثمان زیاد شده، از این پس به گویندگان و نویسندگان بگویید درباره ابوبکر و عمر و دیگر صحابه حدیث بسازند. هر حدیثی را که درباره ابوتراب شنیدید، آن را رها نکنید، مگر این که حدیثی از صحابه در رد آن برای من نقل کنید. چنین روایاتی چشم مرا روشن و ادله و حجت مربوط به ابوتراب را کم رنگ تر می کند و حجت شان را باطل می سازد.» (37)

این سیاست چنان پیش رفت که هر کسی حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می کرد، دیگر به حدیث او با شک و تردید نگاه می کردند. امام باقر علیه السلام در مجلسی برای آگاهی مردم از این گونه احادیث بیش از صد مورد را خواند و فرمود:

«مردم گمان می کنند این گونه احادیث صحیح است. آن گاه فرمود: هی والله کلها کذب و زور; (38) این ها همه به خدا قسم، دروغ و بهتان است.»

ابان بن تغلب می گوید: «خدمت امام باقر علیه السلام عرض کردم: بعضی از آن احادیث را بیان فرمایید امام فرمود: رووا ان سیدی کهول اهل الجنة ابوبکر و عمر و ان عمر محدث و ان الملک یلقنه و ان السکینة تنطلق علی لسانه و ان عثمان الملائکة تستحیی منه ...; (39)

روایت می کنند که ابوبکر و عمر دو آقای پیران اهل بهشت هستند و می گویند عمر از ملائکه خبر می گرفت و ملائکه مطالب را به وی تلقین می کردند و آرامش و وقار بر زبانش جاری می شد و می گویند عثمان کسی است که ملائکه از او حیا می کنند ... پس امام فرمود: به خدا قسم همه این ها دروغ است.»

ب) قداست زدایی از سیمای امیر مؤمنان علیه السلام

اقدام دوم معاویه این بود که از سیمای امام قداست زدایی کند و با این ترفند جایگاه او را از دل ها بزداید.

شهید مطهری رحمه الله می نویسد: «علی علیه السلام از دنیا رفت و معاویه خلیفه شد، بر خلاف انتظار معاویه، علی علیه السلام به صورت نیرویی باقی ماند و معاویه آن طوری که اعمال بیرون از تعادل و متانتش نشان می دهد، از این موضوع خیلی ناراحت بود لهذا تجهیز ستون تبلیغاتی علیه علی علیه السلام کرد.» (40)

بخشی از تلاش های معاویه در این عرصه چنین است:

دستور داد در منابر رسما علی علیه السلام را سب کنند و آن را در خطبه های نماز و منابر رواج داد و با تهدید و ارعاب مردم را وادار به این کار می کرد.

در موردی از احنف بن قیس خواست که به علی علیه السلام لعن کند و او چون با اصرار معاویه روبه رو شد، بر منبر رفت و گفت:

«معاویه مرا به لعن علی امر کرده است، معاویه و علی اختلاف داشتند. به هر کدام ظلم شده است، او را دعا می کنم. لعنت خدا و ملائکه و خلق تو ای خدا بر کسی باد که ظلم کرده است و لعنت تو بر فئه باغیه از این ها باد.» مردم هم گفتند: آمین.

صحابه منافق را وادار به جعل حدیث علیه امام می کرد. از جمله سمرة بن جندب را با 400 هزار درهم وادار کرد بگوید آیه «من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله ...» (41) که درباره علی علیه السلام در لیلة المبیت است درباره ابن ملجم نازل شده است.

در این زمینه کار به جایی رسید که دست به بدعت در احکام هم زدند. مثلا چون در خطبه های نماز عید علی علیه السلام را سب می کردند و مردم به خاطر این که نشنوند از محل نماز خارج می شدند، خطبه ها را مقدم بر نماز کردند. (42)

امام باقر علیه السلام در مورد این اقدام بنی امیه می فرمود: «ویروون عن علی علیه السلام اشیاء قبیحة و علی الحسن و الحسین علیهما السلام ما یعلم الله انهم قد رووا فی ذلک الباطل و الکذب و الزور; (43)

مطالب زشتی را درباره علی علیه السلام و حسن و حسین علیه السلام نقل می کردند که خدا می داند همه اش باطل و دروغ و بهتان بود.»

4- تلاش برای تشکیل حکومت موروثی

آنچه هدف اصلی معاویه بود و تمام اقداماتش بر محور آن دور می زد، قبضه کردن حکومت و تثبیت آن در دست بنی امیه بود; همان هدف پنهانی که امام حسن از آن آگاه بود و برای اتمام حجت در شرایط صلح، آن را گنجاند:

«هذا ما صالح علیه الحسن بن علی بن ابی طالب معاویة بن ابی سفیان: صالحه علی ان یسلم الیه ولایة امر المسلمین علی ان یعمل فیهم بکتاب الله و سنة رسوله صلی الله علیه و آله و سیرة الخلفاء الصالحین و لیس لمعاویة بن ابی سفیان ان یعهد الی احد من بعده عهدا بل یکون الامر من بعده شوری بین المسلمین ...; (44)

این قرارداد صلحی است بین حسن بن علی بن ابی طالب و معاویة بن ابی سفیان: با او مصالحه کرد به این که ولایت امر مسلمانان را به او واگذارد، به این شرط که بین مسلمانان براساس کتاب خدا و شیوه پیامبر و سیره خلفای صالح عمل کند و معاویه حق ندارد که پس از خود کسی را به جانشینی و خلافت انتخاب کند و تعیین خلیفه براساس شورای بین مسلمانان باشد.»

و یا به این صورت که: «المادة الثانیه ان یکون الامر للحسن من بعده فان حدث به حدث فلاخیه الحسین و لیس لمعاویة ان یعهد به الی احد.» (45)

اما معاویه در راستای همان هدف اصلی خود، بعد از پانزده سال که موانع سر راه خود را برداشت، تصمیم گرفت یک همه پرسی عمومی به راه اندازد و برای فرزندش یزید از عموم مردم مکه، مدینه، شامات، عراق و ... بیعت بگیرد. برای این کار به تمام مراکز حکومتی بخشنامه کرد و مخالفان را با شدت تمام سرکوب کرد. اما مدتی بعد از طرح گرفتن بیعت عمومی متوجه شد که گروه های خواص همچنان مخالف او هستند و بالاترین خطرها نیز به دو دلیل از جانب امام حسن علیه السلام است:

اولا: بسیاری از مخالفان منتظرند ببینند سلاله رسول خدا صلی الله علیه و آله چه می کند چرا که در صلح نامه شرط کرده بود، برای معاویه خلیفه و جانشینی تعیین نشود.

ثانیا: امام مجتبی علیه السلام در میان مردم مسلمان از پایگاه بسیار قوی برخوردار است و شایستگی عظمت و لیاقت او برای تصدی خلافت و زمامداری جامعه زبانزد است.

از طرفی معاویه می دانست که اگر موضوع ولایتعهدی را به مردم واگذارد، هیچ کس کم ترین توجهی به یزید نخواهد کرد. از این رو معاویه به فکر افتاد نظر مخالفان را به سوی خود جلب کند و نامه هایی به حسین بن علی، عبدالله بن عباس، عبدالله بن زبیر، عبد الله بن جعفر و ... نوشت. امام حسین علیه السلام در پاسخ نامه او نوشت:

«اتق الله یا معاویة! و اعلم ان لله کتابا لایغادر صغیرة و لا کبیرة الا احصاها، واعلم ان الله لیس بناس لک قتلک بالظنة و اخذک بالتهمة و امارتک صبیا یشرب الشراب و یلعب بالکلاب ما اراک الا و قد او بقت نفسک و اهلکت و اضعت الرعیة والسلام; (46)

ای معاویه! در مورد جانشینی فرزندت یزید و اصرار بر آن از خدا بترس. بدان که برای خداوند منان صحیفه ای است که تمام اعمال ریز و درشت را ثبت می کند و هیچ عملی از آن مخفی نخواهد ماند.

معاویه! بدان خداوند همانند مردم نیست که بخشی از آنان را با کم ترین سوءظنی بکشی و عده ای دیگر را متهم نمایی و دستگیر کنی. فرزندت یزید که آرمان تو است، شراب می آشامد و به سگ بازی مشغول است. معاویه! می بینم که تنها با این کارت خودت را متزلزل می سازی و دین خود را نابود می کنی و مردم را از بین می بری.»

نشانه های تعارض از سوی جبهه امام حسن علیه السلام

تمام اقدامات امام در طول دوره بعد از صلح رو در روی اقدامات معاویه قرار داشت. عمده کوشش های امام به دو بخش تقسیم می شود که به اختصار به آن دو می پردازیم.

الف - فعالیت های دینی و نشر فرهنگ اسلام:

پس از حضور امام علیه السلام در مدینه، محدثان و دانشمندان گرد وجود حضرت حلقه زدند. این افراد یا از صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله، و یاران با سابقه امام علی علیه السلام بودند یا تابعین و دیگر گروه ها بودند. از گروه اول می توان به احنف بن قیس، اصبغ بن نباته، جابر بن عبدالله انصاری، جعید همدانی، حبة بن جوین عرفی، حبیب بن مظاهر، حجر بن عدی، رشید هجری، رفاعة بن شداد، زید بن ارقم، سلیمان بن صرد خزاعی، سلیم بن قیس هلالی، عامر بن واثله بن اسقع، عبایة بن عمر و بن رهبی، قیس بن عباد، کمیل بن زیاد، حارث بن اعور بن بنان، مسیب بن نجبه فزاری و میثم بن یحیی تمار اشاره کرد و از گروه دوم ابوالاسود دوئلی، ابواسحاق بن کلیب سبیعی، ابومخنف، جابر بن خلد، جارود بن منذر، حبابه بنت جعفر والبیه، سوید بن غفلة، مسلم بن عقیل و ... را نام برد.

این ها کسانی بودند که از شهرهای مختلف گرد آمدند و به واسطه تربیت علمی و معنوی صحیح به عنوان سدهای محکم در مقابل تحرکات معاویه ایستادند. (47)

عمق فعالیت های علمی و تربیتی امام علیه السلام چنان بود که وقتی معاویه از یکی از افرادی که از مدینه به شام آمده بود، از امام حسن علیه السلام پرسید او پاسخ داد: امام حسن علیه السلام نماز صبح را در مسجد جدش برگزار می کند تا طلوع آفتاب می نشیند و سپس تا به نزدیک ظهر به بیان احکام و تعلیم مردان مشغول است، سپس نماز می خواند و به همین گونه زنان از احادیث و روایات او بعد از ظهر استفاده می کنند و این برنامه هر روز اوست. (48)

ابن صباغ مالکی هم می نویسد: «و کان اذا صلی الغداة فی مسجد رسول الله صلی الله علیه و آله جلس فی مجلسه یذکر الله حتی ترتفع الشمس و یحبس الیه من یجلس من سادات الناس یحدثهم ... و یجتمع الناس حوله فیتکلم بما یشفی غلیل السائلین و یقطع حجج المجادلین ...; (49)

نماز صبح را در مسجد النبی برگزار می نماید و تا طلوع آفتاب می نشیند و به ذکر خدا مشغول می شود. روزها مردم گرداگردش حلقه می زنند و او برایشان معارف و احکام الهی را بازگو می کند ... مردم اطراف او گرد می آیند تا سخنانش را بشنوند که دل های شنوندگان را شفا می بخشد و تشنگان معارف را سیراب می کند. بیانش حجت قاطع است. به طوری که جای احتجاج و مجادله باقی نمی ماند.»

البته امام علیه السلام برای فعالیت های این چنینی به سلاح علم مجهز بود. آن هم علمی که از پدرش امیر مؤمنان علیه السلام و جدش رسول خدا صلی الله علیه و آله به ارث برده بود. لذا امام صادق علیه السلام می فرمود: «وقتی حضرت حسن علیه السلام با معاویه صلح کرد، روزی در نخیله نشسته بودند. معاویه گفت: شنیده ام که حضرت رسول خرما را در درخت تخمین می کرد و درست می آمد. آیا تو آن علم را داری؟ شیعیان ادعا می کنند علم هیچ چیز از شما پنهان نیست. حضرت فرمود: رسول اکرم عدد پیمانه های آن را بیان می کرد. من عدد دانه هایش را برای تو می گویم.

چهار هزار و چهار دانه است. معاویه دستور داد خرماها را چیدند و چهار هزار و سه دانه شد. امام فرمود: یک دانه را پنهان کرده اند و آن را در دست عبدالله بن عامر یافتند. در این لحظه بود که امام به معاویه فرمود: به خدا سوگند ای معاویه! اگر نبود این که تو کافر می شوی و ایمان نمی آوری، به تو از آنچه خواهی کرد، خبر می دادم. پیامبر در زمانی زندگی کرد که او را تصدیق می کردند و تو می گویی که کسی این را از جدش شنید و او کودک بود. به خدا سوگند که زیاد را به پدر خود ملحق خواهی کرد و حجر بن عدی را خواهی کشت و سرهای شیعیان را برای تو خواهند آورد.» (50)

علاوه بر این امام در مجالس خود گاه از معجزاتی نیز استفاده می کرد که موجب تعمیق اعتقاد مردم می شد. مانند حکایت جوانی از بنی امیه که به امام علیه السلام در مجلس سخنرانی توهین کرد و به اعجاز امام علیه السلام زن شد و در همان دم موهای ریشش ریخت و ...» (51)

ب) اقدامات تقابلی در مواجهه با معاویه

بخش دیگر از کارهای امام که پرده از وجود تباین بین دو جبهه برداشت، مربوط به کارهایی بود که امام در برابر اقدامات معاویه انجام می داد و به عنوان مدافعی سرسخت و مقتدر در مقابل انحرافات او می ایستاد و سکوت نمی کرد. البته نفس حضور امام خود مانع بسیاری از انحرافات بود و ابهت حضور وی قدرت خیلی از خلاف ها را سلب کرده بود. لذا شاهد هستیم که بعد از شهادت امام فشار عجیبی بر شیعیان وارد می شود و آنان را تا مرز نابودی پیش می برد. در هر صورت اقدامات تقابلی امام دقیقا در برابر اقدامات ضد دینی معاویه قرار می گیرد که نمونه هایی از آن را تا به حال خواندیم.

در این بخش به مواردی از تقابل امام با معاویه اشاره می کنیم:

1- حمایت از شیعیان

در مورد این نوع تقابل ها، کافی است به حمایت های امام از دوستان خود در برابر فشار دستگاه معاویه اشاره شود. در این موارد امام یگانه پناهگاه این اشخاص بود و با جرات تمام در مقابل ظلم معاویه و کارگزاران وی می ایستاد.

آیا در این زمان استاندار کوفه زیاد بود؟

سعید بن ابی سرح کوفی که از دوستان امام بود، مورد خشم استاندار کوفه (زیاد بن ابیه) قرار گرفت و توسط زیاد جلب شد. او نیز فرار کرد و خود را به مدینه رساند و به امام علیه السلام پناهنده شد. در مقابل، حاکم کوفه، خانواده سعید را زندانی، اموالش را مصادره و خانه اش را ویران کرد. وقتی خبر این اقدامات به گوش امام علیه السلام رسید نامه ای خطاب به زیاد بن ابیه نوشت:

«اما بعد فانک عمدت الی رجل من المسلمین له ما لهم و علیه ما علیهم فهدمت داره و اخذت ماله و حبست اهله و عیاله فان اتاک کتابی هذا فابن له داره و اردد علیه ماله ...; (52)

اما بعد تو یکی از مسلمانان را مورد غضب و خشم قرار داده ای با این که سود و زیان او سود و زیان مسلمانان است. خانه اش را ویران ساخته و مالش را گرفته و خانواده اش را زندانی کرده ای. تا نامه من به تو رسید، خانه اش را بساز و مالش را برگردان ...

زیاد ابن ابیه در مقابل نوشت: «از زیاد ابن ابی سفیان به حسن بن فاطمه! اما بعد، نامه ات به من رسید. چرا نام خود را قبل از نام من نوشته بودی؟ با این که تو نیازمندی و من قدرتمند! تو که از مردم عادی هستی، چگونه مثل فرمانروای قدرتمند دستور می دهی و از فرد بداندیشی که به تو پناه آورده و تو هم با کمال رضایت پناهش داده ای حمایت می کنی؟ به خدا سوگند اگر او را بین پوست و گوشت خود پنهان کنی، نمی توانی از او نگهداری کنی و من اگر به تو دسترسی بیابم هیچ مراعات نخواهم کرد و لذیذترین گوشت را برای خوردن، گوشت تو می دانم. سعید را به دیگری واگذار. اگر او را بخشیدم، به خاطر وساطت تو نیست و اگر کشتم، به جرم محبت او با پدر تو است. والسلام.»

در پی این عبارت، امام علیه السلام نامه ای به معاویه نوشت و نامه فرماندار را هم به آن ضمیمه کرد و برایش فرستاد. معاویه نیز بنابر ملاحظات مختلف نامه ای به این صورت برای زیاد نوشت: «... نامه ای برای حسن نوشته ای و در آن به پدرش دشنام داده ای و فاسق نامیده ای، در صورتی که به جان خودم سوگند تو خود به فسق سزاوارتری. ... به مجرد این که نامه ام به دستت رسید، خاندان سعید بن ابی سرح را آزاد کن; خانه اش را بساز; اموالش را برگردان; دیگر مزاحم او نباش و ...» (53)

2- دفاع از ارزش ها

در این بخش به دفاع امام علیه السلام از اصلی ترین ارزش ها یعنی، ولایت و امامت می پردازیم که معاویه به صورت های مختلف سعی در مخدوش ساختن آن داشت تا به هدف خود یعنی، استقرار حاکمیت در خاندان خود توفیق یابد. امام در مورد این مساله مهم موضع گیری زیادی داشت که به برخی اشاره می کنیم:

1- 2- تبیین چهره پاک و مقدس امیر مؤمنان علیه السلام

زمانی که معاویه به خاطر وسوسه اطرافیان مجلسی در کوفه تشکیل داد و اطرافیان معاویه به امام حسن علیه السلام و امیرمؤمنان توهین هایی کردند، امام در مقام دفاع از مشروعیت امامت و حاکمیت امام علی علیه السلام و خاندان او چنین سخن گفت: شما را به خدا سوگند! نمی دانید و به یاد نمی آورید مطالبی را که پیامبر در حجة الوداع خطاب به مردم فرمود: «ایها الناس انی قد ترکت فیکم مالم تضلوا بعده کتاب الله فاحلوا حلاله و حرموا حرامه و اعلموا بمحکمه و آمنوا بمتشابهه و قولوا آمنا بما انزل الله من الکتاب و احبوا اهل بیتی و عترتی و والوا من والاهم و انصروهم علی من عاداهم و انهما لم یزالا فیکم حتی یردا علی الحوض یوم القیامة ثم دعا و هو علی المنبر علیا فاجتذبه بیده فقال:

اللهم و ال من والاه و عاد من عاداه. اللهم من عادی علیا فلا تجعل له فی الارض مقصدا و لا فی السماء مصعدا واجعله فی اسفل درک من النار ... انت الذائذ عن حوض یوم القیامة تذود عنه کما یذود. احدکم الغربیه من وسط ابله ... انما مثل اهل بیتی فیکم کسفینة نوح من دخل فیها نجی و من تخلف عنها غرق ...» (54)

2- 2- تقبیح حکومت ناشایستگان

روش دیگر امام علیه السلام این بود که بی لیاقتی و ناشایستگی معاویه را بیان می کرد. لذا در نامه ای به معاویه نوشت:

«سوگند به خدا! اگر بعد از رحلت پیامبر مردم با پدر من بیعت می کردند، آسمان باران خود را بر آن ها می بارید و زمین برکاتش را به آن ها می بخشید و تو ای معاویه! در خلافت طمع نمی کردی اما چون خلافت از سرچشمه اصلی اش منحرف شد، قریش در آن نزاع کردند تا آن جا که طلقا و فرزندانش به آن طمع کردند. با این که پیامبر فرموده بود: هیچ امتی حکومت خویش را به افراد ناشایست واگذار نکرد با این که دانشمندتر از آن ها بود، مگر این که کارشان به تباهی کشید ...» (55)

همچنین امام علیه السلام به خود معاویه ناشایسته بودنش را یادآوری کرد و فرمود: «اما الخلیفة فمن سار بسیرة رسول الله صلی الله علیه و آله و عمل بطاعة الله عز وجل و لیس الخلیفة سار بالجور و عطل السنن و اتخذ الدنیا اما و ابا و عباد الله خولا و ماله دولا و لکن ذلک امر ملک اصاب ملکا فتمنع منه قلیلا و کان قد انقطع عنه ...; (56)

خلیفه آن کسی است که به روش پیامبر صلی الله علیه و آله سیر کند و به طاعت خدا عمل نماید. خلیفه کسی نیست که با مردم به جور رفتار کند. و سنت را تعطیل کند و دنیا را پدر و مادر خود قرار دهد. و بندگان خدا را برده و مال او را دولت خود بداند. زیرا چنین کسی پادشاهی است که به سلطنت رسیده و مدت کمی از آن بهره مند و سپس لذت آن منقطع شده است ...»

3- 2- اعلام بیزاری از حکومت ناپاکان

امام بارها مشروعیت حکومت ناپاکان را زیر سؤال می برد و از کارگزاران آن ها اعلام بیزاری می کرد.

نقل است که حضرت روزی در مسجدالحرام طواف می کرد که «حبیب بن مسلمه فهری » (57) را دید و به او فرمود: «ای حبیب، راهی که برگزیده ای راه غیر خداست. او در پاسخ از روی تمسخر گفت: روزی که راه پدرت را می رفتم در مسیر اطاعت خدا بودم!

امام حسن به او فرمود: «بلی والله لکنک اطعت معاویة علی دنیا قلیلة زائلة فلئن قام بک فی دنیاک لقد قعد بک فی آخرتک ولو کنت اذ فعلت قلبت خیرا کان ذلک کما قال الله تعالی: و آخرون اعترفوا بذنوبهم خلطوا عملا صالحا و آخر سیئا وللنک کما قال الله سبحانه کلا بل ران علی قلوبهم ما کانوا یکسبون;

آری، سوگند به خدا که تو برای دنیای ناچیز و نابود شدنی از معاویه اطاعت کردی.

اگر معاویه زندگی دنیایی تو را تامین کرده، به جایش آخرت را از تو گرفته است و چنانچه تو کاری به گمان خود نیک انجام دهی، مصداق این آیه شده ای که فرمود: و گروهی دیگر به گناهان خود اعتراف نموده و اعمال زشت و زیبا را با هم مخلوط کرده اند ولی خداوند می فرماید: نه چنین است دل های آنان بر اثر گناه و تبهکاری سیاه شده و خود را تیره بخت کرده اند.» آن گاه امام از حبیب روی برگرداند و به راه خود ادامه داد.» (58)

4- 2- تبیین مشروع بودن حکومت امیرمؤمنان:

امام حسن علیه السلام علاوه بر موارد فوق تاکید بسیاری بر نشان دادن مشروعیت حکومت امیرمؤمنان داشت تا از این طریق به تهاجمات معاویه علیه بر حق بودن ولایت علی علیه السلام پاسخ بدهد. لذا شاهد استناد حضرت به سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله در مورد امامت امیرمؤمنان علیه السلام هستیم مانند نصب حضرت در غدیر خم. (59)

5- 2- بیان بر حق بودن خود برای حکومت

امام علاوه بر بیان مشروعیت امام علی علیه السلام به مشروعیت خود نیز اشاره می کرد و این در مقابل ادعاهای معاویه بود که امام حسن را شایسته خلافت نمی دانست. امام حسن بر فراز منبر در حضور معاویه به معرفی خود می پرداخت و می فرمود: «ایها الناس هر که مرا می شناسد که می شناسد، هر که مرا نمی شناسد من حسن بن علی بن ابی طالب و فرزند بهترین زنان، فاطمه دختر محمد رسول خدا هستم .... من هستم که مرا از حق خود (ولایت) محروم کرده اند.» (60)

و نیز آن گاه که معاویه از وی خواست بر فراز منبر بگوید خلافت را به معاویه واگذار کردم، فرمود:

«به خدا سوگند که من اولی تر از مردم هستم به خلافت مردم در کتاب خدا و سنت رسول خدا» (61)

6- 2- آمادگی برای نبرد مجدد

طبیعی است که شرایط صلح و مواد آن بارها و بارها از سوی معاویه نقض شده بود، بنابراین می توان گفت در صورت فراهم آمدن امکانات، امام علیه السلام برای نبرد مجدد با معاویه آمادگی داشت لذا برخی عقیده دارند که دلیل مسموم کردن امام علیه السلام نیز همین آمادگی او برای رفتن به شام و مبارزه با معاویه بود. (62)

آنچه خواندیم تنها بخشی از تعارض های دو جبهه حق و باطل بود که بروز می یافت و بر سازش ناپذیری آنان تاکید می کرد. همین واقعیت و اقدام های قاطع و موثر امام حسن علیه السلام جای شک برای معاویه باقی نگذاشت که یگانه خطر برای او و اموی ها حسن بن علی است و هر لحظه احتمال خطر از سوی امام آن ها را تهدید می کند.

بنابراین در صدد برآمد به هر وسیله ممکن امام را از سر راه بردارد. او برای این کار بارها اقدام به توطئه و مسموم کردن امام کرده بود.

حاکم نیشابوری با سند قوی از ام بکر بنت مسور نقل می کند: «کان الحسن بن علی سم مرارا کل ذلک یغلب حتی کانت مرة الاخیرة التی مات فیها کان یختلف کبده فلم یلبث بعد ذلک الا ثلاثا حتی توفی; (63)

حسن علیه السلام را بارها مسموم کردند لیکن اثر چندانی نمی گذاشت ولی در آخرین مرتبه زهر پهلویش را پاره پاره کرد و بعد از آن سه روز بیشتر زنده نماند.»

در این باره، ابن ابی الحدید دلیل اصلی اقدام معاویه را این گونه بیان می کند: «چون معاویه می خواست برای پسرش یزید یعت بگیرد، اقدام به مسموم کردن امام مجتبی علیه السلام گرفت. زیرا معاویه برای گرفتن بیعت به نفع پسرش و موروثی کردن حکومت مانعی بزرگ تر و قوی تر از حسن بن علی علیهما السلام نمی دید.» (64)

امام صادق علیه السلام می فرمود: «جعده - لعنة الله علیها - زهر را گرفت و به منزل آورد. آن روزها امام روزه داشت و روزهای بسیار گرمی بود. به هنگام افطار خواست مقداری شیر بنوشد. آن ملعون زهر را در میان آن شیر ریخته بود.

وقتی شیر را آشامید، لحظاتی بعد فریاد برآورد: عدوة الله! قتلتنی، قتلک الله والله لاتصیبن منی خلفا و لقد غرک و سخر منک والله یخزیک و یخزیه;

ای دشمن خدا! تو مرا کشتی. خدا تو را نابود کند. سوگند به خدا بعد از من بهره ای برای تو نخواهد بود. تو راگول زدند و رایگان به کار گرفتند. سوگند به خدا بی چاره و بدبخت نمود تو را و خود را خوار و ذلیل کرد.»

امام صادق علیه السلام در ادامه فرمود: «امام مجتبی علیه السلام بعد از این که جعده او را مسموم کرد، دو روز بیشتر زنده نماند و معاویه نیز به آنچه وعده کرده بود، عمل نکرد.» (65)

پی نوشت ها:

1) شرح ابن ابی الحدید بر نهج البلاغه، خطبه 128.

2) جد مروان حکم و بیشتر خلفای اموی. نسب معاویه نیز چنین است: معاویة بن ابی سفیان بن حرب بن امیه بن عبدالشمس و مادرش هند دختر عتبة بن ربیعه و جدش با عثمان برادر بود. معاویه بعد از فتح مکه (یا دیرتر) مسلمان شد. او از مؤلفة القلوب هاست. در 15 یا 20 ه از طرف عمر امیر شام شد و عمر او را کسرای عرب نامید. دول الاسلام، ذهبی. ص 27 (چاپ لبنان)

3) شرح ابن ابی الحدید، ج 14، ص 75; تذکرة الخواص، ابن جوزی، ص 183 و بحارالانوار، ج 44، صص 70- 86.

4) نوعی درخت خاردار در قبرستان می رویید که غرقد نام داشت.

5) بحارالانوار، ج 44، ص 70- 86.

6) وقعه صفین، ص 187، تاریخ طبری ج 3، ص 570 و الغدیر، ج 9، ص 151.

7) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 3، ص 411 و الغدیر، ج 9، 3 150.

8) این مقاله به وقایع بعد از صلح می پردازد. لذا برای آگاهی از وقایع مربوط به صلح و تحلیل آن به کتب مربوطه مراجعه شود مانند: اسرار صلح امام حسن، محمدعلی انصاری - زندگانی امام حسن مجتبی، سیدهاشم رسولی محلاتی - صلح امام حسن، رجبعلی مظلومی - صلح امام حسن، پرشکوه ترین نرمش قهرمانه تاریخ، شیخ راضی آل یاسین و ماهنامه مبلغان (ش 1- ص 12)

9) امالی شیخ طوسی، ص 561، برخی دلایل دیگر صلح در کلام امام حسن عبارتند از:

1) خیانت بزرگان: «امروز شنیده ام که اشراف شما با معاویه بیعت کرده اند. شما بودید که در جنگ صفین پذیرفتن حکمیت را بر پدرم تحمیل کردید.» (بحارالانوار، ج 44، ص 147)

2) بی نتیجه بودن جنگ و پایان ذلت بار: «والله لو قاتلت معاویة لاخذوا بع12نقی حتی یدفعونی الیه مسلما» (همان)

3) روی کرد عمومی به صلح: «انی رایت هوی اعظم الناس فی الصلح وکرهوا الحرب...» (اخبار الطوال، دینوری، ص 220)

4) نداشتن یاور: «لو وجدت انصارا لقاتلته لیلی و نهاری...» (بحارالانوار، ج 44، ص 1)

5) ریشه کن شدن شیعه: لولا ما اتیت ترک من شیعتنا علی وجه الارض احدا الا قتل » (همان)

6) قطع فتنه: «ان معاویه نازعنی حقا هو لی دونه فنظرت لصلاح الامة وقطع الفتنة » (همان، ص 66)

10) جلاء العیون، علامه مجلسی، ص 235.

11) الکامل فی التاریخ، ج 3، ص 407.

12) حماسه حسینی، ج 3، صص 19 و 20.

13) طبق برخی روایات نام دختر ام کلثوم و نام امام «حسین » علیه السلام ذکر شده است. بحارالانوار، ج 44، صص 207 و 208، با این وصف روایات دیگری نیز وجود دارد که به امام حسن علیه السلام استناد شده مانند روایت معاویة بن خدیج که معاویه او را برای خواستگاری از یکی از دختران یا خواهرهایش برای یزید فرستاد... و... که در تمام موارد امام درایت کامل به خرج می داد و مانع چنین وصلت هایی می شد (مقتل خوارزمی، ج 1، ص 124 مجمع الزواید، هیثمی، ج 4، ص 278.

14) بحارالانوار، ج 44، ص 119- 120.

15) متاسفانه برخی از محققان متاثر از سیاست معاویه کوشیده اند تحلیل قبیله ای برای رویداد منجر به صلح ارائه کنند. به این صورت که سه جریان بنی هاشم، بنی امیه و گروه های میانی (بنی تمیم و عدی..). در پی رسیدن به حکومت بودند. اما بنی هاشم بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله نتوانستند به حکومت برسند. بنی امیه نیز همچنان صفات نفاق و طلقا را یدک می کشیدند. لذا بنی امیه گروه های میانی (ابوبکر - عمر) را بر سرکار آوردند و سرانجام بعد از آن دو کوشیدند مانع رسیدن بنی هاشم به کومت شوند. یعنی، در مرحله اول با گروه های میانی کنار آمدند و بعد به تعارض با گروه بنی هاشم پرداختند و سرانجام در زمان امام حسن علیه السلام به هدف خود رسیدند. در نقد این دیدگاه باید گفت: معاویه نیز بسیار کوشید جنگ بین آنان از زاویه حزبی و طایفه ای دیده شود اما امام هرگز اجازه چنین برداشتی نداد و در ماجرای خواستگاری دختر عبدا...; در بین بزرگان هر دو قبیله بر اعتقادی و دینی بودن تعارضات و جنگ تاکید کرد. بنابراین اگر امام علی علیه السلام یا امام حسن علیه السلام با گروه بنی امیه یا گروه های میانی رودر رو می شود، از خاستگاه قبیله ای نیست بلکه از اعتقاد دینی است و این جنگ طایفه ای برای دست یابی به قدرت نیست. هرچند رقابت بین گروه های میانی و بنی امیه را می توان از چنین مقوله ای دانست و یا از دیدگاه آنان رقابت با بنی هاشم را از باب قبیله ای دانست، ولی مطمئنا از دیدگاه امام علی و امام حسن علیه السلام تلاش برای دستیابی به حکومت به عنوان نزاع طایفه ای نبود و شایسته نیست اقدامات آنان را چنین بی محابا تحت این گونه برداشت ها ارزیابی کرد.

16) جلاء العیون، ص 435.

17) خرایج، ج 71 ص 238 و مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 22.

18) بحارالانوار، ج 44، صص 70 تا 86، ح 11.

19) تحلیلی از زندگانی سیاسی امام حسن مجتبی علیه السلام، علامه جعفر مرتضی عاملی، ترجمه محمد سپهری، ص 189.

20) بحارالانوار، ج 44، صص 71- 73.

21) همان.

22) همان.

23) کشف الغمة، ج 2، ص 150.

24) احتجاج طبرسی، ج 1، ص 145.

25) نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 3، ص 16.

26) نهج البلاغه فیض الاسلام، خ 92، ص 274.

27) همان.

28) النصائح الکافیه، ص 97 و حقایق پنهان، ص 258.

29) همان، ص 94.

30) شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 1، ص 464.

31) همان، ج 3، ص 470 و کشف الغمه، ج 1، ص 123.

32) همان، ج 3، ص 470.

33) همان، ج 1، ص 463.

34) همان، ج 3، ص 470.

35) بحارالانوار، ج 73، ص 350، ح 13 و نامه های امام حسن و حسین علیهما السلام، الکامل فی التاریخ، ج 3، ص 443، رجال کشی، ص 33 و بحارالانوار، ج 44، ص 213.

36) انظروا من قبلکم من شیعة عثمان و محبیه و اهل ولایته و الذین یرون فضائله و مناقبه فادنوا مجالسهم و قربوهم و اکرموهم و اکتبوا لی لکل مایروی کل رجل منهم و اسمه و اسم ابیه و عشیرته. نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 3، ص 15، 16.

37) ان الحدیث فی عثمان قد کثر و فشا فی کل مصر و فی کل وجه و ناحیه فاذا جاءکم کتابی هذا فادعوا الناس الی الروایة فی فضائل الصحابة و الخلفا الاولین و لا تترکوا خبرا یرویه احد من المسلمین فی ابوتراب الا و اتونی بمناقض له فی الصحابة مغتعله فان هذا احب الی و اقر لعینی و ادحض لحجة ابی تراب و شیعته » . همان، ج 3، ص 16.

38) سلیم بن قیس، صص 68، 69.

39) اسد الغایة، ج 3، ص 215; منتخب کنزالعمال با حاشیه منه احمد بن حنبل، ج 5، ص 2.

40) حماسه حسینی، ج 3، ص 26.

41) بقره، 207.

42) تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 152.

43) سلیم بن قیس، ص 69.

44) بحارالانوار، ج 44، ص 65. الصواعق المحرقه، ص 81 و کشف الغمه، ج 2، ص 170.

45) الاصابة فی تمییز الصحابة، ج 1، ص 330 و الامامة و السیاسة، ج 1، ص 184.

46) الامامة و السیاسة، ج 1، ص 203.

47) به بحارالانوار، ج 42، صص 110 تا 112 و ناسخ التواریخ، ج 5، صص 245 تا 247 مراجعه شود.

48) الامام الحسن، ابن عساکر، ص 139، ج 231.

49) الفصول المهمه، ص 159.

50) بحارالانوار، ج 43، ص 329. نمونه های دیگر در خرایج، ج 2، ص 573 و العدد القویه، ص 42.

51) خرایج، ج 1، ص 236.

52) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 4، ص 72.

53) نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 4، ص 73.

54) بحارالانوار، ج 44، صص 70 تا 86، ج 1.

55) همان، ج 44، ص 63.

56) احتجاج طبرسی، ج 1، ص 419 و الخرایح و الجرائح، ص 218.

57) از یاران معاویه، از سوی عمر به فرمانداری آذربایجان و ارمنستان گمارده شد. توسط معاویه دوباره والی ارمنستان شد. اسدالغایة، ج 1، ص 374.

58) احکام القرآن، احمد بن علی رازی، ج 4، ص 355 و با اندک اختلاف نور الثقلین، ج 5، ص 532.

59) جلاء العیون، ص 442 و بحارالانوار، ج 44، صص 70 تا 86.

60) امالی شیخ صدوق، ص 150.

61) جلاء العیون، ص 442.

62) الغدیر، ج 11، ص 8، به نقل از طبقات ابن سعد.

63) المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 173.

64) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 16، ص 49.

65) بحارالانوار، ج 44، ص 154.

مطالب مرتبط

امام هادی علیه السلام و مدیریتِ بی نظیرِ بحران

وجود مشکلات فراوان و شرایط سخت، گاه عرصه را بر افراد چنان تنگ می‌کند که ترجیح می‌دهند از مسیر خود منصرف شوند و نیتهای بلند و اصلاحی خود را فراموش کنند. زندگی امام هادی علیه السلام در یکی از پرخفقان ترین دورانهای تاریخ اسلام، از این نظر می‌تواند برای ما درس‌آموز باشد.

نمی از یمی

در روز چهار شعبان، 38 سال پس از هجرت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرزندی پاک از سلاله فاطمه زهرا علیها السلام در مدینة النبی به دنیا آمد و چشم شیعیان را روشن نمود . نام او «علی » بود که بعدها به «زین العابدین » و «سجاد» مشهور گشت .

پارامتر های مهم برای یک مومن در کلام امام سجاذ علیه السلام

در روایت از امام سجاد علیه السلام نشانه هایی برای مومن ذکر شده است .

نمی از دریای جود و کرم امام مجتبی علیه السلام

سخاوت از جمله صفاتی است که هر کسی نمی تواند به آن متخلق شود. چرا که دل کندن از مال دنیا سخت و دشوار است؛ و تنها کسانی می توانند از مال دنیا بگذرند که به دنیا دلبستگی نداشته باشند.

آخرین وصایا از دومین امام

در دین مقدس اسلام به مسلمانان سفارش اکید شده که فرد در زمان زندگیش وصیت نامه بنویسد که معمولاً در آن به مسائل مادی و معنوی پرداخته می شود. کسانی که ثروتی ندارند هم وصیت نامه را نوشته و در آن سفارشات معنوی می نماید. با خواندن وصیت نامه علما و بزرگان درسهای معنوی زیادی نصیبمان می شود.

شهادت امام حسن عسکری علیه السلام

امام حسن عسكری علیه السلام قریب به 6 سال امامت مسلمین را عهده‌ دار بودند و در طول این مدت نسبت به هدایت مردم و حفظ جان امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف زحمات زیادی را متحمل شدند. ایشان در این دوران به صورت پنهانی و با اجرای اصل «تقیه»، با سیستم سازمان وكالت امور شیعیان را دنبال می‌فرمودند.

قلب شکسته

افسوس که آئینه نصیبش سنگ است

مسیری سبز تا بلندای علم

در سال 57 هجرت، در مدینه فرزندی به دنیا آمد که جدش نام "محمد" را برای او از قبل برده بود و حتی خصوصیت و ویژگی خاص او را به جابر فرموده بودند

ولادت پیشوای فضیلت و کرامت

میلاد حضرت زین العابدین امام سجّاد (ع)

«خداوند متعال او را سید عابدان و زینت دوستان خدا خوانده است. گویی هم اینک او را می بینم که در روز قیامت در بین صف ها شاد و سربلند و خرامان در رفت و آمد است».

امام, حسن, مجتبی, تجلّی,

احسان یكی از بزرگ ترین مقامات انسانی است. هنگامی كه خداوند از مقامات احسان كنندگان و نیكوكاران یاد می كند و ویژگی های آنان را برمی شمارد، وسعت وجودی، ادراك شهودی و مكارم و محاسن اخلاقی آنان مشخص می شود. با مراجعه به آموزه های وحیانی كه پیشوایان دین در بیان این مقامات بزرگ انسانی و نگرش امام حسن مجتبی(ع) را می توان در باره احسان و نیكوكاری دید.

مرا به محراب ببرید...

«فزتُ و ربّ الکعبة...» با ناله‌ ی امیر مومنان علی علیه السلام، نماز صبح مسجد کوفه به هم ریخت. زهرِ شمشیر به سرعت، در سرِ حضرت جا باز کرد. امام علیه ‌السلام همان طور که روی زمین افتاده بود؛

اسرار ولادت و شهادت امام علی (ع)

كمك و یاری خداوند به مومنان مخلص و صادق و دفاع از آنان به ویژه در شرایط سخت و لحظه های نفس گیر تقابل با دشمنان خدا، وعده تخلف ناپذیر الهی است.

نسخه متفاوت امام سجاد(علیه السلام) برای طلب رزق و روزی

حقیقت عبادت این است كه انسان خود را بنده و مملوك خدا بداند، برای خود در مقابل خدا مالكیت و اراده مستقلی قایل نباشد، بلكه خود و دارایی خود را از آنِ خدا بداند؛ به طور كامل تسلیم اراده او باشد و به عبد بودن خود در مقابل پروردگار اعتراف كند.

اخلاق و رفتار امام رضا (ع)

امامان پاک ما در میان مردم و با مردم می زیستند،و عملا به مردم درس زندگی و پاکی و فضیلت می آموختند،آن ان الگو و سرمشق دیگران بودند،

دست به دامان باب المراد در طوفان سهمگین شبهات

یکی از القاب نهمین امام شیعه «باب المراد» است. وجودی که دری از درهای رحمت خدا بوده و نیازمندان و درماندگان خود را به این باب می رسانند تا از وجود و کرَم ایشان بهره برند و دردهای خود را التیام بخشند.

شعر شهادت امام جواد علیه السلام

یكی بود یكی نبود،زیر گنبد كبود روی بوم خونه ای،یه بدن افتاده بود

بی تو حجّ ام را چه سود؟!

روز 8 ذی الحجة، سال 60 هجری قمری حج خود را به عمره مفرده تبدیل کرد تا در مسیر مأموریت الهی خود قدم بگذارد و راهی را آغاز کند که انتهایش را می دید...

سیره امام محمد باقر (علیه السلام )

حضرت امام محمّد باقر (ع) اوّل ماه رجب، یا سوم صفر سال 57 هجرى قمرى در مدینه متولّد گردید.پدر بزرگوارش، حضرت على بن الحسین ، زین العابدین(ع)، و مادر مكرّمه اش ، فاطمه معروف به «امّ عبدالله» دختر امام حسن مجتبى می باشد.

معجزه های اشک در عزای امام حسین(علیه السلام) !

این کسی که از مجلس عزا بیرون می رود غیر از آنی است که دقایقی پیش وارد شد او گنهکاری بود بی توبه و این انسان پاکی است که توبه اش را خدا پذیرفته است و این سر آرامشی است که در عزاداری و اشک بر سید و سالار شهیدان علیه السلام نصیب عزاداران و گریه کنان می شود و گرنه داغ مصیبت او هیچگاه سرد شدنی نیست.

خطبه مظلومانه امام عاشورا برای هدایت کوردلان

بررسی حوادث صبح عاشورا به لحاظ اسناد تاریخی دارای اهمیت زیادی است. اگر چه ممکن است برای برخی خوانندگان محترم، مضمون این مباحث تکراری باشد اما توجه به منابع اصلی در گزارش جزئیات حوادث مقطع مذکور ارزش خاص خودش را دارد.

شمه ای از فضائل و مناقب امام سجاد علیه السلام

در روز چهار شعبان، 38 سال پس از هجرت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرزندی پاک از سلاله فاطمه زهرا علیها السلام در مدینة النبی به دنیا آمد و چشم شیعیان را روشن نمود . ن

شیوه‏هاى تربیتى امام موسی بن ‏جعفر (علیه السلام)

از سیره های قولى و عملى و شیوه‏هاى تربیتى امام موسی بن‏جعفر(ع) ‏این اسوه‏ى راستین دین که به طور کامل و دقیق از منظر تربیت نگریسته و از خلال سیره رفتارى و گفتارى وی تربیت صحیح را می توان عرضه نمود.

شهادت امام حسن مجتبی (ع)

از تاب رفت و طشت طلب کرد و ناله کرد و آن طشت را ز خون جگر باغ لاله کرد

من، با خودِ امام رضا کار دارم!

پیرمرد در حالیکه از صحن خارج می شد؛ با صدای لرزانی که بوی خوشحالی اش تا عرش می رسید، جواب داد: «ممنونم! آدرسی که دادی درست بود! خودِ امام رضا منو شفا داد! خودِ خودِ امام رضا» و خادم را در بُهت و حسرت، تنها گذاشت...

امام عسکری علیه السلام، حلقه وصل دوران ظهور و عصر غیبت

آگاهی بخشی به مردم، برای نجات از گمراهی ها و تفرقه ها و سوءباورها و ناامیدی های حاصله از غیبت حضرت مهدی علیه السلام، مسئولیتی بزرگ بود که بر دوش همه امامان معصوم علیهم السلام، بویژه حضرت امام حسن عسکری علیه السلام قرار داده شده بود و با قلم و بیان و سلوک ویژه ی آن بزرگواران به انجام رسید.

شعر شهادت امام حسن عسگری (علیه السلام)

از ما زمینیان به شما آسمان سلام مولای دلشکسته امام زمان سلام

یازدهمین خورشید ولادت امام حسن عسگری علیه السلام

هشتم ربيع الثاني ولادت با سعادت امام حسن عسکری علیه السلام در روز جمعه 8 ربیع الثانی سال 232 ق در مدینه متولد شد. مادر بزرگوارش حُدیث و پدر بزرگوارش امام هادی علیه السلام است.

پیشوای خرد؛ الگوی جوان

امام از شاد کردن دیگران خشنود می شد و از زبان جد بزرگوارش رسول اکرم صلی الله علیه وآله این روایت را برای مردم می خواند که هر کس مؤمنی را شاد کند،

امام جود و بخشش

معروف ترین لقب پیشوای نهم، «جواد» است. آن رهبر فرزانه را برای جود و عطای فراوانش به این نام خوانده اند که برگرفته از نام های زیبای پروردگار متعال است. در بخشی از دعای معصومان می خوانیم: «یا جَوادُ یا الله یا الله یا الله لک الأسماءُ الحُسنی.» (کلینی، [بی تا]: ج 4: باب الدعاء فی العشر الاواخر من شهر: 163)

ولادت عشق

از تو ما را حدیثی در سینه هست و غمی جانکاه بر دل، که شوق انگیزترین حوادث ،غرورآفرین ترین وقایع، شادی آورترین اتفاقات، شیرین ترین گفتارها و نغزترین رفتارها توان این که خنده ای بر لبان ما بنشاند در خود نمی بیند.

«قم»، در انتظار منجی آخرالزمان

بنا بر تفکرقران کریم و رهنمودهای آن, تنها صالحان, پرهیزگاران و مجاهدان می توانند آینده ساز باشند، چنان که می فرماید: «وَ لَقَدْ كَتَبْنَا فىِ الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِىَ الصَّلِحُونَ»: «و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم كه زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد» [1] و فلسفه تاریخ از دیدگاه قرآن؛ به پیروزی صالحان, پاکان و پابرهنه های زمین تکیه دارد که, حق پیروز است و طرفداران حق سرانجام «آینده سازان» زمین می باشند.

فرشته‌اي به صورت بشر

حضرت امام، از همان سال‌هاي جواني به درس و بحث حوزوي بسيار اهميت داده وپس از فراگيري درس خارج و ورود به عرصه تدريس، محل‌هاي تدريس ايشان، مجمع طلاب، علما و فضلاي بزرگ بود...

امام خمینى از نگاه اندیشمندان خارجى

چهره حیات بخش امام خمینى در جهان اسلام، امرى غیر قابل اغماض مى‏باشد و ایشان یکى از بزرگترین شخصیت هاى قرن حاضر محسوب مى‏شوند

گلگشتی در چهل حدیث امام خمینی

یکی از اسرار بزرگ عبادات و ریاضات شرعیه، آن است که بدن و قوای طبیعی و جنبه مُلک، تابع و مطیع روح گردد و اراده نفس در آنها مؤثر شود و ملکوت نفس بر مُلک غالب شود؛ یعنی به طوری روح، دارای سلطنت و قدرت و نفوذ امر شود که به مجرد اراده، بدن را به هر کاری وادار کند و از هر کار که بخواهد، باز دارد. یکی از فضایل و اسرار عبادات شاقه، آن است

هدیه الهی

میلاد آفتاب نیمه رمضان گرامی باد

بیکران دانش و بینش

سیره علمی و عبادی امام مجتبی علیه السلام

استراتژی زیبا در قالب دانشگاه

با معرفت عامیانه و معرفت علمی معمولی، نمی توان از مرحله معرفت شهودی و فناء فی الله، سخن گفت.کسی که راه را نرفته و راه را نمی شناسد، چگونه می تواند از شناخت و معرفت فردی سخن بگوید که راه را شناخت و پشت سر گذاشت وبرای دستگیری دیگران به جامعه انسانی برگشت؟

خانه خلیل

مردی غروب کرد وقتی افق شکست خورشید دیگری جای پدر نشست

از فاطمه ای که معصومه بود

تاریخ چشم به راه فاطمه ای دیگر است. انتظار به سر می اید و شمیم دلنوازی، خانه ی خورشید را فرامی گیرد. خنکای حضور دوباره ی فاطمه (س) در فضای مدینه جاری می شود و کوثر فاطمی، جوشیدن می گیرد

القاب مشهور امام رضا(ع) ازکجا ناشی می شود

در بین امامان معصوم ما، هیچ کدام به اندازه امام علی(ع) اسامی و لقب های متعدد و متنوع ندارد. بعد از ایشان اما رتبه دوم برای امام رضا(ع) است که شاید به علت ماجرای ولایتعهدی و شاید به خاطر حضور در بین ایرانیان ، صاحب القاب و عناوین متعدد است، از آن حضرت علاوه بر القابی که به همه ائمه معصومین (ع) گفته می شود (مثل ابن رسول الله؛ حجت الله ، امین الله و… خود امام) صاحب حداقل 50 لقب اختصاصی هستند.

کلیم خرد (نگاهی به جایگاه علمی امام کاظم علیه السلام)

صفوان جمّال» از جمله اصحاب و یاران امام کاظم علیه السلام که به شغل شتربانی مشغول بود، هر از چند گاهی، برای کسب فیض و بهره مندی از بیکران دانش ائمه علیهم السلام نزد ایشان شرفیاب می شد.

خطبه امام سجاد «علیه السلام»، قیام بر علیه نیرنگ ها

امام علی بن الحسین «علیه السلام» چهارمین امام شیعیان سال 37 یا 38 هجری در مدینه منوره به دنیا آمد. از جانکاه ترین حادثه زندگی امام، حادثه عاشورا بود که با تمام وجود خود آن را لمس کرد؛ هر چند که بیماری توان یاری رساندن به پدر را از او گرفته بود و خدا می خواست تا زمین از حجّتش خالی نماند.

شمه ای از فضائل و مناقب امام سجاد علیه السلام

در روز چهار شعبان، 38 سال پس از هجرت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرزندی پاک از سلاله فاطمه زهرا علیها السلام در مدینة النبی به دنیا آمد و چشم شیعیان را روشن نمود .

مژده به زائران اربعین امام حسین علیه السلام

عبد اللّه ابن ابی یعفور می گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که به شخصی از دوستانش فرمودند:

فلسفه بزرگداشت اربعین حسینی (ع) چیست؟

امام حسن عسکری علیه‌السلام فرمودند: «علامات المؤمن خمس: صلاة احدی و الخمسین و زیارة الاربعین والتختم فی الیمین و تعفیر الجبین والجهر ببسم‌اللّه‌الرحمن‌الرحیم؛ نشانه‌های مؤمن و شیعه، پنج چیز است: اقامه نماز پنجاه و یک رکعت، زیارت اربعین حسینی، انگشتر در دست راست کردن، سجده بر خاک و بلند گفتن «بسم‌اللّه‌الرحمن‌الرحیم». (تهذیب 6/52)

نماد فضیلت ها

امام هشتم شیعیان حضرت علی بن موسی الرضا (ع) روز یازدهم ذیقعده سال 148 هـ. ق در مدینه دیده به جهان گشود.(1)

رشحاتی از کلمات امام علی بن موسی الرضا علیه السلام

«مَن اَرادَ اَن یَکُونَ اَقویَ النّاسِ، فَلیتَوَکَّل عَلَی اللّهِ.»

پرتوی از خورشید سامرّا

گاهی آدمی با دیدن یک حقیقت، آن چنان شیفته و شیدا می شود که ناگزیر از راه و رسم و باورهای قبلی خویش دست می کشد و به آن حقیقتی که قلبش را تسخیر کرده، دل و جان می سپارد.

بازگشت امام خمینی به ایران

مسئله بازگشت امام خمینی به ایران، از ابتدای اقامت او در پاریس مورد بحث محافل سیاسی و مطبوعات بود، ولی پس از رفتن شاه این سئوال در بیشتر مصاحبه ها عنوان می شد، و پاسخ امام به همه مصاحبه کنندگان این بود: «در اولین فرصت » .

دلیل محبوبیت امام چیست؟

بعد از سال‌ ها که از رحلت امام خمینی می‌ گذرد، همچنان او محبوب دل‌ها و میزان انقلاب است. امام این محبوبیت را از کجا آورده بود؟

نهضت حسینی و انقلاب خمینی*

گفته می شود که حرکت انقلابی مردم مسلمان ایران در سرنگونی رژیم سلطنتی و استقرار نظام جمهوری اسلامی متأثر از قیام امام حسین(ع) و فرهنگ عاشورا است نقش نهضت سیدالشهدا(ع) در پیدایی و پایایی نهضت اسلامی ایران چیست؟

چهار پناهگاه در قرآن!

امام صادق(علیه السلام) چنین نقل کرده است: از چهار گروهی که از چهار چیز می ترسند و نسبت به آن نگران هستند، تعجب می کنم، چرا به چهار چیز پناه نمی برند... در ادامه به بررسی اجمالی این چهار پناه که از لسان قرآن کریم بیان شده است می پردازیم.

در محضر آفتاب

تاریخ اسلام تاریخی پر فراز و نشیب است. از جمله مهم ترین عوامل آن، تنگناها و چالش هایی است که پیوسته حکم رانان ظالم، جامعه را با آن روبه رو می کردند. این معضلات که عموماً در حوزه ی دین و فرهنگ بودند، سبب می شد تا پیشوایان اسلام با سلاحی متناسب با اوضاع حاکم، از سنگر دین محافظت نمایند. به همین دلیل آن بزرگواران با در نظر داشتن شرایط و احاطه ی کامل به آن، رسالت سنگین راه بری جامعه ی مسلمانان را در بحرانی ترین شرایط به انجام می رساندند. در این بین، راه برد امام باقر(ع)، تربیت شاگردان و نیروهای مستعد و متعهد در گستره ی دین بود. این مقاله نگاهی اجمالی به این موضوع دارد.

خورشید دهم، امام هادی علیه السلام

یک نفر شیعه وحشت زده خدمت امام هادی آمد و گفت: یکی از سرکردگان متوکل، نگین انگشتری نزد او آورده است که از آن انگشتری بسازم و این نگین نزد من شکست و دو نیمه شد. می دانم که او مرا می کشد. حضرت فرمودند: امید است که خداوند اصلاح کند. فردا، سرکرده متوکل کسی را فرستاد که میان زنها نزاع است، اگر می شود آن نگین را دو نصف کن و دو انگشتری بساز. او پول فراوانی گرفت و از نگین شکسته دو انگشتری ساخت. این است معنای فرمایش امام هادی(ع):«وَ مَنْ یطِعِ اللَّهَ یطَاعُ» یعنی؛ «پیوند با خدا، پیوند با اهل بیت و توسل به اهل بیت، قطعاً همه کارها را اصلاح می کند.»

کرامات امام هادی(ع)

همراه امام هادی(ع) در یکی از خیابان های مدینه راه می رفتم. خواستم از امام هادی(ع) مسئله ای را بپرسم اما قبل از اینکه سؤالم را مطرح کنم، امام به من فرمود: «ما در جای شلوغی هستیم و مردم در رفت وآمدند. اکنون زمان خوبی برای سؤال کردن نیست».

راز ولادت علی علیه السلام در درون کعبه

در سیزدهم رجب سال 30 عام الفیل، حادثه بس عجیبی رخ داد که هرگز در تاریخ بشریت سابقه نداشته و بعد از آن نیز تکرار نشده است، و آن حادثه، به دنیا آمدن نوزادی است در درون خانه کعبه که به نام علی علیه السلام اسم گذاری شد.

درس هایی آموزنده از زندگانی امام کاظم «علیه السلام»

گاه آدمی پاسخ یک بدی را با مهربانی می دهد و این پاسخ مهرورزانه او سبب تغییر رویه طرف مقابل می شود. امام کاظم «علیه السلام» را به دلیل این ویژگی به چنین لقبی خوانده اند. در مدینه مردی بود که هرگاه امام را می دید زبان به دشنام می گشود. روزی امام به همراه یاران خویش از کنار مزرعه او می گذشتند که او مثل همیشه، ناسزاگویی را آغاز کرد. یاران امام بر آشفتند و از امام خواستند تا آن مرد بد زبان را مورد تعرض قرار دهند. امام به شدّت با این کار مخالفت کرد و آنان را از انجام چنین کاری بازداشت. روز دیگری امام به سراغ مرد رفت تا او را در مزرعه اش ملاقات کند، ولی مرد عرب از کار زشت خود دست بر نداشت و به محض دیدن امام، ناسزا گفت.

مناظرات و گفتگوهای علمی

امامان گرامی ما با دانشی الهی که داشتند در مورد هر سئوالی که از آنان می شد،پاسخی درست و کامل و در حد فهم پرسشگر،می دادند.و هر کس حتی دشمنان،چون با آنان به احتجاج و گفتگوی علمی می نشست،با اعتراف به عجز خویش و قدرت اندیشه ی گسترده و احاطه ای کامل آنان،برمی خاست.

هفتمین اختر تابان سماوات وجود

روزگاری است که من طالب دلدار شدم رهرو مخلص آن قافله سالار شدم

ولادت حضرت امام حسین (علیه السلام)

پیشوایان معصوم(ع)، مصداق تمام زیبایی های اخلاقی و الگوی جاودانه پاکی و انسانیتند. امام حسین ـ علیه السلام ـ سبط پیامبر، فرزند دختر رسول خدا(ص) و علی مرتضی(ع)، نیز مظهر شجاعت و الگوی فروتنی و تسلیم به درگاه ایزدی است. گرامیداشت ولادتش با یاد و خاطره شهادتش گره خورده است. در این گفتار، مطالبی راجع به فضایل امام حسین(ع) و مقاطع درخشان حیات ایشان گردآوری شده است.

شمه ای از فضائل امام حسین علیه السلام

خداوند متعال در میان مخلوقات خود، انسان های کاملی را به عنوان الگو قرار داده است. این الگوها دارای امتیازات و فضیلت های ویژه ای هستند. امام حسین علیه السلام نمونه ای برجسته از این اسوه های پاک است. در این مقاله به مناسبت اربعین شهادت امام حسین علیه السلام برخی از فضائل آن حضرت را بر می شمریم.

ولادت حضرت امام سجاد علیه السلام

امام علی بن الحسین علیه السلام ملقب به «زین العابدین»، «سید الساجدین»، «سجّاد» و «ذوالثفنات»، در سال 38 هجری در مدینه زاده شد. پدرش حسین بن علی علیه السلام و مادرش شهربانو نام داشت. کنیه آن حضرت «ابوالحسن» و «ابومحمد» بود. امام سجاد علیه السلام از زمان شهادت پدر بزرگوارش در سال 61 تا محرم سال 95 هجری، به مدت 34 سال امامت امت را عهده دار بود و سرانجام در 55 سالگی به دستور ولید بن عبدالملک مسموم شد و به شهادت رسید و در مدینه مدفون گردید.

مناجاتی از امام که انجیلیه نام گرفت.

بنا به روایتی از امام محمد باقر(ع)، علی بن الحسین (ع) را از آن رو «ابن الخیرتین»(فرزند دو سلسله برگزیده) می گویند که پدر گرامی شان امام حسین(ع) از برگزیده عرب یعنی هاشم و مادر بزرگوارش شهربانو برگزیده غیرعرب یعنی از فارس است.

جلوه‌های حقوق بشر در رساله حقوق امام سجاد(ع)

رساله‌ی حقوق امام سجاد علیهم‌السلام‌ یکی از کلمات اهل بیت علیهم‌السلام‌ در بیان حقوقی است که همه‌ی انسان‌ها از آن‌ها برخوردارند و از طرفی دیگر در برابر آن مسئول هستند.

14سکانس از زندگی امام خمینی

این اولین باری است که شاه، اسم «روح‌الله خمینی» را می‌شنود. هر چه فکر می‌کند او را به خاطر نمی‌آورد.در این حال رئیس ساواک به یادش می‌آورد

چند چراغ از چهل چراغ امام

انسان اگر خُلق باطن و ملکه و سریره اش انسانی باشد، صورت ملکوتی او نیز صورت انسانی است؛ ولی اگر ملکاتش غیر ملکات انسانی باشد، صورتش انسانی نیست و تابع آن سریره و ملکه است؛ مثلاً اگر ملکه شهوت و بهیمیت [حیوانیت ] بر باطن او غلبه کند و حکم مملکت باطن حکم بهیمه شود، انسان صورت ملکوتی اش صورت یکی از بهائم [چهارپایان ] است؛

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

فضایل امام مجتبی (علیه السلام) از نگاه دیگران

مثلث شخصیت امام علی علیه السلام

از نظر روان شناسان، شخصیت هر فردی متشکل از سه عامل مهم است که هر یک در انعقاد و تکون شخصیت تأثیر بسزایی دارد و گویی روحیات و صفات و طرز تفکر انسان همچون مثلثی است که از پیوستن این سه ضلع به یکدیگر پدید می آید. این سه عامل عبارتند از:

طلوع آفتاب هشتمین فروغ امامت

حضرت امام رضا(ع) یکی از دوازده فروغ امامت است که معارف معنوی قرآن و عترت را در مواقع مقتضی به اصحاب و شاگردان خویش تعلیم می داد و زمانی در پاسخ به پرسش ها پرتو افشانی می فرمود و نیز از طریق مباحث علمی و احتجاجات عقیدتی، کلامی و برهانی افاضه می فرمود، چنین برنامه هایی موجب گردید تا فرهنگ و اندیشه اسلامی، غنی و پربار گردد، باورها و ارزش های دینی صیانت شود.

القاب آفتاب خراسان

امام آیینه تمام زیباییهاست جلوه های جمال و جلال ربوبی در سیمای امام درخششی تام و تمام یافته است. امام نمونه انسان کامل در مسیر صعودی و پرواز شکوهمند به سوی نیکیها و خوبیهاست. آنچه در روایات از صفات و القاب گوناگون برای امام بیان شده، هر یک ظهوری از جلوه های نورانی امامت است که ابعادی از سیمای معنوی و ملکوتی اش را فرا راه حق جویان و عارفان قرار می دهد.

سرچشمه دانش

مقدمه پیشوایان معصوم شیعه هر کدام به نوبه خود سرچشمه کمالات و منبع فضایل و صفات عالی انسانی محسوب می شوند. نه تنها شیعه بلکه افراد و گروه های مختلفی که با آن بزرگان در ارتباط بوده اند به این نکته اذعان دارند.

مسیح اهل بیت

در سوگ شهادت امامی داغداریم که بیست و پنج سال، خورشید را به خجلت وا داشت،

فقط چهار انگشت

خون شدیدی از محل قطع انگشتانش می ریخت . با کمک دندان و دست دیگرش پارچه ای را محکم روی زخم محکم بست . اشک در چشمانش حلقه زده بود و بغض سنگینی در گلو داشت . گفتم: تو که طاقت اجرای حد الاهی نداشتی، چرا به سرقت اعتراف کردی؟ گفت: خاموش باش . خوب می دانی که برای من اجرای حدود الاهی از همه چیز مهم تر است و اگر به چنین کاری تن دادم، تنها به خاطر تنبیه خودم بود تا هرگز در مال دیگران طمع نکنم .

مقام علمی ـ سیاسی امام جواد (علیه السلام)

مطالعه سیره و زندگی ائمه اطهار(ع) و توجه به تلاش های علمی و سیاسی آنان نشان می دهد که آن بزرگواران چشمه های جوشان معرفت و گنجینه های علوم الهی هستند که چون چراغی پرفروغ و خاموش نشدنی در وادی جهل و ظلمت پرتوافشانی می کنند،به طوری که در عرصه علم و دانش تاریکی را از بین برده و در حوزه سیاست امید حق ستیزان را نومید می سازند.

افزایش رزق و روز ی با نسخه‌ای از امام جواد علیه‌السلام

هر كدام از ائمه معصوم تجلی و واسطه یكی از اسماء الله هستند؛ یعنی هر امام مسئول فیض رسانی در یك باب هستند ..

بی کرانه های نیک سیرتی

بهترین الگوی بازسازی اخلاقی است. ایشان با پرورش صفات و فضائل اخلاقی ناب در گوهر وجودشان، علاوه بر نورانی کردن باطن خود، فضای خانواده و جامعه خویش را از این نورانیت بهره مند کرده اند؛ که می توان شعاع این گسترش برکت را تا روز قیامت، در تمام گستره هستی ترسیم کرد. امام باقر 7 به عنوان پنجمین وجود مطهر از این پاکان، خورشید تابناکی است که هر انسانی خود را در معرض اشعه آن قرار دهد، قطعاً به سعادت ابدی رهنمون می گردد.

هفت گفتار از امام هادی علیه السلام

حضرت امام علی النقی علیه السلام در نیمه دوم ماه ذی الحجه، سال 212 ق در اطراف مدینه و در منطقه «صریا» چشم به جهان گشود. پدر گرامی اش حضرت جواد علیه السلام و مادر ارجمندش سمانه مغربیه از بانوان با فضیلت تاریخ می باشد. مشهورترین القاب آن گرامی نجیب، مرتضی، هادی، نقی، عالم، فقیه، امین، مؤتمن، طیب، متوکل و عسکری است و در برخی منابع «ابوالحسن الثالث» و «فقیه عسکری» نیز گفته اند.

امام هادی(ع)وجلوه های غدیر

و لقد انزل الله تعالی فیک من قبل و هم کارهون.... انماولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاه و یوتون الزکاه و هم راکعون.

پرواز از بالای برج

سلام بر حسین علیه السلام ، سلام بر زیبایی و ستایش خوبی و گشودن پنجره ای رو به بهشت و هم نوایی با فرشتگان آسمانی است.

فاتح قلبها

صبر در سیره امام مجتبی (ع)

زندگی مردان بزرگ خدا همیشه پرحادثه است، حیات درخشان امام حسن (ع) از پرحادثه ترین زندگی رادمردان تاریخ است، با این که بیش از 48 سال عمر نکرد، و بر اثر زهری که مزدوران معاویه به او خوراندند به شهادت رسید،

یاور بینوایان

کوچه خلوت تر از هر لحظه دیگر به نظر می رسد. به سمت جلو قدم برمی دارد. سرکوچه که می رسد، دستش را به کمرش می گذارد. حرفهای کودکش در ذهنش تداعی می شود:

آخرین صحابی و نخستین زائر حسینی

یکی از راههای عمیق و در عین حال ساده و آسان برای شناخت اسلام و آثار سازنده آن، مطالعه زندگی اصحاب خاص پیامبر(ص) و امامان معصوم(علیهم السلام) است. آنها که تا آخر عمر در خط پیامبر وامامان بودند و از جانب آن بزرگوران مورد تایید قرار گرفتند.

پیشوای سترگ نیکی

تعالی شخصیت معنوی انسان، از والاترین و مقدس ترین اهداف پیشوایان دین بوده است. آنان با تحمل مشقت های بسیار در این مسیر، تمامی همّ خویش را بر آن گذاشتند تا اخلاق نیک را با شیوه های رفتاری و گفتاری خویش به آدمی بیاموزند واو را از زشتی ها به دور داشته، متوجه حقیقت والای انسانی و ارزش سترگش کنند. در این میان نقش برجسته امام مجتبی(علیه السلام) بسیار چشم گیر جلوه می نماید. از این رو، برآن شدیم که با تأملی کوتاه در رفتارهای اجتماعی امام مجتبی(علیه السلام) دریچه ای به بی کران سجایای اخلاقی آن امام همام بگشاییم.

چند حکایت و کرامت از امام رضا (علیه السلام)

موسی بن سیار که از یاران حضرت رضا علیه السلام است ،‌می‌گوید:روزی همراه ایشان بودم همین که نزدیک دیوارهای طوس رسیدیم صدای ناله و گریه‌ای را شنیدم . من به جست و جوی آن رفتم . ناگاه دیدم جنازه‌ای را می آورند در این حال حضرت از مرکب پیاده شده... .

امام رضا (ع) نماد فضیلت ها

دوران امامت آن حضرت 20 سال بود که با سه تن از حکمرانان مستبدّ عباسی، یعنی هارون (ده سال)، امین (پنج سال) و مأمون (پنج) سال معاصر بود. امام رضا در آخر ماه صفر سال 203 هـ. ق در سن 55 سالگی توسط مأمون مسموم شد و در سناباد نوقان که امروزه یکی از محلات مشهد مقدس محسوب می شود به شهادت رسید و در محل مرقد فعلی به خاک سپرده شد. (2)

رشی از رمان واره عشق هشتم

شمس و قمر

باغ بهشت این شکوه و جاه ندارد جلوه در این حسن خانه ماه ندارد

روحیه مردمداری و سخاوتمندی در زندگی امام حسن عسکری علیه السلام

امام حسن عسکری علیه السلام که بخاطر همراه بودن پدر گرامیش در منطقه نظامی سامراء سکونت داشت ملقب به عسکری شدند، در هشتم ربیع الاول سال 260 در سن 28 سالگی توسط معتمد عباسی مسموم شده و به شهادت رسیدند.

پرتوی از خورشید سامرّا

شعله ای که سرکشید

شب سایه سنگین و سیاهش را بر سر شهر پهن کرده بود، کوچه های تنگ و پیچ در پیچ شهر در تاریکی و سکوت گم شده بود و مردم در پناه شب، آسوده در خواب فرو رفته بودند، اما چشم خلیفه و یارانش بیدار بود و نگران .

سرور سامرا

یازدهم پیشوای شیعه، امام حسن عسکری علیه السلام در روز جمعه، هشتم ربیع الثانی سال 232 ه.ق در مدینه پا به عرصه گیتی نهاد(1)

عنایات امام زمان(عج) به مردم

امام مهدی علیه السلام در دوران غیبت کبری توجه و عنایت خاصی به شیعیان خود دارند و در همه ی حالات پیش آمده به یاری آنها شتافته اند.

گوشه ای از ویژگی های شخصیتی امام هفتم علیه السلام

امام موسی بن جعفر علیه السلام در سپیده دم روز یکشنبه یا سه شنبه هفتم صفر سال 128 یا 129 هجری قمری در «ابواء» - محلی میان مکه و مدینه - از کنیزی از سرزمین بربر (مغرب) یا اندلس (اسپانیا) به نام «حمیده » معروف به «حمیده بربریه، حمیده مغربیه، حمیده مصفاة » زاده شد و شهادت آن حضرت بنا بر قول مشهور در 25 رجب سال 183 ه . ق و به نقلی 186 ه . ق در بغداد در زندان هارون الرشید و به دستور وی بوده است .

اخلاق و رفتار امام موسی بن جعفر (ع)

عبادت و نیایش هر فرد در حدود معرفت و شناسائی پروردگار عالم، اندازه گیری میگردد.مجال است فردی بدون معرفت کافی و لازم نسبت به پروردگار خود، عبادت و ستایش شایسته ای انجام دهد

دانشمند نیایش گر

دانشمندی بود که دیگران را برای صعود به قله ی دانش تشویق می کرد.

آداب معاشرت از دیدگاه امام باقر علیه السلام

بهترین مردمان کسى است که بیشترین خیر را به هم نوعان خود برساند گرچه هیچ خیرى به او نرسیده باشد؛ و خود را از تمام افراد بى نیاز بداند و چشم داشتى به کسى نداشته باشد.

گلزار حدیث سیمای حضرت مهدی در آیینه ی احادیث

1ـ روز قیامت فرا نمی رسد مگر این که قائم ما قیام به حق نماید و این موقعی است که خداوند عزوجل به وی فرمان قیام دهد. هر کس از وی پیروی کند رستگار و آن کس که سرپیچی نماید، به هلاکت رسد. ای بندگان خدا! به سوی وی شتابید هرچند با راه رفتن از روی برف باشد چرا که وی سفیر الهی و جانشین من است.

بیکران دانش و بینش

پیشوایان شیعه سرچشمه علم و معدن اسرار الهی اند و ملکه علم و عصمت از کودکی در آنان بوده و در سراسر عمر با آنان همراه است و از جمله محورهای اساسی و پشتوانه های امامت، محسوب می شود که بر اساس آن بشریت را از کوره راه های نابودی رهایی می بخشند. از این رو، زندگانی امامان معصوم از کودکی تا شهادت آنان در بردارنده نکاتی عالی و درس آموز و الگوی کاملی برای انسان هاست. شخصیت علمی و عبادی امام مجتبی(ع) از همان دوران کودکی و پیش از امامت ایشان شکل گرفت که مقاله پیش رو نگاهی گذرا، به حیات علمی و عبادی ایشان دارد.

ویژگی های اخلاقی امام مجتبی (ع)

امام صادق (ع) در بیان حال معنوی ایشان می فرمود: امام مجتبی (ع) عابدترین مردم زمان خود بود. بسیار حج به صورت پیاده و گاه با پای برهنه به جای می آورد. همیشه او را در حال گفتن ذکر می دیدند و هر گاه آیه «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُو» را می شنید، پاسخ می گفت:

امام خمینی، نه مثل دیگران

خصوصیت تاریخی امام خمینی که او و انقلاب او را از کلیه جنبشهای سیاسی معاصر،متمایز می کند چیست؟ مخاطبه او با فطرت انسان، در هم شکستن پارادایم جاری در جهان وحرکتی اعجازآمیز در جهت عکس شیب فرهنگ جهانی، اتکاء به خدا و اعتماد به مردم و گره زدن زمین به آسمان، گرانیگاهی خارج از عالم معیارهای غربی بود که امام، اهرم خود را بر آن نهاد و مسیر تاریخ را تغییر داد. نوشتار ذیل، این پدیده را تحلیل و آن را حتی در اعترافات منتقدان به امام «رض »، تعقیب می کند.

امام خمینی(ره) الگویی جامع

حیات مکتب ها و شخصیت های بزرگ الهی بر سه رکن استوار است که راز ماندگاری و جاودانگی آنان نیز در پس این ارکان نهفته است:

اول کسی که صورت دارایی خود را داد

وقتی قرار شد طبق اصل قانون اساسی مسؤولین صورت دارایی خود را بدهند اول کسی که صورت دارایی خود و متعلقین خود را داد امام بود و تمام موجودیش را نوشت و فرستاد که الحمد لله هم موجودی درست و حسابی و چیزی نداشت! ! .ما اقدام نکردیم از امام نخواستیم ولی امام خودش اول کسی بود که اقدام کرد.از تاریخش معلوم است.الآن در صندوق دیوانعالی کشور هست. درست مقابل این شیوه امام، بنی صدر قرار داشت که تا آخر نداد.هر چه گفتیم بابا این قانون است.گفت اگر بنای قانون باشد خیلی حرفها هست و از این جدلهایی که می کرد.جدل کرد و بالاخره نداد.لذا الآن صورت دارایی او با اینکه رییس جمهور بود در دیوانعالی کشور نیست.البته غیر از او هم یک آقای وزیری بود که لازم نیست اسمش را بیاورم.او هم نداد بقیه دادند، منتها بقیه با اقدام ما دادند. (1)

چند چراغ از چهل چراغ امام

یکی از اسرار بزرگ عبادات و ریاضات شرعیه، آن است که بدن و قوای طبیعی و جنبه مُلک، تابع و مطیع روح گردد و اراده نفس در آنها مؤثر شود و ملکوت نفس بر مُلک غالب شود؛

شهادت حضرت امام جعفر صادق علیه السلام

ششمین پیشوای شیعیان، حضرت امام جعفر بن محمد علیه السلام معروف به صادق آل محمد، در روز هفدهم ربیع الاول سال 83 در مدینه متولد شد. پدر گرامی آن حضرت امام محمدباقر علیه السلام و مادرش ارجمندش ام فروه نام داشت. همچنین لقب معروفش صادق و کنیه اش ابوعبدالله است.

شمه ای از کرامات امام صادق (ع)

چرا به مکتب امامیه، مکتب جعفریه گفته می شود؟

امام صادق (ع) در برهه ای از زمان که به عنوان یک شاخص در امت اسلامی معرفی شدند، هرکسی را که منسوب به ایشان بود جعفری می نامیدند و جعفری نامیدن این طایفه حقه را به این دلیل انجام دادند که جعفری بودن وجه ای مکتبی و دینی و اسلام شناسی دارد چراکه اسلام حقیقت جامع و کامله ای دارد که کسی از افراد عادی نمی تواند آن را آن گونه که هست بشناسد، مگر آنکه در پرتوی معارف معصومین(ع) این شناخت حاصل شود؛ بنابراین وقتی می گفتند: جعفری، اشاره به امام و امامت واقعی قرآنی دارد.

25 رمز موفّقیت در بیانات امام صادق(ع)

از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمودند: «طلبتُ الجنّة، فوجدتها فی السّخاء؛ بهشت را جست وجو نمودم. پس آن را در بخشندگی و جوانمردی یافتم.»

جوانان را در یابید!

جوانی بهار عمر و جوان بهترین و مفیدترین قشر جامعه است.جوانان قشر متحرک، فعال و پرشور و نشاط جامعه را تشکیل می دهند.

گنبد از نور تو روشن

مرد، دستش را به سمت مادرش دراز کرد و بی آنکه نگاهش را از گنبد درخشان امام رضا(ع) بردارد، مادرش را صدا زد. مادر خرناسی کشید و صدایش را نشنید. مرد، لحظه ای صورتش را از نرده های کلفت و چوبی ایوان به سمت مادرش برگرداند و با عجله گفت: مادر! نگاه کن...

سرچشمه دانش

پیشوایان معصوم شیعه هر کدام به نوبه خود سرچشمه کمالات و منبع فضایل و صفات عالی انسانی محسوب می شوند. نه تنها شیعه بلکه افراد و گروه های مختلفی که با آن بزرگان در ارتباط بوده اند به این نکته اذعان دارند.

فضيلت و پاداش زيارت امام رضا (عليه السلام )

محبت ودلبستگی شدید مؤمنان به رسول خدا و اهل بیت او - علیهم السلام - از ویژگیهاوامتیازهای مومنان است آنان. همواره از ژرفای جان به اهل بیت عشق می ورزند و در پی دستیابی به رضایت آنان هستند وطبیعی است که محبت به آنان جلوه ها و آثار گوناگونی در زندگی دارد و زیارت مرقدهای پاک و نورانیشان در زمره مهم ترین آن جلوه هاست.

فروغی از سیمای نهمین آفتاب

«روزی برادرم امام رضا علیه السلام مرا خواست و فرمود: ای حکیمه! امشب، فرزند مبارک خیزران، متولد می شود. حتما در وقت تولد او حاضر باش.

مسیح پنجم

اهل شام بود. در مدینه رفت و آمد داشت. در مجلس درس و بحث امام محمد باقر(ع) نیز حاضر می شد، ولی می گفت: «محبت و دوستی با شما مرا به این مجلس نمی آورد.

بی کرانه های نیک سیرتی

پدرم، امام محمد باقر(ع)، همواره مشغول ذکر خدا بود. هنگام خوردن غذا نیز ذکر خدا می گفت. وقتی با مردم صحبت می کرد، از یاد خدا باز نمی ماند و کلمه «لا اله الا الله» همواره بر زبانش جاری بود. [سحرگاهان] ما را به عبادت و شب زنده داری تا برآمدن آفتاب فرا می خواند. به آن دسته از اعضای خانواده که قرائت قرآن می دانستند، دستور خواندن قرآن می داد و بقیه را به گفتن ذکر خدا سفارش می نمود»

بَدْر ذی حجّه/ تولد حضرت امام هادی علیه السلام

نیمه ماه ذی حجّه، آن هنگام که بَدْر زیبایش، بر عرصه آسمان، حکم فرمایی و جلوه گری می کرد، بدری دیگر در مدینه درخشید که پرتو نورش، همه را واله و حیران کرد و معشوقان مجازی را، از خودنمایی باز داشت.

هفت گفتار از امام هادی علیه السلام

حضرت امام علی النقی علیه السلام در نیمه دوم ماه ذی الحجه، سال 212 ق در اطراف مدینه و در منطقه «صریا» چشم به جهان گشود.

ادب ورود به محرم را از امام کاظم(ع) بیاموزیم

امام رضا(ع) در روایتی حالات پدر بزرگوارشان امام کاظم(ع) را در هنگام ورود به ماه محرم بیان فرموده‌اند.

کریم اهل بیت(ع)

«کریم»، در زبان و فرهنگ اسلامی، نژاد و اصیل1، خوش خوی و خوش روی2، پاکدامن و عفیف،3 جوانمرد و با مروّت، بخشاینده، بلند همّت و بزرگوار، خیرخواه و مهربان، نیکوکار، نیک نفس و نیکونهاد و در یک کلمه، جامع همه ارزشها4 است. و این همه در امام حسن مجتبی علیه السلام گرد آمده بود و به حقیقت، دوست و دشمن به او کریم می گفتند.5 و در میان شیعیان و پیروان اهل بیت به «کریم اهل بیت علیهم السلام » شهره است.

پاسخ کودک در کلاس، از علوم مختلف

حضرت صادق آل محمّد صلوات اللّه علیهم در ضمن بیانی مفصّل حکایت فرماید:

طلوع تابناک

حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام یازدهم ذیقعده سال 148 ق. در مدینه دیده به جهان گشود. این رویداد شکوهمند بعد از شهادت امام صادق علیه السلام اتفاق افتاد.[1] 35 سال از ایام حیات پربار آن امام همام با دوران امامت پدرش حضرت امام کاظم علیه السلامتوأم بود و هنگامی که هارون امام را به بغداد انتقال داد آن حضرت نیز شاهد این نیرنگ های هارون الرشید بود. از سال 183 ق. که امام موسای کاظم در بغداد به شهادت رسید دوران بیست سالة امامت امام رضا علیه السلام آغاز شد.

دورنمایی از عصر امام عسکری(ع)

یکی از راههای پی بردن به شخصیت واقعی انسانها، آگاهی از زمان آنهاست.

پرتوی از خورشید سامرّا

سرور سامرا

1- موضوع «دعای تعجیل فرج »بخشی از فرهنگ و مکتب مهدویت بوده و از اهمیت و ارزش فوق العاده ای برخوردار است; امامتاسفانه مورد غفلت قرار گرفته است.

حقیقت صبر در کلام امام علی(ع)

صبر انواع مختلفی دارد از قبیل صبر بر معاصی، مصیبت، صبر بر اطاعت و بندگی، صبر بر نا آگاهی مردم و ... اما، شیوه و سبک زندگی قرآن و نهج‌البلاغه تمامی انسان‌ها را به صبر امر می‌کند تا اراده‌ها تقویت شود، ایمان‌ها افزون و زندگی گوارا شود و معنویت به اوج برسد تا انسان به کمال خویش نایل آید.

دعای امام زمان(عج) در حق بانوان

از دعاهای منسوب به امام عصر(عج)، دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ...» است که به زیبایی هر چه تمام و در فرازهایی کوتاه، وظایف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بیان کرده و راه و رسم زندگی به سبک انتظار را نشان می دهد.

سپهر دانش

امام باقر(علیه السلام)، در سال 57 هجری در شهر مدینه، دیده به جهان گشود.1 درباره روز ولادت ایشان بین تاریخ نویسان اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی آن را اول ماه رجب دانسته اند،2 ولی مشهور تاریخ نویسان، تاریخ ولادت ایشان را سوم ماه صفر می دانند.3

راه سبز

روزی جمعی از شیعیان و طرفداران امام محمدباقر علیه السّلام خدمت آن حضرت حاضر شدند، امام علیه السلام به نصیحت و اندرزشان پرداخته و آنان را از گناهان برحذر می داشت،

غریب قریب

بررسی و تحلیل حیات سیاسی ائمه علیهم السلام، بخشی از تاریخ سیاسی و سیره اهل بیت علیهم السلام است که تحلیل و بررسی آن، ما را به زوایای معارف اهل بیت علیهم السلام و روزگار آنان، بیشتر آشنا کرده، نحوه انجام رسالت امامت و رهبری و راهبری مکتب امامت را به ما می نمایاند.

خورشید دهم، امام هادی علیه السلام

حلم و گذشت و بردباری

بردباری و گذشت آن بزرگ،بی مانند و سرمشق دیگران بود.

بازخوانی چند مفهوم اخلاقی از زندگانی امام کاظم (علیه السلام)

پنجره ای رو به آسمان گشوده شد. برکه ای از نیلوفر، بر سجاده گسترده زمین درخشید و بهار بر آن ایستاد. مردی می آمد که پرتو آفتاب خدایی اش بر دیده ها تابید و چشم ها را از برق شادی پر کرد.

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

ده ویژگی اخلاقی امام مجتبی (ع)

اخلاق، دستمایه سترگ هدایت است. زندگی کوتاه دنیا در پرتو آموزه های اخلاقی، خود بهشتی برین می شود. انسان برای رسیدن به رشد، کمال و بالندگی اخلاقی به شناخت نیاز دارد. شناخت، گاه از راه تحصیل معارف اخلاقی و گاهی از راه شناخت نمونه های عملی و به تعبیر دیگر، الگوهای اخلاقی ایجاد می شود. قرآن، حدیث و سیره معصومان: برترین منابع شناخت معارف اسلام اند. پیشوایان پاک دین: به دلیل بهره مندی از ویژگی عصمت و دوری از عصیان و اشتباه، برترین مربیان اخلاق برای انسان، به ویژه برای دوستداران و پیروان خود به شمار می روند. ایشان، بهترین الگوی اخلاقی به دور از هر گونه کژی برای انسان اند. نوشتار حاضر، رهاوردی است از بررسی 12 ویژگی اخلاقی امام مجتبی (ع) که در آستانه ایم شهادت (هفتم صفر) آن امام همام به خوانندگان گرامی تقدیم می شود.

برو! تو آزادی

چادرش را تا زد و داخل کیف گذاشت و به همراه دوستش وارد دانشگاه شد. دوستش با تعجب پرسید: چرا چادرت را برداشتی؟ اگر قرار است نپوشی، چرا تا این جا سرت بود؟

مثلث شخصیت امام علی علیه السلام

جرعه نوشان اقیانوس امام هادی (ع)

شناسیی و جذب افراد مستعد و آماده و تربیت آنان بر اساس تربیت های اسلامی و مجهّز ساختن آنان به انواع علوم مورد نیاز جامعه، از رسالت های مهم ائمه اطهار: بود و محدودیت های اعمال شده از سوی حکومت های مستبد و ظالم وقت، هر چند انجام ین رسالت را در حدّ مطلوب با مشکلاتی مواجه می ساخت و بسیاری از افراد را از دستیابی به ین سر چشمه های زلال دانش و معرفت و بهره گیری از آن محروم می کرد، ولی موجب تعطیل شدن آن نگشت. تشنگان حقیقت و شیفتگان امامت تحت پوشش های مختلفبه محضر امامان8 می رسیدند و در حدّ ظرفیت و معرفت خود از اقیانوس بی کران دانش الهای آن بزرگواران جرعه ی می نوشیدند.

شمه ای از کرامات امام صادق (ع)

در هفدهم ربیع الاول سال 83 ه . ق در مدینه منوره فرزندی پاک از سلاله رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله دیده به جهان گشود. نام او جعفر و کنیه اش ابا عبدالله بود، پدر ارجمندش امام محمدباقر علیه السلام پیشوای پنجم شیعیان و مادر گرامی اش ام فروة می باشد. (1) ایشان که بعد از شهادت پدر بزرگوارشان، سرپرستی و امامت شیعیان را به عهده داشتند، به القابی همچون صادق، صابر، فاضل و طاهر مشهور بودند.

اینان را صدا بزن

خطیب و واعظ مشهور، حاج شیخ مهدی خراسانی در شب جمعه هفتم جمادی الأولی سال 1369 ه‍. ق. در «نجف اشرف» بر روی منبر در «مسجد انصاری(ره)» از آیت الله حاج شیخ جعفر شوشتری نقل کرده که ایشان در «کربلا» بر روی منبر، این روایت را به شرحی که گفته می شود، برای مردم بیان کرد:

مذهب جعفری

آنکه در اخبار فقه شیعه تتبع کند خواهد دید روایتهای رسیده از امام صادق (ع) در مسائل مختلف فقهی و کلامی مجموعه ای گسترده و متنوع است و برای همین است که مذهب شیعه را مذهب جعفری خوانده اند. گشایشی که در آغاز دهه سوم سده دوم هجری پدید آمد موجب شد مردم آزادانه تر به امام صادق (ع) روی آورند و گشودن مشکلات فقهی و غیر فقهی را از او بخواهند.

استراتژی زیبا در قالب دانشگاه

ستاره ی نجات

بازار سامرا مثل همیشه شلوغ بود و پر سر و صدا. مردم، هر یک به کار خود مشغول بودند. مردی قدم زنان طول بازار را می پیمود و با کنجکاوی اطرافش را نگاه می کرد.

بر کرانه امام جود و سخا، امام جواد علیه السلام

بدون تردید، امامت اعجازآمیز امام جواد علیه السلام جز با اتصال آن امام با منبع سرشار علم الهی تبین شدنی نیست. این امر مبتنی بر بنیادهای پوشیده و غیبی جهان است. آن کس که بتواند در چنین سن و سالی رهبری قومی را که در سرزمین های دور و نزدیک گسترده بودند عهده دار شود و در برابر تهاجم انبوه دشمنان از پای نلغزد و پایدار بماند. هاله ای از الهام غیبی را برگِرد وجود خویش دارد. همین امر بود که بر ایمان پیروان آن حضرت به مفهوم سترگ امامت می افزود و گام هایشان را در طریق اطاعت از آن امام همام راسخ تر می کرد.

جرعه ای از زلال دریایی!

جوانی از اهل شام در جلسات علمی امام باقر(ع) ، زیاد حاضر می شد. روزی پس از پایان جلسه از میان جمع برخاست و گفت: سوگند به خدا من به جهت محبت شما در جلسه حاضر نمی شوم بلکه فقط به خاطر فصاحت و دانش شماست که در این محفل حاضر می شوم. امام لبخند زد و سکوت کرد. چند روز گذشت و خبری از جوان نشد. حضرت جویای حال او شد. یکی از یاران گفت: جوان شامی به شدت بیمار است.

مسیح پنجم

اهل شام بود. در مدینه رفت و آمد داشت. در مجلس درس و بحث امام محمد باقر(ع) نیز حاضر می شد، ولی می گفت:

برخی از اوصاف شیعیان در کلام باقر العلوم علیه السلام

همانطور که از مفهوم کلمه شیعه بر می آید، پیروی، تبعیّت و الگوپذیری از ائمه معصومین علیهم السلام در تمامی شؤونات زندگی، لازمه شیعه بودن است. در سخنان گهربار معصومین علیهم السلام خصوصیات و ویژگیهای یک پیرو واقعی بیان شده است تا بدین وسیله یادآور شوند که شیعه بودن صرفا با ادّعا و یا نامگذاری محقّق نمی شود؛

مغز دانش

از همان کودکی، مغز دانش ها را می گشودی به اعجاز و عطش های ناتمام و سرگردانِ پرسش را التیام می بخشیدی.

و اوست امام و راهنمای آشکار...

قسمتی از خطبه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در غدیر خم

در منقبت امام موسی کاظم علیه السلام

موسی بن جعفر علیه السلام در قدر و مقام بزرگوارترین فرزندان حضرت صادق علیه السلام و در مرتبه والاتر از آنان بود و آوازه بزرگواری اش بیش از برادران بود. در زمان آن حضرت با سخاوت تر و گرامی تر و خوش معاشرت تر از او دیده نشد، و در عبادتْ سرآمد مردم آن زمان و پرهیزکارترین آنان و در جلالت مقام و فهم و دانش برتر از همگان بود.

پرهیب عطوفت

در محضر خورشید

علم حقیقی نزد معصومان علیه السلام است. برای افزایش معرفت در زمینه‎های گوناگون دینی و توحیدی، نیازمند دانش ویژه پیشوایان دینی هستیم؛ زیرا هر کدام از سخنان این بزرگواران، جرقه ای است برای ژرف اندیشی. برخی از مسائل هم با معلومات محدود ما همخوانی ندارد و برای رهایی از بن بست فکری، نیازمند انسان های کامل هستیم.

ایثار و فداکاری علی علیه السلام و حضرت زهرا علیهماالسلام

وَ یطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکیناً وَ یتِیماً وَ أَسِیراً * إِنَّما نُطْعِمُکمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِیدُ مِنْکمْ جَزاءً وَ لا شُکوراً *إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا یوْماً عَبُوساً قَمْطَرِیراً[1]

دل هـای نـور باران

یکی از موضوعات بایسته پژوهش، بررسی نقاط اشتراک و افتراق قیام امام حسین(ع) و امام زمان(عج) است. این دو قیام در برخی عناصر و مؤلّفه ها، مشترک و در برخی شاخصه ها متفاوت هستند. یکی از نقاط اشتراک قیام امام حسین(ع) و امام زمان(عج)، ویژگی های مشترک یاران این دو امام است که ما در اینجا به آن می پردازیم.

ریشه قیام امام حسین (ع)

اگر در صدد ریشه یابی زمینه تاریخی قیام امام حسین علیه السلام باشیم و بخواهیم علل آن را بیان کنیم، ساده لوحانه است که به دنبال ریشه آن در زمان عثمان باشیم؛

چرا عزاداری امام حسین از اول محرم شروع می شود؟

آغاز مام محرم مصائب امام حسین (علیه السلام) ویارانش تداعی می شود وسیره ائمه علیهم السلام نیز احیای دهه محرم بود .

پرپر شدن گل سیزده ساله

قاسم، فرزند امام حسن علیه السلام است. مادرش كنیز بود و نرجس نام داشت. چهره او چون پاره ماه بود. به گزارش خوارزمى، وى هنگام شهادت، به سنّ بلوغ نرسیده بود؛ ولى مؤلّف لباب الأنساب، او را شانزده ساله مى داند.

طبیب جامعه

رمز بقاء و کلید موفقیت یک نظام اسلامی داشتن رهبری است که به فرموده امام حسین علیه السلام به کتاب خدا عمل کند؛ پایبند به انصاف و عدالت باشد؛ از محور حق و حقیقت خارج نشود و تنها، دل در گرو خداوند متعال داشته باشد.

شهید شیرخوار کربلا

شیخ مفید(ره) در کتاب الارشاد خود، هنگام نام بردن فرزندان امام حسین علیه السلام از امام سجاد علیه السلام با تعبیر علی اکبر و از حضرت علی اکبر با تعبیر علی اصغر یاد می کند و می نویسد:

فاتح قلبها

دل های پر از حرف

امام سجاد ( علیه السلام) به تنهایی گام بر می داشت . آدم های زیادی، در رفت و آمد بودند . در راه امام، جمعی از فقیران جذامی نشسته بودند . هرکس که آن ها را می دید، زود راهش را کج می کرد، تا با آن ها برخورد نکند .

از خلافت تا شهادت حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام

امام حسن علیه السلام، مسؤولیت خلافت را در فضایی مضطرب، ناآرام و بسیار پیچیده که در اثر دسیسه های بنی امیه و دیگران در پایان زندگانی پدر بزرگوارش امام علی علیه السلام بروز کرده بود بر عهده گرفت. با نگاهی گذرا به اوضاع و مشکلات پیچیده و ناگوار آن زمان می توان نکات زیر را از زندگی امام حسن علیه السلام برداشت کرد.

ده ویژگی اخلاقی امام مجتبی (ع)

اخلاق، دستمایه سترگ هدایت است. زندگی کوتاه دنیا در پرتو آموزه های اخلاقی، خود بهشتی برین می شود. انسان برای رسیدن به رشد، کمال و بالندگی اخلاقی به شناخت نیاز دارد.

زلال سخاوت

خورشید خسته از حضوری طاقت فرسا، پشت تپّه های شنی افق ناپدید شد. کاروان از حرکت بازایستاد. صدای یکنواخت زنگ شتران قطع شد. پشت سر، کویر بود و پیش رو واحه ای با درختان خرما و برکه ای کوچک. ستاره ها تک تک در آسمان ظاهر شدند

برشی از رمان واره عشق هشتم

سال جدید هجری فرا رسید. دویست و سه سال از هجرت آخرین پیام آور وحی می گذشت. آفتابِ تیرماه می تابید و نور و آتش می پراکند. سرزمین خراسان، با آن بیابان ها، تپه ها، رمل ها و نمکزارش در زیر آفتاب خفته بود. کاخ حمید بن قحطبه در میان باغ بزرگی می درخشید. درختان انار در قسمت شرقی، پرچینی ساخته بودند. آن روز، امام به عادت همیشه به مناسبت آغاز محرم روزه بود. ابری از اندوه عاشورایی بر چهره گندمگونش نشسته بود. درونش از یادآوری صحنه های کربلا آرامش نداشت. صحنه هایی همچون لحظه ای که حسین(علیه السلام) تشنه از اسب بر کرانه فرات، میان نواویس و کربلا بر زمین غلتید. امام به همنشینش ـ که اشعری قمی بود ـ فرمود: «ای سعد! از ما نزد شما قبری است؟»

«سلاله ی سلیل»

به حسن خُلق و وفا، کس به یار ما نرسد

جلوه ی از سیمای امام حسن عسکری

آنچه می خوانید، طرحی است از سیمای امام حسن عسکری یازدهمین مظهر ولایت الله بر جهانیان که به صورت گزیده و انتخابی از بحارالانوار و اصول کافی گردآوری شده است.

آفتاب سامرا

ای که خورشید فلک محو لقای تو بود ماه را روشنی از نور ضیای تو بود

درس امام حسن عسکری علیه السلام

حدیث ثقلینی که بارها از رسول خدا صلی الله علیه وآله شنیده شد و به شکلهای گوناگونی نقل شد (1) و به دست ما رسید ، ضمن آنکه که اهل بیت رسول خدا علیهم السلام را همتای قرآن معرفی می کند این پیام را هم به همراه دارد که تنها راه سعادت انسان تمسک به قرآن و اهل بیت علیهم السلام است. این مهم صورت نمی گیرد مگر آنکه ما با گفتار و رفتار آن بزرگواران ارتباط برقرار کنیم.

امام جود و بخشش

معروف ترین لقب پیشوای نهم، «جواد» است. آن رهبر فرزانه را برای جود و عطای فراوانش به این نام خوانده اند که برگرفته از نام های زیبای پروردگار متعال است.

الگوی جوان امروز

حضرت جوادالائمه علیه السلام، جوان ترین امام است و به روایتی، از هفت سالگی به امامت رسیده است. ازاین رو، بر اساس بیانات نورانی آن امام همام، الگوهایی از زندگی آن حضرت را برای الگوپذیری معرفی می کنیم.

پرهیب عطوفت

گاه آدمی پاسخ یک بدی را با مهربانی می دهد و این پاسخ مهرورزانه او سبب تغییر رویه طرف مقابل می شود. امام کاظم «علیه السلام» را به دلیل این ویژگی به چنین لقبی خوانده اند

طلوع نور

زمانی که خبر ولادت او به پیامبر گرامی اسلام (ص) رسید، به خانه ی حضرت علی و فاطمه (ع) آمد و اسماء را فرمود تا کودکش را بیاورد. اسماء او را در پارچه ای سپید پیچید و خدمت رسول اکرم (ص) برد، آن گرامی به گوش راست او اذان و به گوش چپ او اقامه گفت.

دستهای بخشنده

بابا آن آقایی که می گفتی حتما کمکمان می کند ...؟

دانشمند نیایش گر

دانشمندی بود که دیگران را برای صعود به قله ی دانش تشویق می کرد.

جوان پیامبر گونه

حضرت علی اکبر علیه السلام فرزند امام حسین علیه السلام در یازدهم شعبان1، سال43 قمری در مدینه، دیده به جهان گشود. مادر بزرگوارش لیلی دختر ابی مرّه بود2.

چراغ برات روشن می شود

صدها سال است که مردم خراسان، ماه شعبان و نیمه شعبان را با چراغ برات میشناسند. نیمه شعبان که فرامیرسد، چراغ برات برای مردگان روشن میشود و مردم به دیدار درگذشتگانشان میروند.

رگی از درخت فضیلت

در تاریخ میلاد خجسته امام مجتبی علیه السلام اندکی اختلاف وجود دارد. طبق قول مشهور، در 15 ماه مبارک رمضان سال سوم هجری، در شهر مدینه منوّره چشم به جهان گشود.1 هفت سال از عمر شریفش مصادف با حیات پربار خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله وسلم بود. پدر گرامی اش امام علی بن ابیطالب علیه السلام و مادر ارجمندش حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، دختر پیامبر خداست.

حضور امام حسن (علیه السلام) در ایران راست یا دروغ

امام حسن (ع) فرزند بزرگ حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و دومین امام ما شیعیان است که در کودکی و جوانی با سه خلیفه نخستین معاصر بود، موضع ایشان در برابر خلافت ابوبکر، عمر و عثمان و حضور ایشان در فتوح ایران و افریقیه سوالی است که این مقاله در پی پاسخ گویی به آن می باشد. به نظر می رسد که ایشان با وجود این که خلافت را حق پدر خود دانسته در مواردی با سه خلیفه همکاری هایی داشته اند، و در زمان دو خلیفه اول ابوبکر و عمر در فتوحات شرکت نکرده، ولی در زمان عثمان، حسن (ع) با سپاهیان به ایران آمده و در فتح طبرستان شرکت داشتند. برای روشن شدن این مطلب به بررسی موضع ایشان در دوران ابوبکر، عمر و عثمان می پردازیم.

بیکران دانش و بینش

رابطه انفاق و روزی در سیره امام حسن مجتبی (علیه السلام)

پیشوایان اسلام، سفارش و تأکید زیادی به کسب روزی حلال و انفاق کرده اند. از آن جا که روزی حلال و انفاق، تأثیر فوق العاده ای در تربیت درست افراد جامعه دارد، هر فردی موظف است که در مورد درآمد و به دست آوردن روزی خودش، دقت و حساسیت لازم را به عمل آورد تا تأمین مخارج زندگی اش از طریق حلال باشد و بخشی از آن را انفاق نماید.

فجر و شفق

دوش بر فرق تو شمشیر فرود آمده بود

امام خمینی(ره) اسوه جامع

وقت شناسی و نظم

دکتر محمود بروجردی: گاهی که به اتاق امام می رفتم، با اینکه انباشته از کتاب و کاغذ و یادداشت بود، با این حال هر کاغذ یا یادداشتی را می خواستند فوراً پیدا می کردند؛ زیرا تمام آنها با نظم و در جای مخصوص به خود بود.

گلگشتی در چهل حدیث امام خمینی

اینان را صدا بزن

دستور العمل امام صادق علیه السلام برای خودسازی

شاید برای خودسازی نتوان حدیثی کاملتر از این حدیث از امام صادق علیه السلام پیدا نمود. چنانچه آیت الله سید علی قاضی برای گذشتن از نفس اماره و خواهش های نفسانی

شمه ای از کرامات امام صادق (ع)

به دادم برس

عبدالله به دیواره ی سخت صخره ی کوچک تکیه داد . دلش پر از غصه شد . دور و بر خود چشم چرخاند . دلش می خواست با ناله ی بلند، عقده هایش را بیرون بریزد . چه کسی بود که پای درد دلش بنشیند و غصه هایش را بروبد!

موجبات قطع رحم در کلام امام هشتم (علیه سلام )

امام رضا (علیه سلام ) مال جز با پنج خصلت در یکجا جمع نمی شود: بخل شدید، آرزوهای دور و دراز، حرص غالب، قطع رابطه با خویشاوندان، مقدم داشتن دنیا بر آخرت.

مسیح پنجم

جدال میان عقل و دل

طول و عرض اتاق را پا میگذاشت و با خود اندیشه میکرد. دلش میگفت: برو و عقلش میگفت: نرو. دل میگفت: بروی؛ رفاه زن و فرزندانت را فراهم کردهای؛

ولادت امام هادی علیه السلام

در بیان بلندای مقامش همین بس که فرزند گرامی اش امام هادی علیه السلام می فرماید: « مادرم دوران اختناقدوران امامت امام هادی علیه السلام دورانی سرشار از اختناق و نابسامانی و لبریز امام هادی علیه السلام مدت بسیاری از دوران امامت خود را در سامراء تحت مراقبت بودند،

امام روشنایی ها

یکی از دوستان امام هادی علیه السلام می گوید: به حضرت گفتم: ای آقای من! به من دعایی بیاموز که از آن نتیجه بگیرم. امام هادی علیه السلام فرمود: «من در بسیاری از اوقات، خدا را با این دعا می خوانم

ویژگی های اخلاقی امام هادی(علیه السلام)

«امام هادی(ع) خوش خوترین و راست گوترین مردم بود. کسی که او را از نزدیک می دید، خوش برخوردترین انسان ها را دیده بود و اگر آوازه اش را از دور می شنید، وصف کامل ترین فرد را شنیده بود. هرگاه در حضور او خاموش بودی، هیبت و شکوه وی تو را فرا می گرفت و هرگاه اراده گفتار می کردی، بزرگی و بزرگواری اش بر تو پرده در می انداخت. او از دودمان رسالت و امامت و میراث دار جانشینی و خلافت بود و شاخساری دل نواز از درخت پربرگ و بار نبوت و میوه سرسبد درخت رسالت ...».(1)

امام هادی(ع)وجلوه های غدیر

کلیم خرد

در محضر خورشید

دست حمایت

چگونه باور کنم که امام کاظم(ع) هدیه ام را قبول نکرده باشد؟! لابد ارزشی ندارد؛ اما من آن خلعت را نه به عنوان چیزی پر ارزش، که به نشانة عرض ارادت به آن حضرت تقدیم کردم. انتظار داشتم که مورد پذیرش حضرتش قرار بگیرد.

هدف عالی قیام امام حسین(ع)از زبان خود امام (ع)

امام حسین(ع)هنگام عزیمت به سوی عراق در منزلی بنام «بیضه » خطاب به «حر» خطبه ای ایراد کرد و طی آن انگیزه قیام خود را چنین شرح داد: امام حسین(ع)در موارد متعددی انگشت روی این عواقب سوء گذاشته و به مردم هشدار داده است که به چند نمونه آن اشاره می شود: اینک پیک خود را با این نامه به سوی شما می فرستم، شمارا به کتاب خدا و سنت پیامبر دعوت می کنم، زیرا در شرائطی قرارگرفته ایم که سنت پیامبر به کلی از بین رفته و بدعتها زنده شده است، اگر سخن مرا بشنوید، شما را به راه راست هدایت خواهم کرد...

حسین (ع) مرا شیعه کرد

بین حماسه غمبار عاشورا و تداوم حیات شیعه، رابطه ای عمیق و دوسویه وجود دارد. شهادت مظلومانه امام حسینعلیه السلام و هفتاد و دو تن از یاران بزرگوار او در فاجعه کربلا،

فاتح قلبها

خورشید تابناک

سپهر دانش

تحليل ويژگي‌هاي خاصّ زمانه امام باقر عليه السلام

پنجمين امام شيعه، محمد بن علي بن الحسين عليه السلام است كه به «باقر» شهرت يافته است. حضرت باقر عليه السلام در سال 57 هجري در شهر مدينه چشم به جهان گشود. او هنگام وفات پدر خود زين‌العابدين عليه السلام در سال 94، 39 سال داشت. مادر آن حضرت «ام‌ّ‌ عبدالله» دختر امام حسن مجتبي عليه السلام است،

رایت دانش ها

دیگر بار چشمه سار کوثر محمّد صلی الله علیه و آله در جویباران فضیلت و عفاف به یکدیگر رسیدند تا مرجان های معرفت و مرواریدهای درخشان امامت را به چشمان منتظر و دل های آرزومند هدیه کنند. امام حسین علیه السلام جشنی شکوهمند و معنوی را تدارک دیده تا شاهد پیوند زیبا و مقدّس فاطمه دختر برادرش امام مجتبی علیه السلام و زیباترین روح پرستنده؛ یعنی، فرزندش علیّ باشد.

حرم دو امام معصوم ( علیهما السلام )

سامرّا، زیارتگاه دیگری در سرزمین عراق است. شهری در 110 کیلومتری شمال بغداد و شرق رودخانه دجله، که در منطقه ای سرسبز و زیبا قرار دارد. نام اصلی آن « سُرَّ مَن رأی » بوده است

غریب قریب !

اعجازهای امام هادی (ع)

1- جعفر بن رزق الله گوید: مردی مسیحی را که با زنی مسلمان رابطۀ نامشروع برقرار کرده بود، پیش متوکّل آوردند. متوکّل دستور داد در مورد چگونگی رفتار با او و مجازاتش، به ابوالحسن ثالث(ع) نامه بنویسند. امام(ع) وقتی نامه متوکّل را خواند، مرقوم فرمود: باید او را آن قدر بزنند تا بمیرد.

خورشید رهنما

همواره ملازم مسجد بود و میلی به دنیا نداشت. عبادت گری فقیه بود. شب ها را در عبادت به صبح می رساند. با پشمینه ای بر تن و سجاده ای از حصیر زیر پا به نماز می ایستاد

علی کعبه آمال حق جویان

ای فاطمه بنت اسد! آن نوزاد را «علی » نام گذار زیرا او والا و برتر است و خدای علی اعلی می فرماید: من نامش را از نام خودم برگرفتم و به ادب خود او را ادب کردم و بر دشواری های علمم آگاهش ساختم .

باب الحوائج

می گویم یا بابَ الحوائج!

اخلاق و رفتار امام موسی بن جعفر (ع)

عبادت و نیایش هر فرد در حدود معرفت و شناسائی پروردگار عالم، اندازه گیری میگردد.مجال است فردی بدون معرفت کافی و لازم نسبت به پروردگار خود، عبادت و ستایش شایسته ای انجام دهد از اینرو آنانکه شناسائی کامل از مبداء غیبی دارند و مراحل ایمان و عقیده را طی کرده اند، عبادت و ستایش یکی از لذات بخش ترین مراحل زندگی آنان را تشکیل میدهد و لذتی را بالاتر از آن حالت نمیدانند و نمیتوانند احساس کنند.

دورنمایی از زندگی امام هفتم (ع)

آنچه در این مقاله آمده دورنمایی است از زندگی امام هفتم حضرت موسی بن جعفر علیه السلام که در سه بخش ولادت، امامت وشهادت;تنظیم شده است.

فضایل و مناقب حضرت دوست

امام حسین (ع) در سایه عنایت و تربیت رسول الله (ص)، فصیح ترین مرد عرب قرار گرفت.پدرش امیر المؤمنین (ع)، کسی که سخن او پس از پیامبر (ص) بالاتر از کلام مخلوق و پایین تر از کلام خالق بود.

دو دریا، دو تلاطم، یک ساحل

از سمت افقی خونین، در مرکز روحانی هستی. عطر محرم می وزد و دل های مشتاق را به پرواز، گرداگرد محور آفرینش فرا می خواند. اگرچه ظاهر زمین از کعبه گسترش یافت، اما مگر نه این که باید باطن امام را در کعبه جست وجو کرد؟!

امام حسین(ع) نفس مطمئنه

طبق دلایل نقلی، حضرت سید الشهدا(ع) مصداق بارز نفس مطمئنه بود و حماسه عاشورا در محرم 61 قمری، یکی از تفاسیر سوره فجر است که با قیام امام حسین(ع) و یارانش تطبیق می شود.

طاوس بهشتیان

مؤلف ارجمند کتاب مکیال المکارم، در بخش چهارم کتاب خود جمال و زیبایی حضرت مهدی(ع) را به عنوان یکی از ویژگی ها و خصایص آن حضرت که مایه لزوم دعا برای ایشان است، برشمرده و می نویسد: بدان که مولای ما حضرت صاحب الزمان(ع) زیباترین و خوش صورت ترین مردم است؛ زیرا که شبیه ترین مردم به پیغمبر اکرم (ص) می باشد.

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

بشارت سبز

تا چشم کار می کرد بیابان بود و ریگ های تفتیده.

کابین خون

نزدیک بود جنگ صفین پایان یابد و به شکست نهایی سپاه شام منتهی شود که حیله عمرو بن العاص جلو شکست شامیان را گرفت و مبارزه را متوقف کرد.

امام خمینی ثابت و استوار از آغاز تا پایان روز قدس، روز اسلام

همه باید بدانند که هدف دولتهای بزرگ از ایجاد اسرائیل، تنها با اشغال فلسطین پایان نمی پذیرد، آنها در این نقشه اند که ـ پناه بر خدا ـ تمامی کشورهای عربی را به همان سرنوشت دچار کنند.

ویژگی ها و شاخصه های نظام آموزشی امام صادق (ع)

وجود انحرافات فرهنگی و بدعت های دینی در عصر امویان لزوم بازنگری در فرهنگ اسلامی، بویژه فرهنگ مذهب تشیع را فزونی بخشیده بود. مناسب ترین شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مختص عصر امامین صادقین است

توسل به امام رضا علیه السلام

«سلیمان بن جعفر» که از فرزندان جعفر طیار (برادر امیر مؤمنان علیه السلام) بود می گوید: من در یکی از باغ ها در حضور حضرت نشسته بودم، ناگهان گنجشکی را دیدم که با تمام اضطراب به حضور امام آمده و صیحه می کشید و دست از ناله و صیحه بر نمی داشت.

روز زیارتی مخصوص امام رضا علیه السلام

مرحوم شیخ عباس قمی در وقایع الایام و مفاتیح الجنان در فضیلت ماه ذی القعده و به خصوص روز زیارتی امام رضا علیه السلام می نویسد:

اسوه های بشریت (حضرت امام جواد «ع»)

محمد بن علی بن موسی الرضا (ع) نهمین پیشوای شیعیان امامی مذهب و از برگزیدگان خدا برای هدایت امت نیایش می باشد. آن حضرت در پانزدهم یا نوزدهم رمضان سال 195 هجری در مدینه بدنیا آمد

امام سجاد علیه السلام از کربلا تا شهادت

در زندگی پرفراز و نشیب امام زین العابدین علیه السلام نکات بسیار مهمی برای بحث و بررسی وجود دارد. در اینجا گوشه ای از نقش احیاگر سیدالساجدین حضرت امام زین العابدین علیه السلام را از کربلا تا شهادت در چند محور به صورت گذرا مورد بررسی قرار می دهیم

عطیه، اولین زائر اربعین

امام رضا (ع) و خبر از شهادت خویش

هنگامی که دعبل بن علی خزاعی قصیده ی تائیه ی خود را به نام «مدارس آیات» که یکی از بی نظیر ترین، زیباترین و معروفترین قصاید عربی است، سرود؛ با خود عهد کرد که آن را نخست بر حضرت رضا (ع) بخواند.

چشم های هزار ساله آهویی

توده مردم و محققان با توجه به عقاید و مستندات خود امام رضا (ع) را ضامن آهو می نامند. در این زمینه داستان های گوناگونی در کتب تاریخی نقل شده است که عبارتند از:

لطف امام رضا(علیه السلام)

خواب و خوراکش چیزی جز گریه نبود، خود را در اتاق حبس کرده بود و به در ودیوار می نگریست تا خاطره جدیدی بیابد و ضجه ای تازه سر زند.

مسافری از آسمان هفتم

نزدیکی های ظهر بود . مردهای قبیله دوان دوان از راه می رسیدند . بعضی ها با اسب، بعضی ها با شتر، خیلی ها هم با پای پیاده . سرانجام بیش تر آن ها پشت کوه سنگی، پای چشمه ی کوچکی جمع شدند .

انوار امام در آفاق جهان

از روزی که رسول گرامی اسلام آئین حیات بخش خویش را به جهانیان عرضه نمود، این دین آسمانی و جاویدان به سرعت در حال گسترش بود و در مدّت 23 سال رسالت حضرت پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم ندای توحیدی اسلام از اقصا نقاط عربستان به خارج از آن کشیده شد.

شعله ای که سرکشید

برگی از دفتر فضائل امام حسن عسکری علیه السلام

با همه دشمنی هایی که حاکمان منحرف از خط پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و اله با اهل بیت عصمت و طهارت انجام دادند، این رفتار خصمانه باعث نمی شد تا ائمّه اطهار علیهم السّلام از ارشاد این حاکمان، خیرخواهی و حل بسیاری از معضلات که دولت اسلامی بعد از وفات حضرت رسول اکرم صلّی اللّه علیه و اله تا زمان حضرت امام حسن عسکری علیه السّلام در امتداد تاریخ خود با آن روبرو بوده است خودداری نمایند

چهل حدیث زندگی از امام حسن عسکری علیه السلام

1- قالَ الإمامُ الْحَسَنِ الْعَسْکَری – علیه السلام –: إنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالی بَیَّنَ حُجَّتَهُ مِنْ سائِرِ خَلْقِهِ بِکُلِّ شَیء، وَ یُعْطِیهِ اللُّغاتِ، وَمَعْرِفَهَ الاْنْسابِ وَالاْجالِ وَالْحَوادِثِ، وَلَوْلا ذلِکَ لَمْ یَکُنْ بَیْنَ الْحُجَّهِ وَالْمَحْجُوحِ فَرْقٌ.

رایت دانش ها

در محضر آفتاب

تاریخ اسلام تاریخی پر فراز و نشیب است. از جمله مهم ترین عوامل آن، تنگناها و چالش هایی است که پیوسته حکم رانان ظالم، جامعه را با آن روبه رو می کردند.

برگ هایی از طوبی

گرامی وارثِ محمودِ احمد امام باقری، نامت محمّد

خورشید رهنما

همواره ملازم مسجد بود و میلی به دنیا نداشت. عبادت گری فقیه بود. شب ها را در عبادت به صبح می رساند. با پشمینه ای بر تن و سجاده ای از حصیر زیر پا به نماز می ایستاد.

غریب قریب

بررسی و تحلیل حیات سیاسی ائمه علیهم السلام، بخشی از تاریخ سیاسی و سیره اهل بیت علیهم السلام است که تحلیل و بررسی آن، ما را به زوایای معارف اهل بیت علیهم السلام و روزگار آنان

امام جود و بخشش

به بهانة شهادت امام موسی کاظم(علیه السلام)

صدای ساز و آواز و تنبور و رقص داخل خانه، فضای کوچه را پر کرده بود و رهگذران را به خود مشغول می کرد. از قضا گذر امام کاظم(ع) در همان ساعت به همان کوچه افتاد.

پیشوای خردورزی

امام معصوم سرچشمه علم الهی و معدن اسرار است و ملکه علم و عصمت از کودکی در او بارور می گردد و در سراسر عمر با او همراه است. امام معصوم، میراث دار علم و حکمت انبیاست آن گونه که مسیح (علیه السلام) در گهواره فرمود:«قَالَ اِنّی عَبدُاللّه اَتانِیَ الکِتابَ وَ جَعَلَنِی نَبیّا»1 از این رو، بررسی زندگانی امامان معصوم (علیه السلام) از کودکی تا شهادت آنان در بردارنده نکاتی عالی و درس آموز از علم و حکمت و الگوی کاملی برای انسان هاست.

دعای امام موسی کاظم علیه السلام بعد از نماز شب در ماه رجب

زندگی مرا زندگی پاک و پاکیزه و مرگم را مرگی معتدل و مستقیم و بازگشتم را بازگشتی گرامی که خواری و رسوایی در آن نباشد خدایا درود فرست بر محمد و آلش آن پیشوایانی که سرچشمه های حکمت و ولی نعمت و معادن عصمتند و بوسیله ایشان مرا از هر بدی محافظت فرما و مگیر مرا در حال غرور و نه در حال غفلت و بی خبری.

اوصاف سیدالشهداء (علیه السلام)

در اوصاف ، القاب و عناوینی که نسبت به حسین بن علی علیهما السلام به کار رفته ، بخصوص آنچه در زیارتنامه های آن حضرت دیده می شود ، یک جهان مطلب است

امام حسین(ع) و رابطه با همسرش

به طور کلی، زنان از سوی دو گروه مورد تحقیر قرار گرفته اند؛ یکی کسانی که زن را تنها ابزار شهوترانی گرفته و فراتر از آن، برای وی ارزشی قایل نیستند و دیگر، کسانی که از سر تقدس، نزدیک شدن به زن را، باعث پلیدی خود شمرده، به همین دلیل در پرهیز از زن، سخن فراوان گفته اند.

دو دریا، دو تلاطم، یک ساحل

چرا به امام سجاد(ع) «ابن الخیرتین» می گویند؟

دو تکه نان

زهری از راویان اهل سنّت چنین حکایت کرد:

مهدی گل هستی

همه توحیدگرایان و غیب باوران جهان به نوعی، به منجی جهانی ایمان دارند، اما پیروان دین خاتم، تصویر دقیق تر و ملموس تری از آن را ارائه می دهند

طاوس بهشتیان

مؤلف ارجمند کتاب مکیال المکارم، در بخش چهارم کتاب خود جمال و زیبایی حضرت مهدی(ع) را به عنوان یکی از ویژگی ها و خصایص آن حضرت که مایه لزوم دعا برای ایشان است، برشمرده و می نویسد:

چهل حدیث روزه

یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون.

سید ماه ها در بیان سید امام ها

حضرت علی علیه السلام در اولین روز ماه رمضان در مسجد کوفه خطبه خواند. پس خدا را به بهترین ستایش و برترین و رساترین ثنا ستود و بر پیامبرش محمد- درود فرستاد. سپس فرمود:

رابطة شب قدر با حجت زمان و امام عصر، ارواحنافداه

خداوند متعال در چهارمین آیة سورة مبارکة قدر می فرماید: تنزّل الملائکة و الرّوح فیها بإذن ربهّم من کلّ أمرٍ.

پرهیز از اسراف

حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین رحیمیان: در اتاق حضرت امام یک مهتابی یا یک لامپ صد ولتی روشن بود هنگام مطالعه یا نوشتن، چون این نور کافی نبود؛ یک لامپ دیگر را روشن می کردند. بارها دیده ام که معظم له از اتاق شان به طرف اندرون رفته اند، ولی چند لحظه بعد از میان راه برگشته، لامپ مهتابی را خاموش کرده اند و مجدداً به طرف اندرونی رفته اند؛ با آنکه در آن موارد معمولاً بیش از چند دقیقه در اندرون نمی ماندند و دوباره به همین اتاق برمی گشتند.

14سکانس از زندگی امام خمینی

این اولین باری است که شاه، اسم «روح‌الله خمینی» را می‌شنود. هر چه فکر می‌کند او را به خاطر نمی‌آورد.

چند چراغ از چهل چراغ امام

یکی از اسرار بزرگ عبادات و ریاضات شرعیه، آن است که بدن و قوای طبیعی و جنبه مُلک، تابع و مطیع روح گردد و اراده نفس در آنها مؤثر شود و ملکوت نفس بر مُلک غالب شود

ستاره نجمه

آینه تاریخ همواره حقیقتهایی را به تصویر می کشد که چونان فانوسی فرا راه آدمی قرار گرفته و جدا کننده راه سعادت از شقاوت هستند. این حقایق، اگر چه گاه تلخ و جانکاه و گاه شیرین اند؛ برای اهل بینش و بصیرت که در ژرفای وجود خویش جز حقیقت نمی جویند

به دادم برس

ستاره ی نجات

مرگ ناگهانی و اهمیّت صلوات

وزی شخصی به محضر مبارک حضرت ابوجعفر، امام محمّد جواد علیه السلام وارد شد و اظهار داشت: یاابن رسول اللّه! پدرم سکته کرده و مرده است و دارای اموال و جواهراتی بسیار می باشد، که من از محلّ آن ها بی اطّلاع هستم.

جلوه هایی از علم گسترده امام

امام جواد-علیه السلام-غیر از مناظراتش که دو نمونه از آن یاد شد، گاه از راههای دیگر نیز بیمایگی فقها و قضات درباری را روشن نموده برتری خود بر آنان را در پرتو علم امامت ثابت می کرد و از این رهگذر اعتقاد به اصل «امامت » را در افکار عمومی تثبیت می نمود. از آن جمله فتوایی بود که امام در مورد چگونگی قطع دست دزد صادر کرد که تفصیل آن بدین قرار است:

جرعه ای از زلال دریایی!

جوانی از اهل شام در جلسات علمی امام باقر(ع) ، زیاد حاضر می شد. روزی پس از پایان جلسه از میان جمع برخاست و گفت: سوگند به خدا منبه جهت محبت شما در جلسه حاضر نمی شوم بلکه فقط به خاطر فصاحت و دانش شماست که در این محفل حاضر می شوم. امام لبخند زد و سکوت کرد. چند روز گذشت و خبری از جوان نشد. حضرت جویای حال او شد. یکی از یاران گفت: جوان شامی به شدت بیمار است.

در درون سینه می سوزد دل شیدای من

هفت گفتار

امام هادی(ع)وجلوه های غدیر

گذشت و بردباری

خطیب بغدادی درباره گذشت و بردباری امام کاظم(علیه السلام) چه روایتی نقل کرده است؟

تا پای جان استوار (مباهله)

در حالی که شلاقش را محکم بر مرکب فرود می آورد، با عصبانیت با خود حرف می زد. من که تا آن زمان خیال می کردم برای تجارت به یثرب می رود، دچار شک شدم.

امام حسین علیه السلام و احیای دین

نهضت امام حسین (ع) پدیده ای عمیق، چند ماهیتی و چند لایه است چرا که عوامل متعددی در آن دخالت دارند. برخی علت قیام حضرت را امتناع از بیعت یزید می دانند و بعضی دیگر امر به معروف و نهی از منکر و عده ای هم دعوت کوفیان و تشکیل حکومت را علة العلل قیام ذکر می کنند و...

پرتوی از مبارزات امام سجاد

تقدیر خداوند بار دیگر آفرینشی شگفت را رقم زد و دل انگیزترین جلوه های صفات الهی را در جمال دل آرای شخصیتی بزرگ از تبارعلی(ع) آفرید. معراج عرفان و شور و عشق او آنچنان شکوهمند وپر رمز و راز بود که زیباترین روح پرستنده، «زین العابدین »لقب یافت و دلدادگی اش به جمال ربوبی در حال سجده موجب شد که او را «سجاد آل محمد(ص)» نام نهند. زمانی که در پنجم شعبان سال 38 هجری قمری دیده به جهان گشود. (1) پدرش امام حسین(ع)نام زیبای علی را برای او برگزید تا اینکه یاد و نام علی(ع)در خاطره ها زنده بماند و زندگی و محفل انس پدر را رونق فزاینده تر بخشد.

شمه ای از فضائل و مناقب امام سجاد علیه السلام

شکوه سجاد(ع)

هر بار که می خواست وضو بگیرد، آب از چاه می کشید و در خمره می ریخت. برای نماز که آماده می شد، رنگ چهره اش می پرید و دستانش می لرزید.

دریا به دیده ی تر من گریه می کند

دریا به دیده ی تر من گریه می کند آتش ز سوز حنجر من گریه می کند

اوصاف بدنی

انس بن مالک درباره امام حسن(ع)می گوید:. (لم یکن أحد أشبه برسول اللّه ص من الحسن بن علی (1)؛ هیچ فردی از امام حسن(ع)شبیه تر به پیامبر(ص)نبوده است.). أحمدبن حنبل به نقل از علی بن ابیطالب(ع)می نویسد

او غربت یک غروب را می ماند

کرم امام حسن مجتبی علیه السّلام

با اینکه تمام چهارده معصوم(ع) کریم و بخشنده بودند؛ اما امام مجتبی(ع) به «کریم اهل بیت(ع)» معروف شده اند. راز آن این است که انفاق ها و بخشش های حضرت ویژگی های خاصی دارد؛

ده ویژگی اخلاقی و کاربردی در سیره امام رضا علیه السّلام

امام رضا (ع) دارای عالی ترین و نیکوترین رفتارهای اخلاقی بوده و ویژگی های اخلاقی آن حضرت، بهترین الگوی رفتاری برای مؤمنان و دنبال کنندگان مکتب رضوی(ع) است. در این مقاله پس از ارائه تصویر کلی از اخلاق امام رضا(ع)، ده ویژگی کاربردی و مهم در سیرۀ آن حضرت را بازخوانی و مورد توجه قرار می دهیم.

پرتوی از خورشید سامرّا

حضرت عسکری علیه السلام طلایه دار عبادت و عرفان

از منظر فرهنگ وحیانی قرآن، کمال غایی انسان تنها به وسیله عبادت آگاهانه به دست می آید و هدف نهایی آفرینش جن و انس نیز ریشه در همین حقیقت دارد (1) .

چشمه سار جاری امامت

اشاره: امام حسن عسکری، علیه السلام، در هشتم ربیع الاول سال 260 ق. در حالی که بیش از 28 سال از عمر شریفش نگذشته بود به شهادت رسید و جهان از فیض وجود او محروم گشت. با شهادت آن امام، فرزند برومند ایشان، حضرت مهدی، ارواحنافداه - که در آن زمان پنج سال بیشتر نداشت - عهده دار امامت شیعیان گردید.

مبارزه با کج روی های سیاسی

امام باقر(ع) در ماه محرم سال 95 هجری، عهده دار مقام امامت شد و این مصادف بود با حکمرانی آل مروان. آنان مسلمانان را مجبور می کردند که آنان را جانشین رسول خدا بشمارند و افرادی را که منتهای رذالت و فرومایگی در پلید ترین منکرات غوطه می خوردند، خلیفه الهی بنامند. امام باقر(ع) از چنین وضع آشفته ای رنج می برد.

ضرب سکّه و استقلال پولی

در سده اوّل هجری صنعت کاغذ در انحصار رومیان بود و مسیحیان مصر نیز که کاغذ می ساختند، به روش رومیان نشانِ «اب و ابن و روح» بر آن می زدند. عبدالملک اموی، مرد زیرکی بود

الگوی جوان

امام صادق علیه السلام می فرماید: «پدرم، امام محمد باقر علیه السلام همواره مشغول ذکر خدا بود. هنگام خوردن غذا ذکر می گفت. وقتی با مردم صحبت می کرد از یاد خدا باز نمی ماند و کلمه لا اله الاّ اللَّه همواره بر زبانش جاری بود. سحرگاهان ما را به عبادت و شب زنده داری تا برآمدن آفتاب می خواند.»

در سایه هادی امت

ءامام هادی علیه السلام فرزند امام جوادعلیه السلام در 15ذیحجه سال 212 ه .ق در «صریا» (1) -روستای نزدیک مدینه - به دنیا آمد. (2) و درسوم رجب سال 254 در سن 41 سالگی درشهر «سامرا» (3) بر اثر زهری که با دسیسه «معتز» (سیزدهمین خلیفه عباسی) توسط «معتمد عباسی » برادر زاده «معتز» به آن حضرت خورانده شد، به شهادت رسید، و درمنزل خودش در «سامرا» واقع در شمال عراق،مدفون گردید. (4) و تا امروز زیارتگاه دوستداران اهل بیت پیامبرصلی الله علیه وآله می باشد.

اعجازهای امام هادی (ع)

امام هادی و پاسخ به سئوالات

یحیی بن اکثم دانشمندترین قاضی عصر مأمون، در مناظره با امام رضا(ع) مغلوب گردید و پس از شهادت آن حضرت در این صدد برآمد که با مناظره با امام جواد(ع) که آن موقع کودک نابالغی بود، آن شکست را تلافی کند. این بار نیز به طور مفتضحانه شکست خورد و موجب کسر منصب و خفّت بیشتر او شد.

امام جود و بخشش

امام و عوامل پیروزی انقلاب

از سـوی دیگر مبارزه با ایادی شاه به عنوان یک فرهنگ متعالی در اذهـان جـا افـتـاده بود، همکاری با دستگاه جبار طاغوت ضد ارزش قـلـمـداد مـی شـد، خـانواده و فرزندان زندانیان مسلمان همواره مـحـترم بودند و البته هواداران و مبلغان اسلامی نیز فضای جامعه را برای نهضت آماده ساخته بودند.

معنویت و دینداری

اما در کنار این نظرات،نظر دیگری وجود دارد که خود ما نیز موافق آن هستیم.در اینجا کوشش می کنیم تا حد امکان نظر اخیر را تشریح کنیم.انقلاب ایران به اعتراف بسیاری یک انقلاب مخصوص به خود است یعنی برای آن نظیری در دنیا نمیتوان پیدا کرد.

یک معصوم و چهار فاسد

از سال 148 که امام صادق(ع) به شهادت رسید دوران امامت حضرت کاظم آغاز گردید. آن حضرت در این دوران با خلفای زیر معاصر گردید

دعای امام موسی کاظم علیه السلام بعد از نماز شب در ماه رجب

دو دریا، دو تلاطم، یک ساحل

چرا امام زمان (ع) را اباصالح می خوانیم؟

یکی از مطالبی که کم و بیش مورد سؤال واقع می شود این است که چرا ما حضرت بقیة الله، امام زمان (ع) را در مقام دعا و ندبه با کنیه «اباصالح می خوانیم؟» آیا ایشان فرزندی به نام صالح دارند که او را اباصالح می خوانیم و یا علت و سبب دیگری دارد که ما نمی دانیم؟

عبادت امام صادق علیه السّلام

روآوردن امام صادق علیه السّلام به عبادت و اطاعت خداوند تعالی از بارزترین صفات ایشان است. آن حضرت در زمانه خود از همه مردم بیشتر خدا را عبادت می کرده و در عبادت خود اخلاص را به بزرگترین وجهی رعایت می نموده است. اکنون خلاصه ای از شرح عبادات آن حضرت را می آوریم:

سه رکن اساسی مهم در هر جامعه

از ارکان اساسی در هر جامعه که موجب آرامش مردم میباشد و باعث رشد و پیشرفت جامعه و استعداد های موجود در جامعه می شود به عنوان اولین گزینه می توان امنیت را نام برد

امام رضا (ع) نماد فضیلت ها

امام هشتم شیعیان حضرت علی بن موسی الرضا (ع) روز یازدهم ذیقعده سال 148 هـ. ق در مدینه دیده به جهان گشود.(1)

امام خمینی، نه مثل دیگران

امام خمینی و آرمان‌هایش

خداوند بزرگ در هر عصر و زمانه‌ای، در میان مردمان انسان‌های بزرگ و والایی را برای نجات انسان‌ها می‌فرستد و بر دوش آنان رسالت‌های سنگینی می‌نهد. پیامبران عظیم‌الشأن در سرتاسر تاریخ بشریت، نمونه‌هایی از این انسان‌ها هستند که بار بزرگی را برای نجات دردمندان، پابرهنگان، مستمندان و مستضعفان، بر دوش گرفته‌اند و تمام همّت خویش را برای انجام رسالت الهی بکار گرفته و از هست‌ونیست خود به‌کلی دست‌شسته و شب و روز در راه تحقق آرمان‌های الهی کوشیده‌اند.

🌸آموزه‌‌‌ای سازنده از امام جواد🌸

*از آن انسان والا‌منش و عدالت‌خواه گزارش شده است که در پیوند با انگیزش همگان به سه وصف و ویژگی رشد‌بخش و زندگی‌سازِ و حقوق بشری چنین فرمود:*

چرا امام جواد(ع) با دختر مامون ازدواج کرد؟

امام جواد علیه السلام همچون حضرت یحیی و حضرت عیسی علیه السلام که در کودکی به مقام نبوت رسیدند، در سن هشت سالگی حکمت الهی و مقام امامت را دریافت کردند. مدت امامت امام ایشان حدود 17 سال طول کشید؛ دورانی پر از سختی و دشواری برای حضرت و برکت و رحمت مداوم برای شیعیان آن حضرت. امام جواد علیه السلام در سن هشت سالگی و پس از شهادت امام رضا علیه السلام به امامت رسیدند، ناگزیر به ازدواج با دختر مأمون عباسی شدند و در نهایت اوج جوانی و در سن 25 سالگی به دست همان دختر به شهادت رسیدند. در گفتگویی که با حجت الاسلام والمسلمین محمود ریاضت انجام داده ایم، زندگی دشوار و پربرکت امام جواد علیه السلام را مرور کرده ایم.

راز اشک های بلورین

جواد نشسته است و با یاران خود و یاران پدرش سخن می گوید.

فقیه دربار و علم گسترده امام جواد علیه السلام

پس از شهادت پیشوای هشتم علیه السلام به نیرنگ مأمون عباسی، احساسات شیعیان و علویان، بلکه غالب مسلمانان بر ضد مأمون برانگیخته شد زیرا همگان دانستند که احضار امام رضا علیه السلام از مدینه، سپس تکریم و اعطای ولایت عهدی به آن حضرت، همگی سرپوشی بر نقشه خائنانه او بود که آن امام همام را از میان بردارد و دیگر در برابر او منازع و رقیبی در کار نباشد. مأمون یک فرد درس خوانده و تا حدی دانشمند بود و در شیطنت، استاد زمان. وی برای خاموش کردن احساسات برانگیخته شده شیعیان تصمیم گرفت دخترش امّ الفضل را به عقد امام جواد علیه السلام - فرزند امام رضا علیه السلام - درآورد و از این راه فرزند را نیز مانند پدر تحت نظر داشته باشد.

ارتباط بین “باقر العلم” و “مدینةالعلم”

پیامبر عظیم‌الشان (ص) در مورد دو نفر از معصومین سخن از مراتب علم شان مطرح فرمودند. اولی ؛ حضرت امیر(ع) است که درباره اش فرمود : “انامدینه العلم و علی بابها” و دومی؛ حضرت باقر(ع) است که درباره اش فرمود: “انه یبقرالعلم بقرا “.

سفیر شهید

شخصیت حضرت علی بن محمد الباقر(ع) به سبب سیرة تبلیغی ایشان، در میان امامزادگان دارای جایگاهی والا است که با مطالعة آن می توان به درسهای آموزنده ای برای جامعة علمی و فرهنگی، به ویژه حوزه های علمیه دست یافت.

احتجاجات آن حضرت

گرچه دربار هشام برای ابراز عظمت علمی پیشوای پنجم محیط مساعدی نبود، ولی از حسن اتفاق، پیش از آنکه پیشوای پنجم شهر دمشق را ترک گوید، فرصت بسیار مناسبی پیش آمد که امام برای بیدار ساختن افکار مردم و معرفی عظمت و مقام علمی خود بخوبی از آن استفاده نمود و افکار عمومی شام را منقلب ساخت.

در درون سینه می سوزد دل شیدای من

در درون سینه می سوزد دل شیدای من ای خدا دریای خون شد سینه سینای من

بلای خودفریبی و برخی نشان‌های آن

*امام باقر(ع) - که در آستانه‌ی شهادت جانسوز او هستیم - در هشداری حکیمانه به ویژه به صاحبان قدرت و ثروت و سپاه وستایشگران بی‌محتوا و فاقد منش و اخلاق شایسته- چنین فرمود:*

هفت گفتار از امام هادی علیه السلام

ژرف اندیشی امام

با توجه به این که امام هادی علیه السلام معمولاً تحت نظر و یا در زندان بود، چگونه شیعیان را هدایت می کرد؟

سرّ نامیده شدن حضرت موسی بن جعفر علیه السّلام به کاظم

ربیع بن عبد الرّحمن گفت: به خدا سوگند حضرت موسی بن جعفر علیهما السّلام از فراستمندانی بود که می دانست پس از رحلتش از دنیا چه کسی بر او وقف نموده و امامت امام بعدی را انکار می کند ولی با این حال غیظ خود را بر ایشان فرو می برد و آنچه را که از ایشان می دانست ابراز و اظهار نمی نمود فلذا به کاظم نامیده شد.

لازم ترین علم برای بشر

امام کاظم علیه السلام در حدیث شریف می فرماید: لازم ترین علم برای تو، آن علمی است که باعث بشود تو پاکسازی و تهذیب نفس بشوی و قلبت، اصلاح و سلیم شود، که وقتی قلب، سلیم و جایگاه طهارت شد، آن موقع بتواند مرکز حرم الهی بشود و ایمن از همه بدی ها و پلشتی ها و زشتی ها باشد. لذا آن موقع است که این علم به درد تو می خورد.

🔰درمورد تاریخ ولادت امام کاظم(ع)

در این صده اخیر در تقویم ولادت حضرت کاظم (ع) را در هفتم ماه صفر اعلام میکردند ! در حالیکه در تمام این بیش از یکصد سال در حوزه علمیه قم با اشاره مرحوم آیت الله العظمی حایری یزدی (موسس حوزه علمیه قم‌) در هفتم ماه صفر به عنوان روز شهادت امام مجتبی (ع) مجالس سوگواری بر پا است .

حکمت عزاداری و سینه زنی برای امام حسین(ع

حکمت و علت سینه زنی چیست؟ آیا نفس سینه زدن موضوعیت دارد؟ آیا مسائلی مانند تداعی مصیبت وارده به امام حسین (ع) و اهل بیت و یارانشان، اظهار ارادت به ایشان، بی تابی هنگام یاد آوری مصیبت وارده به اهل بیت، و مواردی از این قبیل نشانه عشق به اهل بیت(ع) است؟

حرکت امام حسین(ع) آغاز بیداری

با نگاهی به سیره عملی و بیانات امام حسین(ع) و تکرار واژه های عزت، حریت و انسانیت در آنچه از وقایع عاشورا نقل شده، می یابیم که اساسی ترین عامل بروز حادثه حیرت انگیز کربلا، شیفتگی امام حسین (ع) به دفاع از حیات و کرامت انسانی و شرف و حیثیت الهی این حیات دانسته شده است که در دین حقیقی پیامبر (ص) متبلور شده بود و در حقیقت امام حسین (ع) برای اصلاح امت و اقامه ی همان اصول بنیادین انسانی که پیامبر (ص) برای آن مبعوث شده بود، بپا خاست. گویی امام حسین (ع) برای مرز بندی بین دو اسلام برخاسته است؛ اسلام با حفظ کرامت انسانی و اسلام بدون کرامت انسانی.

بحرانی که امام سجاد (ع) آن را مدیریت کرد

شیعیان پس از واقعه دردناک عاشورا بدترین روزها را می گذراندند، عاشورا غمبارترین روز پیروان واقعی رسول اللّه صلی اللّه علیه وآله وسلم بود و بعد از واقعه عاشورا وضعیت شیعیان بدتر شد؛ بعد از شهادت، امام حسین علیه السلام میان مسلمانان چند دستگی به وجود آمد و فاجعه بعد از فاجعه، جامعه اسلامی را تهدید کرد و هر یک از سران حکومتی قیام کردند، حتی ابن زیاد و عبد اللّه بن زبیر هم داعیه خلافت داشتند و کسانی که در روی زمین، منفورترین و مبغوض ترین چهره ها بودند، به خلافت طمع نموده و می خواستند متولی دین اسلام و مسلمانان شوند! از سوی دیگر، خوارج هم در آن ایام به جولان پرداختند و هر کسی از ایشان چند نفر را دور خودش جمع و آشوبی به پا می کرد.

خطبه آتشین در مسجد شام

اهل بیت پیامبر(ص) در اول صفر سال 61 هجری قمری در شرایطی وارد شهر شام شدند که حدود چهل سال در این شهر و اطراف آن بر ضد امیرالمؤمنین علی علیه السلام تبلیغات مسموم صورت گرفته بود.

فاتح قلبها

بی تردید یکی از مهم ترین رازهای توفیق پیشوایان معصوم علیهم السلام در طول حیات و بعد از شهادت آن بزرگواران، جایگاه معنوی و شخصیت والایشان در قلوب انسان های مشتاق فضائل و کمالات بوده است . از آنجا که حضرات معصومین علیهم السلام هرکدام در عصر خویش به عنوان اسوه کامل انسانیت و بارزترین نمونه کمالات و صفات انسانی بوده اند و عموم مردم فطرتا چنین صفاتی را دوست دارند; به این جهت، به امامان معصوم علیهم السلام به دیده محبت و عشق می نگریسته اند . حتی دشمنان آن بزرگواران با اعتراف به این حقیقت انکارناپذیر، بارها زبان به ستایش پیشوایان معصوم گشوده و مناقب و افتخارات آنان را به دیگران یادآور شده اند .

یک سند ارزشمند حقوقی وتربیتی از امام سجّاد (یادداشت ویژه)

از میراث گرانبهای معنوی امام سجّاد، میراث حقوقی آن بزرگ‌حق‌شناس وحق‌طلب روزگار است که گستره‌ی آن، از حقوق خدا بر انسان، حقوق انسان‌ بر خویشتن، تا حقوق انسان بر همدین و همنوع، تا حقوق هر جاندار وبیجان را دربرمی‌گیرد و در حقیقت شاهراهی است برای رهایی از بندهای خرافه وتحریف و جهل و فریب و زورسالاری ورسیدن به فراخنای آزادگی وآزادی و عدالت و دست‌یافتن به حقوق وکرامت انسانی.

خریداری زمین کربلا توسط امام حسین علیه السلام./رعایت حق‌الناس بود

در کتاب مجمع البحرین روایت شده که حسین(ع) اطراف قبر شریفش را از اهل نینوا و غاضریه به ۶۰ هزار درهم خریداری نمودند و سپس آنجا را به آن‌ها بخشیدند و شرط نمودند که زائران را به‌سوی قبرش هدایت نموده و از ایشان به مدت سه روز پذیرایی نمایند.»

حضور امام حسن (ع) در ایران ؟

رابطه انفاق و رزق وروزی در سیره امام حسن مجتبی علیه السلام

بررسی رابطه انفاق و روزی حلال و آثار آن از دیدگاه امام مجتبی (ع) بسیار اهمیت دارد. روش پژوهش حاضر به شیوه توصیفی و از نوع تحلیل اسنادی انجام شده است

چهل حدیث از امام حسن مجتبی (ع)

«خداوند متعال وجودی است که همه موجودات در نیازمندی و سختیها به او پناه می برند، بویژه هنگامی که امید از غیر او قطع گردد و همه وسائط و اسباب را ناچیز ببیند. ] یعنی فطرت خداشناسی، انسان را در تنگناها به سوی واجب الوجود هدایت می کند [این که می گویی: «بسم الله. . »؛ یعنی یاری و کمک می خواهم در همه کارهایم از خداوندی که عبادت (خضوع و کرنش) برای غیرش سزاوار نیست، او فریادرسی است که به هنگام دادخواهی دستگیری می نماید، و اگر کسی بخواندش پاسخ می گوید. »

برشی از رمان واره عشق هشتم

ده ویژگی اخلاقی و کاربردی در سیره امام رضا علیه السّلام

اگر دلت بشکند

پنجره اتاق را باز می کنم. نگاهم به گنبد و بارگاه ضامن آهومی افتد. دوباره از شوق زیارت لبریز می شوم. خورشید با طلوع خودشروع روز دیگری را در مشهد رضوی اعلام می کند.

درس‌های امام رضا (ع) برای امروز

یکی از بهترین توشه‌هایی که می‌توان در این مناسبت‌ها از زندگی امامان (ع) فراگرفت، مرور بر اخلاقیات ایشان است که خوشبختانه عالمان و محدثان شیعه، با عنایت به این مهم، در حد توان، به ثبت لحظات حساس زندگی آنان و فرمایشاتشان در این عرصه پرداخته‌اند. در این یادداشت کوتاه به مناسبت، اشارتی به چند روایت اخلاقی در باره تواضع حضرت رضا علیه‌السلام خواهیم داشت.

پاسداری از حریم عقاید

بدون تردید یکی از مسؤولیت ها و وظایف مهم بزرگان و دانشمندان متعهد، حفاظت از سنگر عقاید و معارف اسلام از دستبرد تحریف و تغییر، و به تبع آن مبارزه و ستیز با راهزنان فکر و اندیشه اسلامی است

کرامت و حقوق دگر‌اندیش‌ها در سفارشنامه‌ی ۲۰ مادّه‌ای امام عسکری یادداشت ویژه

برابر داوری گوهر خرد و وجدان زنده و پویا و باورهای رشدبخش مذهبیِ رهروان خاندان پیامبر، باید نام ارجمند امام عسکری و روش عدالتخواه و رفتار ستم‌ستیز و منش و اخلاق شایسته‌‌ی او، هماره و همه‌جا و با همه‌ی انسان‌ها، چراغ روشنگر راه و برنامه‌ی زندگی دوستدارانش باشد و آن را در قلمرو زندگی فرد و جامعه و سیاست و قضاوت و روش مدیریت “نصب العین” سازند و به‌ویژه در رعایت کرامت انسان و حقوق بشر، با هم‌اندیش و دگراندیش به کار بندند

امام هادی(ع)، پیشوای محصور

امام علی‌ابن‌محمد(ع) که ملقب به «نقی» و «هادی» بود در سال ۲۱۲ هجری در مدینه متولد شد و در سال ۲۵۴ هجری در سامرا عمر شریفش پایان یافت. پدرش امام محمد تقی و مادرش کنیزی با فضیلت به نام «سمانه»بود(مفید،الارشاد، ص۳۲۷).آن امام هم در زمان شش خلیفه عباسی زندگی کرد که طولانی‌ترین دوران حکومت و سخت‌ترین آن، از آنِ متوکل عباسی بود.

سیاست در اندیشه و عمل

هدف این مقاله تبیین دیدگاه های سیاسی امام هادی(ع) است. با توجه به شرایط بسیار سخت و فضای ملتهب سیاسی دورۀ امام هادی(ع)، آن حضرت(ع) مجالی برای ارائۀ دیدگاه های سیاسی در دورۀ امامتشان نداشتند؛ اما در این مقاله سعی شده است که برخی از دیدگاه های ایشان از منظر سیاسی بررسی و تحلیل گردد. ابتدا به رویکرد کلان آن حضرت(ع) نسبت به سیاست و حکومت از جمله نوع نگاه امام به قدرت و دنیا و همکاری با حکومت های ظالم اشاره شده و در ادامه نیز به ویژگی های بازیگران و نخبگان عرصۀ سیاست بررسی می گردد

علل و عوامل شهادت امام موسی کاظم علیه السلام

همه ائمه اطهار علیهم السلام به استثنای وجود مقدس حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه که در قید حیات هستند، شهید از دنیا رفته اند، هیچ کدام از آنها با مرگ طبیعی و با اجل طبیعی و یا با یک بیماری عادی از دنیا نرفته اند، و این یکی از مفاخر بزرگ آنهاست. اولا خودشان همیشه آرزوی شهادت در راه خدا را داشتند که ما مضمون آن را در دعاهایی که آنها به ما تعلیم داده اند و خودشان می خوانده اند می بینیم.

امیر آفتاب

آقای من! ای غربت بی نهایت! پژواک صدایت دایره در دایره از فراسوی ازل تا ابد می رود و تا قیامت همه جا محشر کبرای تو خواهد بود؛ تو که یک جهان پنجره از بانگ رسایت بیدار شد.

نفس مطمئنه

طبق دلایل نقلی، حضرت سید الشهدا(ع) مصداق بارز نفس مطمئنه بود و حماسه عاشورا در محرم 61 قمری، یکی از تفاسیر سوره فجر است که با قیام امام حسین(ع) و یارانش تطبیق می شود. در این فرصت به مناسبت لقب ویژه قرآنی «نفس مطمئنه » که اهل بیت(ع) در روایات متعددی درباره امام حسین(ع) مطرح نموده اند، نکاتی در دو محور بیان می شود. در محور اول، نکته هایی درباره نفس مطمئنه و در محور دوم، جلوه هایی از سیره و سخن حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) در مورد این واژه قرآنی بیان می شود

بوی سیب

در چاووش خوانیهای زائران کربلا می گفتند : « زتربت شهداء بوی سیب می آید » . نیز معروف است کسانی که صبح زود به زیارت کربلا بروند ، بوی سیب بهشتی استشمام می کنند . این سخن ریشه حدیثی دارد . در بحار الا نوار چنین آمده است :

راز گل سرخ

درمورد وقت ظهورحضرت حجت ( عج) و کارهایی که ایشان می‌کند،چگونه حرف بزنیم که منطقی و قابل قبول باشد؟

شعر_انتظار

کی به دنیا می کشی نقش پر طاووس را کی ز جا برمیکنی تزویر و هم سالوس را

نرگس، گلی که بوی مهدی(عج) می دهد

زبان عربی این چنین آشنایی داری؟ می گوید: برای فرزندم آمده ام، که حضرت عیسی نگاهی و نرجس را به عقد امام حسن عسگری(ع) در و این چنین اراده حق برای به وجود آوردن امید است به برکت آنان، حضرت عیسی و رؤیا، نرجس خاتون، حضرت فاطمه(س) و می کند و از اینکه تا کنون به خدمت امام حسن او در عالم رؤیا به وسیله حضرت خواب امام حسن عسگری(ع) را ملاقات خواهرم، این بانو، همان است که گفته بودم. (1)از این پیوند الهی و مبارک، حضرت پرسیدم: این مولود از چه کسی است؟فرمود: از نرجس. امام حسن(ع) فرمود: موضوع همان است نرجس از این سخن بس خجالت این همان مطلبی است در این هنگام امام حضرت هنگام ولادت این آیه را تلاوت فرمود: حضرت بقیة اللّه (عج) از نرجس متولد شد. چون هنگامی که آن حضرت باردار شده بود چون آنان با اعتبار اینکه حضرت نرجس از روم

پیام امام رضا(علیه السلام) به شما

امام رئوف، حضرت اباالحسن علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیة والثناء به حضرت عبدالعظیم حسنی(علیه السلام) فرمودند: ای عبدالعظیم، سلام مرا به دوستان برسان و به آن ها بگو:

فجر صادق

لباس قیراندود شب، مدینه را در برگرفته و سکوتی مبهم بر شهر سایه افکنده است. در آن شب زنی تنها، نگران و شتابان در کوچه پس کوچه های شهر به پیش می رود. بر در چند خانه می کوبد و پس از لختی درنگ و رساندن پیام خویش دوباره با همان حال راهش را در پیش می گیرد.

استراتژی زیبا در قالب دانشگاه

اینان را صدا بزن

اخلاق و رفتار رِِئوف

«ابراهیم بن عباس »می گوید:«هیچگاه ندیدم که امام رضا علیه السلام در سخن بر کسی جفا ورزد،و نیز ندیدم که سخن کسی را پیش از تمام شدن قطع کند،هرگز نیازمندی را که می توانست نیازش را بر آورده سازد رد نمی کرد،در حضور دیگری پایش را دراز نمی فرمود، هرگز ندیدم به کسی از خدمتکاران و غلامانشان بدگوئی کند،خنده ی او قهقهه نبود بلکه تبسم بود،چون سفره ی غذا به میان می آمد همه ی افراد خانه حتی دربان و مهتر را نیز بر سفره ی خویش می نشاند و آنان همراه با امام غذا می خوردند. «یاسر»خادم امام می گوید:امام رضا علیه السلام به ما فرموده بود اگر بالای سرتان ایستادم (و شما را برای کاری طلبیدم) و شما به غذا خوردن مشغول بودید برنخیزید تا غذایتان تمام شود. «سلیمان جعفری »از یاران امام رضا علیه السلام می گوید:برای برخی کارها خدمت امام بودم، چون کارم انجام شد خواستم مرخص شوم،امام فرمود:امشب نزد ما بمان

بر کرانه امام جود و سخا

دو داستان از دانش امام جود سخا

ابن سعید گوید: نزد حضرت محمد بن علی علیه السلام نشسته بودیم که مادیانی از جلوی ما عبور کرد، حضرت فرمود: این اسب در این شب کرّه ای خواهد زائید پیشانی سفید که بر روی او خال سفیدی است، من از آن حضرت اجازه بازگشت و مرخّصی گرفته نزد صاحب آن مادیان آمدم و تا شب با او به گفتگو و سخن پرداختم، شب هنگام آن مادیان زائید و کرّه او همان اوصافی که حضرتش بیان فرموده بود، همراه داشت.

سریر آفتاب

تاریخ اسلام تاریخی پر فراز و نشیب است. از جمله مهم ترین عوامل آن، تنگناها و چالش هایی است که پیوسته حکمرانان جور، جامعه را با آن روبرو می کردند. این معضلات که عموما در حوزه دین و فرهنگ بودند

در گزند باد

از آن جا که عصر امام باقر(علیه السلام)، روزگار برخورد اندیشه های اسلامی و غیراسلامی بود، دربارِ بنی امیه، مناظرات زیادی بین دانشمندان ادیان مختلف با امام سازمان دهی کرد و آخرین حکمرانان بنی امیه این سیاست کهنه و شکست خورده را بار دیگر از سر گرفتند.

داستان مسابقه تیراندازی

امام صادق (ع) می فرماید: در یکی از سالها که هشام بن عبد الملک برای انجام مراسم حج به مکه آمده بود، امام باقر (ع) نیز در مکه حضور داشت. در آن سفر امام باقر (ع) برای مردم سخنرانی کرد و از جمله سخنان آن حضرت چنین بود:

ژرف اندیشی، محصول تدبیر امام هادی (ع)

با توجه به این که امام هادی علیه السلام معمولاً تحت نظر و یا در زندان بود، چگونه شیعیان را هدایت می کرد؟

سیره امام هادی علیه السلام در زمینه روابط خویشاوندی

رابطه خویشاوندی، اهمیت ویژه ای در زندگی انسان و پیامدهای مهمی در زندگی اجتماعی افراد دارد. پیشرفت مادی، معنوی و اخـلاقی یک جامعه، از خانواده و خویشاوندان شکل می گیرد. از همین رو، تحکیم این نهاد و روابط میان اعـضای آن، از جایگاهی ویژه در روایات و سـیره مـعصومان:، از جمله امام هادی(ع) برخوردار است. امام هادی(ع)، از راهکارهای متعددی برای تحقق این مهم استفاده نموده اند. دستاورد این نوشتار که با رویکرد تاریخی و روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته، ما را به این نکته رهـنمون می شود که امام هادی(ع) در خصوص ارتباط با خویشاوندان و برقراری رابطه استوار و صمیمانه با آنان، از مؤلفه هایی همچون: تعریف و تمجید، بخشش و کمک مالی، گفت وگوی علمی، روشنگری، حمایت، راهنمایی اعتقادی، و نیز تنّبه و آگاهی بخشی اسـتفاده مـی کردند

هفت گفتار از امام هادی علیه السلام

طلیعه حضرت امام علی النقی علیه السلام در نیمه دوم ماه ذی الحجه، سال 212 ق در اطراف مدینه و در منطقه «صریا» چشم به جهان گشود. پدر گرامی اش حضرت جواد علیه السلام و مادر ارجمندش سمانه مغربیه از بانوان با فضیلت تاریخ می باشد. مشهورترین القاب آن گرامی نجیب، مرتضی، هادی، نقی، عالم، فقیه، امین، مؤتمن، طیب، متوکل و عسکری است و در برخی منابع «ابوالحسن الثالث» و «فقیه عسکری» نیز گفته اند. آن بزرگوار در سال 220 و در هشت سالگی به مقام خطیر امامت نائل گردید و به مدت 33 سال رهبری اهل ایمان را عهده دار بود. امام هادی علیه السلام دوران امامت خویش را با خلفاء ستمگر عباسی همچون معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز سپری کرد. به مناسبت ولادت آن رهبر والای شیعیان جهان به فرازهایی از گفتارهای هدایتگرش گوش جان می سپاریم

و اوست امام و راهنمای آشکار...

نیست معبودی جز او که دستورم داده و اعلام کرده که «اگر در ابلاغ آن چه اینک بر تو فرو فرستاده ام، کوتاهی کنی، در حقیقت، به هیچ یک از وظایف رسالت و ابلاغ من، عمل نکرده ای» و هم او - تبارک و تعالی - حفظ و نگه داری مرا در برابر مخالفان، تعهد و تضمین کرده و او مرا کفایت کننده ای بزرگوار است. اینک، این است آن پیام که بر من نازل فرموده است: «بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم، یا أیُّها الرَّسولُ بَلِغ ما أنزلَ إلَیکَ مِن ربک و إِن لَم تَفعَل فَما بَلَّغتَ رِسالَتَک وَاللهُ یَعصِمُکَ مِنَ الناسِ».1

باب الحوائج مشهورترین لقب امام کاظم علیه السلام

امام کاظم علیه السلام دارای القابی نیک است که نشان از شخصیت والای ایشان دارد. یکی از القاب مشهور ایشان باب الحوائج است. باب الحوائج، بیشتر در لسان مردم تکرار شد و در زمان خود امام به این صورت نبوده است و بعدها در زبان مردم زیاد شد به دلیل اینکه امام از همان زمان به بعد به گونه ای ملجأ حاجات شیعیان و اهل تسنن شده بود که افراد مختلف، با توسل به ایشان حوائج شان مرتفع می شد. امام هفتم بیش از هر لقبی به این لقب یاد می شود و از همه القاب آن بزرگوار مشهورتر و معروف تر است. به مناسبت ولادت امام کاظم علیه السلام به شرح مشهورترین لقب امام موسی کاظم علیه السلام اشاره می شود.

یاد تو

مژده ی میلاد تو، نفحه ی باد صباست رایحه ی یاد تو با دل ما آشناست

دو امام در برابر صلح

با شهادت امام علی علیه السلام، مردم کوفه با فرزند شایسته آن حضرت، امام حسن علیه السلام به خلافت بیعت (1) نمودند . آن امام پس از اندک مدتی که معاویة بن ابی سفیان (فرمانروای شام از طرف دو خلیفه قبلی) از فرمانبری سر باز زد، دستور تجهیز سپاه صادر فرمود . مردم نخست جوش و خروشی نشان دادند اما به دلایل چندی، حرارت مردم فرو نشست و امام در وضع دشواری قرار گرفت .

ستایشگری آفتاب

برترین و والاترین ویژگی جانشینان پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) دوری از هر گونه گناه و اشتباه و فراموشی است و داشتن این ویژگی برای او ضروری است؛ زیرا پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله) او پاسدار شریعت و نگهبان قرآن و حجت بالغه خداوند در عالم هستی است و کسی که چنین وظیفه سنگینی بر عهده دارد، باید از همه آلایش های مادی و معنوی پاک باشد. بنابراین، امام برای برآوردن این هدف، نه تنها در دوران امامت، بلکه پیش از آن نیز باید از این ویژگی برخوردار باشد که خداوند در آیه تطهیر می فرماید: «اِنَّما یُریدُ اللّه لِیُذهِبُ عَنکُم الرِّجسَ اَهلَ البَیتِ وَ یُطَهِّرَکُم تَطهیرا»؛ «خداوند خواسته است تا هر گونه پلیدی را از شما اهل بیت (علیهم السلام) بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند.»

سوسن؛ مادر امام

شناخت و معرّفی «اسوه های آسمانی» نقش بسیار تعیین کننده ای در حیات دنیوی و اخروی انسان ها دارد. لذا بایسته است به زوایای گوناگون زندگی و شخصیّت اُسوگان پرداخته و نوع ارتباط و تأثیر آنان با افراد، زمان، مکان و غیره را مورد بررسی قرار دهیم.

ازدواج نکردن امام حسن عسکری!

امام حسن عسکری همیشه توسط دستگاه خلافت عباسی در پادگان نظامی محصور و زندانی بوده است؛ لذا ایشان امکان ازدواجنداشته اند. با این وجود چگونه شیعیان برای ایشان زن و فرزند اثبات می کنند؟!

سرور سامرا

یازدهم پیشوای شیعه، امام حسن عسکری علیه السلام در روز جمعه، هشتم ربیع الثانی سال 232 ه.ق در مدینه پا به عرصه گیتی نهاد(1) و با ولادتش چشم امام هادی علیه السلام و شیعیان روشن شد. آن حضرت در چهار یا پنج سالگی در پی سفر اجباری امام هادی علیه السلام ، به سامرا، همراه پدرش بود و تا پایان عمر زیر نظر عباسیان در آن شهر زندگی کرد. آن امام آسمانی در 22 ساگی با شهادت امام هادی علیه السلام به ولایت و امامت رسید و در طول شش سال امامت(2) خود، بارها مورد حسادت و غضب عباسیان قرار گرفت و به زندان آنان گرفتار آمد. ایشان در 28 سالگی با دسیسه معتمد، خلیفه عباسی به شهادت رسید(3) و در کنار قبر پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد. مدت امامت آن حضرت از همه امامان معصوم کمتر بود.

بهاری در خزان

میلاد مبارک حضرت امام حسن عسکری علیه السلام مبارک باد درخشید بار دگر آفتاب رمید از دو چشم گل، آهوی خواب چمن بر دمن خیمه زد سبزگون به چهر گل و لاله افتاد خون به دامان کهسار از خاک و سنگ برویید صد بوته رنگ رنگ

امام آینه و عشق

این بوی یاس، از سمت کدام کوچه می وزد که مدینه را اینچنین مدهوش کرده است؟! او می آید و ربیع الثانی، هشتمین روزش را قد راست می کند. آسمان می چرخد و فرشتگان، دف زنان و هلهله کنان به چشم روشنی «حُدیث» می آیند. تو می آیی و خانه «هادی آل محمد صلی الله علیه و آله » را ستارگانی بی شمار، قرق می کنند. خاک، نفس می کشد و پنجره های شهر، دل به آفتابی می سپارند که از چشمان علوی تو می درخشد.

اسوه های بشریت

حضرت علی بن محمد علیهما السلام ملقب به هادی دهمین امام شیعیان است که بنا به روایت ثقة الاسلام کلینی، شیخ مفید و شیخ طوسی و نیز ابن اثیر، در نیمه ذی الحجه سال 212 هجری و بنا به نقل دیگر-که خطیب بغدادی و جمعی دیگر آن را روایت کرده اند-در سال 214 چشم به جهان گشود. آن حضرت و فرزند گرامیش امام حسن بن علی علیهم السلام به عسکریین شهرت یافتند؛ زیرا خلفای بنی عباس آنها را از سال 233 به سامرّا(عسکر)برده و تا آخر عمر پر برکتشان در آنجا تحت نظر گرفته بودند. امام هادی(ع)به لقبهای دیگری مانند: نقی، عالم، فقیه، امین و طیّب شهرت داشته و کنیۀ مبارکش ابو الحسن است. از آنجا که کنیۀ امام موسی کاظم و امام رضا(ع)نیز ابو الحسن بود، لذا برای اجتناب از اشتباه، ابو الحسن اول به امام کاظم، ابو الحسن ثانی به امام رضا و ابو الحسن ثالث و یا ابو الحسن ماضی به حضرت هادی(ع)اختصاص یافته است. مادر ایشان ام ولدی به نام سمانه از اهالی مغرب بود. نقش انگشتر امام هادی(ع)بنا به روایت ابن صبّاغ مالکی «اللّه ربّی و هو عصمتی من خلقه»بوده است. آن حضرت چنانکه مفید و دیگران روایت کرده اند در ماه رجب سال 254 پس از بیست سال و نه ماه اقامت در سامرا رحلت کرد

ژرف اندیشی، محصول تدبیر امام هادی (ع)

زندگی اهل بیت علیهم السلام و حوادث و رخدادهای دوران ولایت و رهبری آنان، عصاره خلقت است. هیچ حماسه و فاجعه، تدبیر و تقیه و نیز تعلیم و تربیتی همانند روزگار آنان وجود نداشته است. پی بردن به حقایق اهل بیت علیهم السلام، رسالت و شیوه های تبلیغی و براندازی دشمنان راه خدا در عصر ایشان، می تواند جامعه انسانی را از شقاوت و حرمان و جاهلیت برهاند

مولود پر برکت

امام محمد بن علی التقی علیه السلام نهمین پیشوای شیعیان در سال 195ق. در مدینه دیده به جهان گشود. مادرش سبیکه نام داشت که از نوادگان ماریه قبطیه به شمار می آمد که حضرت رضا علیه السلام نام ایشان را «خیزران» نهادند. مهم ترین لقب آن حضرت، جواد بود. امام جواد علیه السلام در سال 220ق. در سن 25 سالگی به تحریک معتصم، هشتمین خلیفه عباسی و به دست همسرش، به شهادت رسید.

امام جود و بخشش

دست خدا

به همراه امام رضا (ع) در مکه بودم. به حضرت عرض کردم می خواهم به مدینه بروم، نامه ای برای ابی جعفر بنگار تا با خود ببرم.

یک معصوم و چهار فاسد

منصور برای تثبیت پایه های حکومت خود انسان های فراوانی را به قتل رسانید، او در این راه نه تنها شیعیان، بلکه فقها و شخصیت های بزرگ جهان تسنن را نیز که با او مخالفت می ورزیدند سخت مورد آزار قرار می داد چنانکه «ابوحنیفه» را به جرم این که بر ضد او و به پشتیبانی از «ابراهیم» (پسر عبدالله محض و رهبر قیام ضد عباسی در عراق) فتوا داده بود شلاق زد و به زندان افکند.

صلابت و مدارا

یکی از بحثهایی که امروزه مورد توجه گروهی از افراد جامعه قرار گرفته، مساله تسامح و تساهل در دین است. این افراد دودسته اند:

خون بهای خدا ; معنای «ثارالله» چیست؟

«ثار» از ریشه «ثَأر» و «ثُؤرة» به معنای انتقام و خون خواهی و نیز به معنای خون آمده است.1

نکته هایی از معارف حسینی (علی اکبر(ع))

علی اکبر (ع)، نخستین فرزند پسر امام حسین(ع) بود. علّت نامیده شدن او به «علی بزرگ تر»، این بود که امام حسین(ع) به دلیل شدّت علاقه ای که به نام پدر بزرگوارش داشت، نام سه فرزند پسرِ خود را «علی» گذاشت. از این رو، اوّلی به «علی بزرگ تر» و دومی به «علی میانه» و سومی به «علی کوچک تر» معروف شدند.

مروارید در صدف

قد دلجویش به شاخه شمشاد می ماند؛ سایه گستر و پربار. جام چشم هایش چون شط شراب است، زلال و درخشنده تر از آفتاب.

جایگاه امام رضا علیه السّلام در بینش غرب

در روزگار ما که بشر مترقّی، با بحران بی هویّتی و از خودبیگانگی، دست در گریبان است، هر روزه شمار چشمگیری از جوانان غرب به دین اسلام روی می آورند. به رغم تمامی توصیفها و تصویرگری های منفی غرب از اسلام و مسلمانان پس از واقعۀ یازدهم سپتامبر، مسلمانان کشورهای غربی، ایمان خویش را با ظرافت و هوشمندی حفظ کرده اند و برخلاف انتظار برخی از تحلیلگران اجتماعی، شمار غیر مسلمانانی که به دین مبین اسلام، تشرّف حاصل می نمایند رو به افزایش است و افراد بیشتری بویژه در ایالات متّحدۀ امریکا، درصدد کشف دقایق معنوی قرآن کریم و آشنایی با شخصیّت حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و اله برمی آیند. چشمگیرتر از این دو مقوله، بازشناسی شخصیّت، اندیشه و گفتار اهل بیت پیامبر اکرم در جمع مسلمانان است که در برابر تفکّر وهّابی و اندیشۀ سلفی قرار می گیرد. بویژه درک نقش والای امام رضا علیه السّلام که از دستاوردهای مهم این مطالعات به شمار می آید. حضرت امام رضا علیه السّلام در برخی از اجتماعات مربوط به تقریب ادیان جهان در امریکا به سرچشمۀ هدایت روحانی و اخلاقی بدل شده است.

به دادم برس

دو داستان از دانش امام جواد علیه السلام

روح حج

مقاله حاضر بخشی است از ترجمه کتاب «حقیقة الحجّ» نوشته «وحیدالدین خان» یکی از چهرههای علمی و مسلمان هند که پارهای از اسرار حج را به تصویر کشیده و با قلم «ظفرالاسلام خان» به عربی برگردان شده است. و اینک ما ترجمه دو فصل از آن; یعنی «روح حج» و «حج سازنده تاریخ» را با اندک تصرّف و تلخیص در پارهای موارد، تقدیم خوانندگان گرامی میداریم. به امید آن که مفید و شایان توجّه باشد. «مترجم»

حجت محوری

حجت بالغه از آن خداوند است. خداوند با اعطای عقل و بعثت انبیا و فرستادن کتاب های آسمانی و تعیین وصی برای انبیا، حجت را بر مردم تمام کرده است و با همین حجّت ها با بندگان احتجاج و به حساب آنان رسیدگی می کند. به فرموده امام صادق(ع): «اِنَّ الله احتجَّ عَلی النّاس بِما آتاهم و عَرَّفَهُم».[1]

امام هادی(علیه السّلام) چگونه معارف الهی را در قالب ادعیه و مناجات ها به شیعیان القاء می کردند؟

از میان مذاهب اسلامی، تنها شیعه است که از فرهنگ ادعیه و زیارات بسیار غنی برخوردار است. دعا و زیارت نقش عمده ای در تربیت شیعیان و آشنا ساختن آنها با معارف شیعی، ایفا کرده است. این دعاها علاوه بر راز و نیاز با خدا، به صورت های مختلف، به پاره ای از مسائل سیاسی - اجتماعی نیز اشاراتی دارد و به طور منظم، مفاهیم خاصی را به جامعه تشیع القا کرده است. این ادعیه باعث ایجاد پیوند میان مردم و اهل بیت(ع) شده و مقام والا و رهبری اهل بیت(ع) را به تصویر می کشد و بر مبارزه با ظلم و ستم تاکید می کند.

ژرف اندیشی، محصول تدبیر امام

با توجه به این که امام هادی علیه السلام معمولاً تحت نظر و یا در زندان بود، چگونه شیعیان را هدایت می کرد؟

شهید مطهری و واقعه غدیر

بهترین تعبیر در باره استاد شهید مطهری، کلام امام خمینی - رضوان الله علیه - است: «شهید بزرگوار و متفکر و فیلسوف و فقیه عالیمقام مرحوم آقای حاج شیخ مرتضی مطهری - قدس سره - ... که در اسلام شناسی و فنون مختلفه اسلام و قرآن کریم کم نظیر بود ... در عمر کوتاه خود اثرات جاویدی به یادگار گذاشت که پرتوی از وجدان بیدار و روح سرشار از عشق به مکتب بود.

رسیدن امام حسین به سرزمین کربلا

حر بعد از برخورد با ابا عبد الله می خواست ایشان را به طرف کوفه ببرد و امام امتناع کرد. حسین حاضر نبود تن به ذلت بدهد، چون او می خواست آقا را تحت الحفظ ببرد. فرمود: ابدا من نمی آیم.

الگوی جوانان

دیرزمانی است که جوانان کشورهای اسلامی، که از تابش وحی و زلال معارف ناب الهی بهره می برند، باشیوه های گوناگون و متنوع دشمن در راهزنی فکر و فرهنگ رو به رویند.

مضامین زیارت اربعین

در حدیث معروف امام حسن عسکری(ع) «زیارت اربعین»، یکی از پنج علامت مؤمن شمرده شده است؛ چه بر سر تربت و مزار سیدالشهدا(ع) خوانده شود و چه از راه دور؛ بنابر آنچه به دست ما رسیده است. مهم، توجه به مفاهیم مطرح شده در این زیارت است. پیش از پرداختن به مضامین بلند این زیارت شریف، لازم است اشاره ای به سند آن کنیم.

عطیه، اولین زائر اربعین

عطیه عوفی به همراه جابر، نخستین زائران امام حسین(ع) در بیستم صفر سال 61 هجری، هم¬زمان با اربعین شهیدان کربلا هستند و نام این دو همواره همراه با زیارت اربعین برده می¬شود. عطیه از تابعان و شیعیان برجستة امیرمؤمنان(ع) و یکی از رجال علم و حدیث و تفسیر قرآن بود. او که شاگرد جابربن¬عبدالله انصاری، صحابی بزرگ رسول خداست، علاوه بر حدیث غدیر، حدیث زیارت اربعین را نیز از استادش نقل کرده است. عطیه فردی عالم، محدثی ژرف نگر، مفسری والا مقام و مسلمانی فعال در عرصة مسائل اجتماعی و سیاسی بود. این مقاله پس از بیان شرح حال عطیه عوفی، معرفی خاندان و جایگاه علمی او به تبیین اندیشه¬ها و فعالیت¬های سیاسی او پرداخته و در پایان، حدیث غدیر و حدیث زیارت اربعین را از این نخستین زائر سیدالشهدا(ع) نقل کرده است

سر قداست اربعین حسینی

یکی از ایام الله به یاد ماندنی و زنده نگه داشتنی ویژه مذهب تشیع ، یوم الله مقدس اربعین است که مکمل و متمم جریان خونبار عاشوراست زیرا شهادت یاران خدا در روز عاشورا بود و مراسم تدفین پیکرهای پاک آنان در روز سوم ، و مراسم تدفین سر مطهر اباعبداللّه الحسین در روز اربعین به وسیله خاندان اطهرش در کربلا. مراسم اربعین مشتمل بر چهار برنامه است که هر یک از نظر تأیید و مقبولیت تاریخی و مذهبی در مراحل مختلفی قرار دارند.

پیشوای سترگ نیکی

او غربت یک غروب را می ماند

علل و عوامل صلح امام حسن مجتبی (ع)

سال سوّم هجری قمری است. نیمی از ماه مبارک رمضان گذشته است، علی و زهرا این دو نور چشم رسولخدا(ص) لحظه شماری می کنند تا اوّلین هدیه الهی و نخستین گل خوشبوی درخت نبوّت و ولایت را از خدای خود در این ماه خجسته دریافت دارند. سرانجام در نیمه ماه و در بهترین زمان و مکان این گل خوشبو به دنیا آمد و به امر پروردگار منّان "حسن" نامگذاری شد.

سبک سیاسی امام رضا علیه السلام با حکومت

شناسایی اندیشه و سیره سیاسی هر فرد، علاوه بر آنکه نمایانگر باورها و نقش آفرینی آنها در تعیین رفتار سیاسی است، نشانگر درک درست وی از ساختار سیاسی جامعه نیز هست. که امام رضا درک درست از جامعه داشتند و با هوشیاری، آگاهی از فضای جامعه و حکومت، تصمیم گیری منطقی و درست به دور از قدرت طلبی، و مناظره و ارایه نظرات در اوج اخلاق مداری توانستند فضای سیاسی زمان را به نفع خود تغییر دهند.

امام رضا علیه السّلام و مدعیان تشیّع

«محمد بن ابی نصر بزنطی» یکی از اصحاب و یاران حضرت رضا(ع) و فردی دانشمند، فقیه، محدث و مورد توجه و عنایت حضرت رضا(ع) بود. وی می گوید: امام رضا(ع) در نامه ای به من چنین نوشتند: «إِنَّمَا شِیعَتُنَا منْ تابَعَنَا وَ لَمْ یخَالِفْنَا، وَ مَنْ إِذَا خِفْنَا خَافَ، وَ إِذَا أَمِنَّا أَمِنَ، فَأُوَلئِک شِیعَتُنَا؛ به درستی که شیعۀ ما کسی است که از ما متابعت کند و مخالفت ما را نکند و در هنگام ترس ما ترسناک و در هنگام آرامی و امنیت ما آرام باشد. پس آنان شیعیان ما هستند.»

ده ویژگی اخلاقی و کاربردی در سیره امام رضا علیه السّلام

امام حسن عسکری(ع) و مرزبانی از هویت دینی در برابر انحرافات فکری

تاریخ تشیع آکنده از مقاطع خطیر و سرنوشت‌ساز است؛ دوره‌هایی که در آن نه تنها موجودیت سیاسی و اجتماعی شیعه در معرض تهدید قرار گرفته، بلکه بنیان‌های فکری و معرفتی آن نیز با تهاجم‌های نرم مواجه شده است. در این میان، عصر امام حسن عسکری(ع) جایگاهی ممتاز دارد. وی در کوتاه‌ترین دوران امامت خود، تحت شدیدترین فشارهای سیاسی عباسیان قرار داشت؛ همواره در سامرا تحت نظر بود و امکان ارتباط آزاد با شیعیان برای او فراهم نبود. با این حال، همین محدودیت تاریخی سبب شد تا آن حضرت، نقش‌آفرینی ویژه‌ای در مرزبندی اندیشه دینی ایفا کند و با جریان‌های انحرافی و غالی مقابله‌ای کم‌نظیر داشته باشد.

سیره ی امام صادق علیه السلام در تعامل با اهل سنت

سیره اهل بیت(ع) با اهل سنت یکی از شاخص ترین الگو ها برای تحقق وحدت اسلامی است. در این میان، سیره امام صادق(ع)، رئیس مذهب جعفری و استاد بنیان گذاران مذاهب اهل سنت، به واسطه تعامل بیشتر با اهل سنت، اهمیت بیشتری دارد. آن حضرت را می توان بهترین شاخصه تقریب مذاهب اسلامی در شیعه محسوب کرد که به لحاظ ارتباط فکری و فرهنگی کامل و ممتاز خود با نحله های اهل سنت، بسیار مورد تایید و توجه آنان بوده اند. نوشتار پیش رو بر این هدف است که با تبیین سیره امام صادق(ع) با اهل سنت، الگوی کاربردی را پیش روی پیروان ایشان در برخورد با برادران سنی مذهب ترسیم کند. یافته های تحقیق از این حکایت دارد که امام صادق(ع)، همانند دیگر امامان معصوم(ع)، همواره خود را ملزم به مراوده و همنشینی با دیگر مسلمانان در تمام سطوح زندگی دینی و اجتماعی می دانست و هیچ گاه شیعه را مذهب یا فرقه ای جدا از جامعه اسلامی در نظر نمی گرفت و شیعیان را نیز به رعایت احترام و همزیستی مسالمت آمیز با عموم مسلمانان امر می فرمود.

اصلی ترین عامل صلح امام حسن علیه السلام؛ دنیا محوری و عدم یاری امام

عوامل صلح و آتش بس امام حسن(ع) عبارت است از: 1. عوض شدن مردم و دنیامحور شدن آنها؛ 2. عدم بصیرت و آگاهی و وجود اختلافها؛ 3. ضعف مردم در امام شناسی و درک مقام امام و حتی فاصله گرفتن از مسائل دینی؛ 4. خیانت فرماندهان و عدم یاری مردم و صحابة آن حضرت؛ 5. مصلحت حفظ جان شیعیان و خود امام و... از عمده ترین عوامل صلح امام حسن(ع) می باشد.

نمی از دریای جود و کرم امام مجتبی علیه السلام

شهادت امام حسن عسکری علیه السلام

قلب شکسته

افسوس که آئینه نصیبش سنگ است

امام, حسن, مجتبی, تجلّی,

عبدالله بن حسن بن علي بن ابيطالب

«عبدالله» کودک چند ساله امام مجتبی(علیه السلام) است. مادر عبدالله دختر «شلیل بن عبدالله بجلّی» بوده است. (1)

شهادت امام حسن مجتبی (ع)

از تاب رفت و طشت طلب کرد و ناله کرد و آن طشت را ز خون جگر باغ لاله کرد

امام عسکری علیه السلام، حلقه وصل دوران ظهور و عصر غیبت

یازدهمین خورشید ولادت امام حسن عسگری علیه السلام

هدیه الهی

میلاد آفتاب نیمه رمضان گرامی باد

بیکران دانش و بینش

سیره علمی و عبادی امام مجتبی علیه السلام

پرتوی از خورشید سامرّا

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

فضایل امام مجتبی (علیه السلام) از نگاه دیگران

صبر در سیره امام مجتبی (ع)

یاور بینوایان

پیشوای سترگ نیکی

روحیه مردمداری و سخاوتمندی در زندگی امام حسن عسکری علیه السلام

پرتوی از خورشید سامرّا

شعله ای که سرکشید

سرور سامرا

بیکران دانش و بینش

ویژگی های اخلاقی امام مجتبی (ع)

کریم اهل بیت(ع)

پاسخ کودک در کلاس، از علوم مختلف

حضرت صادق آل محمّد صلوات اللّه علیهم در ضمن بیانی مفصّل حکایت فرماید:

دورنمایی از عصر امام عسکری(ع)

یکی از راههای پی بردن به شخصیت واقعی انسانها، آگاهی از زمان آنهاست.

پرتوی از خورشید سامرّا

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

ده ویژگی اخلاقی امام مجتبی (ع)

برو! تو آزادی

بزرگمردی کوچک

بنا بر آنچه که در منابع اسلامی در رابطه با وقایع مرتبط با حادثه کربلا که در روز پنجم محرم الحرام سال 61 هجری آورده شده است، به موارد ذیل می توان اشاره نمود: - در این روز عبیداللّه‏ بن زیاد، شخصی بنام "شبث بن ربعی" را به همراه یك هزار نفر به طرف كربلا گسیل داد.(1)

سایه ای بر خورشید

این کودکی که از خیمه گاه زنان چون تیری از چله کمان گریخته و به سوی امام و عموی خویش حسین می دود عبدالله نام دارد، عبدالله بن حسن. او که از ابتدای کارزار از پشت پرچین کودکی نظاره گر صحنه بوده است، با به خاک افتادن هر شهید پا بر زمین کوبیده و بهانه میدان را گرفته است اما بزرگترها و به خصوص عمه اش زینب هر بار به علقه ای مادرانه و عاطفه ای ملتمسانه، راه را بر او بسته اند و او را پای بند خیمه ها کرده اند.

پرپر شدن گل سیزده ساله

از خلافت تا شهادت حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام

ده ویژگی اخلاقی امام مجتبی (ع)

زلال سخاوت

«سلاله ی سلیل»

به حسن خُلق و وفا، کس به یار ما نرسد

جلوه ی از سیمای امام حسن عسکری

آفتاب سامرا

ای که خورشید فلک محو لقای تو بود ماه را روشنی از نور ضیای تو بود

درس امام حسن عسکری علیه السلام

رگی از درخت فضیلت

حضور امام حسن (علیه السلام) در ایران راست یا دروغ

بیکران دانش و بینش

رابطه انفاق و روزی در سیره امام حسن مجتبی (علیه السلام)

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

بشارت سبز

تا چشم کار می کرد بیابان بود و ریگ های تفتیده.

عبداللَّه بن حسن بن علی بن أبیطالب علیه السلام

شیخ مفید می گوید: وقتی مالک بن نسر کندی با شمشیر ضربتی بر سر مبارک امام حسین علیه السلام فرود آورد و او را ناسزا گفت! امام علیه السلام کلاهِ خود را انداخت و قطعه ای پارچه و کلاهی دیگر خواست و سر مبارک را با آن پارچه بست و کلاه را پوشید و بر آن عمّامه نهاد، شمر و همراهانش به جای خود بازگشتند.

شعله ای که سرکشید

برگی از دفتر فضائل امام حسن عسکری علیه السلام

چهل حدیث زندگی از امام حسن عسکری علیه السلام

اوصاف بدنی

او غربت یک غروب را می ماند

کرم امام حسن مجتبی علیه السّلام

پرتوی از خورشید سامرّا

حضرت عسکری علیه السلام طلایه دار عبادت و عرفان

چشمه سار جاری امامت

حضور امام حسن (ع) در ایران ؟

رابطه انفاق و رزق وروزی در سیره امام حسن مجتبی علیه السلام

چهل حدیث از امام حسن مجتبی (ع)

پاسداری از حریم عقاید

کرامت و حقوق دگر‌اندیش‌ها در سفارشنامه‌ی ۲۰ مادّه‌ای امام عسکری یادداشت ویژه

حضور امام حسن (ع) در ایران؟؟؟

حسن بن علی (ع) در نیمه ماه رمضان سال سوم هجرت در مدینه متولد شد[1] دوران کودکی را در کنار پدر و مادر و پیامبر (ص) گذراند. وی از نظر شکل ظاهری و هم چنین اخلاق بسیار شبیه به رسول خدا (ص) بود، هفت سال و شش ماه از عمر خود را در کنار پیامبر (ص) زندگی کرد، [2] و مورد محبت خاص پیامبر قرار داشت، [3] پس از درگذشت رسول خدا (ص) (صفر سال ١١ هجری\٦٣٣میلادی) در مورد جانشینی آن حضرت اختلاف رخ داد و علی (ع) به همراه گروهی از مردم به مخالفت با جانشینی ابوبکر پرداخته، اما به زودی به خاطر مصالح مسلمانان سکوت کرده و مخالفتی نشان نداد، تا این که در سال ٣٥ هجری مردم شورش کردند و عثمان به قتل رسید، و به اصرار، علی بن ابی طالب (ع) را به خلافت برگزیدند، و سپس موضع حسن بن علی (ع) بزرگ ترین فرزند علی (ع) و سیاست و خط مشی اهل بیت در برابر مسایل سیاسی مشخص می شود.

ستایشگری آفتاب

سوسن؛ مادر امام

ازدواج نکردن امام حسن عسکری!

سرور سامرا

بهاری در خزان

پیشوای سترگ نیکی

او غربت یک غروب را می ماند

علل و عوامل صلح امام حسن مجتبی (ع)

امام حسن عسکری(ع) و مرزبانی از هویت دینی در برابر انحرافات فکری

اصلی ترین عامل صلح امام حسن علیه السلام؛ دنیا محوری و عدم یاری امام

انقلاب اسلامی و گسترش صلح مثبت

تا پیش از انقلاب اسلامی نظریه های انقلاب برای سرنگونی نظام حکومتی بیشتر بر روش های خشونت آمیز تأکید داشتند، درحالی که انقلاب اسلامی، انقلابی متکی بر وحدت و حضور ملت می باشد