دانشمندی که مربعی در علم پزشکی ایجاد کرد!
برچسپ ها: علی ، علم ، در ، که ، کرد ، سینا ، ابو ، ایجاد ، پزشکی ، مربعی ، دانشمندی
مروری کوتاه بر زندگی ابوعلی سینا
ابوعلی، حسین بن عبدالله که در غرب به اوسینا (Avicenna) نیز معروف است، در سال 370 شمسی، مصادف با اول شهریورماه در افشنه، نزدیک بخارا، متولد شد. ابن سینا از کودکی، هوش سرشاری داشت. وی به سرعت، علوم زمان خود را با همه شعبه هایش، فراگرفت و در شانزده سالگی به کار طبابت پرداخت. وی در امور سیاسی زمان خود هم دستی داشت و پس از آن که مدتی را در گرگانج (جرجانیه) به قضاوت گذراند، در گرگان، به تدریس علوم پرداخت. او فرصت را برای پرداختن به کار علمی که به همان اندازه سنگین بود، از دست نمی داد. ابنسینا سرانجام به بیماری مرموزی درگذشت و ظاهراً علت مرگش، قولنجی بود که خوب درمان نشده بود و شاید هم یکی از خدمتکارانش او را مسموم کرده باشد. شاگردان او همچون بهمنیار بن مرزبان، ابوعبید جوزجانی، ابوعبدالله معصومی و... هر یک به سهم خود اندیشه ها و افکار استاد را، به شرق و غرب عالم اسلامی، گسترش دادند. ابن سینا در فنون مختلف و متنوعی، تالیفات بسیاری دارد و آثار او بالغ بر 270 عنوان می شود.
عمری کوتاه و پربار
ابوعلی سینا با وجود این که به لحاظ جسمی و ذهنی قوی بود، اما در حالی که هنوز به شصت سالگی نرسیده بود، بر اثر بیماری درگذشت. وی در همین مدت کوتاه، بالغ بر صدها اثر علمی از خود بر جای گذاشت و به دلیل آن که در آن عصر، زبان رایج آثار علمی عربی بود، ابن سینا و سایر دانشمندان ایرانی آن روزگار، کتاب های خود را به زبان عربی می نوشتند. ابن سینا در ادبیات فارسی نیز دستی داشته است و بیش از ۲۰ اثر فارسی به او منسوب است که از میان آنها، بی گمان «دانشنامه علائی» و «رگ شناسی» یا رساله نبض از نوشته های او می باشند. آثار فارسی ابن سینا، مانند سایر نثرهای علمی زمان وی، با رعایت ایجاز و اختصار کامل، نوشته شده اند. مهم ترین اثر فلسفی ابن سینا، کتاب شفا می باشد که دائره المعارف عظیمی از منطق، طبیعیات (فیزیک)، ریاضیات (هندسه، حساب، موسیقی و نجوم) و مابعدالطبیعه است و مهم ترین اثر پزشکی ابنسینا، کتاب قانون است که یکی از معروف ترین آثار در تاریخ پزشکی است. کتاب های مشهور دیگری نیز از وی بر جای مانده که عبارتند از: اشارات و تنبیهات، نجات، مبدا و معاد، کتاب الانصاف و بسیاری رساله های دیگر.
مرد نیرومند علم و سیاست!
ابن سینا از حیث نیروی جسمانی، مردی نیرومند بود و به همین خاطر، از کار کردن، احساس خستگی نمی کرد. او با داشتن این نیروی فراوان جسمی، می توانست از پس کار وزارت فرمانروایان برآید و علاوه بر این، به کار دانش و نوشتن نیز بپردازد. او شب ها تا دیرگاه به نوشتن کتاب و رساله می پرداخت و در این کار، افراط می کرد. ابن سینا از لحاظ نیروی ذهنی و تفکر نیز بسیار نیرومند بود. این که او در هجده سالگی توانست تمامی دانش های زمان خود را فراگیرد، نشان گر نیروی ذهنی قوی اوست.
پزشکی، ناقص بود و ابن سینا آن را کامل کرد!
درباره مقایسه ابن سینا با حکیمان پیش وی، از قول پزشکان، چنین نقل شده است: «پزشکی، معدوم بود و بقراط آن را ازعدم به وجود آورد و سپس مرده بود و جالینوس آن را زنده کرد و بعد از آن کور شد و حنین بن اسحاق، آن را بینا کرد و بعد از آن در شهرها متفرق گردید و محمدبن زکریای رازی، آن را جمع آوری نمود. پزشکی ناقص بود و ابن سینا آن را کامل ساخت».
پزشکی و مربع ابن سینا
قانون، الادویة القلبیه، دفع المضار الکلیه عن الابدان الانسانیه، قولنج، تشریح الاعضا، الفصد، الاغذیه والادویه و... از آثار پزشکی ابن سینا می باشند.
کتاب قانون، یک دائره المعارف بزرگ پزشکی است که در آن، مبانی اصلی طب سنتی، مورد بحث قرار گرفته است. کتاب قانون در سال ۱۳۶۰ از زبان عربی به زبان فارسی امروزی ترجمه شد وتوسط انتشارات سروش، منتشر شد و تا کنون چندین بار تجدید چاپ شده است. کتاب قانون در دانشگاه های اروپایی وآمریکایی تا دو قرن پیش، مورد استفاده پزشکان بوده و به اکثر زبان های دنیا، ترجمه شده است. افلاطون، مغز و قلب و کبد را از اعضای حیاتی بدن انسان می دانست و به همین دلیل، این اعضارا مثلث افلاطون (تریگونوم پلاطو) می نامیدند. ابن سینا اعلام کرد که در کنار این مثلث، دوام و بقای نسل انسان، وابسته به دستگاه تولید مثل است و به همین خاطر، جمع چهار عضو مذکور را مربع ابن سینا (کوادرانگولا اویسینا) نامیدند. وی همچنین معتقد به تأثیرات اندیشه بر جسم بود و آثاری نیز در باب روان شناسی دارد.
از شفای فلسفی تا قانون پزشکی
برخی از دانشمندان بر نام گذاری این دو کتاب، خرده گرفته و گفته اند که شفا مناسب با پزشکی و قانون، متناسب با فلسفه است و برخی دیگر در توجیه این نام گذاری گفته اند که ابن سینا با این عمل خواست بفهماند که اهمیت طب نفوس نزد او، کمتر از طب اجساد نیست و نیز فلسفه او متأثر از طب و طب او متاثر از فلسفه است و این تعبیر پیشینیان که فلسفه، طب روح و طب، فلسفه بدن است، ناظر به همین حقیقت می باشد.
رواست که بقراط و جالینوس بر قانون سجده کنند!
کتاب قانون درعلم پزشکی را می توان مهم ترین اثر ابن سینا و بزرگ ترین هدیه او به علم و تمدن بشری به شمار آورد. این کتاب از نظر بیان بیماری های گوناگون و کیفیت درمان آنها، یک دائره المعارف بزرگ علم پزشکی محسوب می شود و بیش از هر کتاب دیگری، مورد توجه اهل علم، به ویژه پزشکان قرارگرفته و شرح ها و ترجمه های گوناگونی از آن ارائه شده است. پیش از ابن سینا، می توان از بقراط و جالینوس در یونان و از علی بن ربن طبری، نویسنده کتاب «فردوس الحکمه» و محمدبن زکریای رازی، نویسنده کتاب «الحاوی» و علی بن عباس اهوازی، نویسنده کتاب «کامل الصناعه الطبیه» به عنوان بزرگ ترین پزشکان یاد کرد؛ ولی ابن سینا در قانون، همه ممیزات علمی آنان را مورد توجه قرار داد. در جهان اسلام، نظامی عروضی در مقاله طب، پس از آن که پزشک را به خواندن کتاب هایی از دانشمندان نام برده توصیه می کند، درپایان از قانون یاد می کند. وی می نویسد: اگر می خواهید از همه کتاب های پزشکی مستغنی باشید، به قانون کفایت کند... زیرا که اگر بقراط و جالینوس زنده شوند، رواست که پیش این کتاب، سجده کنند. کتاب قانون در قرن دوازدهم میلادی به وسیله جرارد کرمونانی به زبان لاتین ترجمه شد و جزء کتاب های درسی در دانشگاه های سن لوی و مون پولیه فرانسه و لایپزیک و توبینگن آلمان و لوون بلژیک قرار گرفت و برای چند قرن، مهم ترین کتاب پزشکی بود. این کتاب به زبان روسی نیز ترجمه شده است.