همسر آفتاب
برچسپ ها: الله ، سلام ، خدیجه ، آفتاب ، علیها ، کبری ، همسر
مقدمه
روزهای پایانی دهه اول ماه رمضان یادآور سال حزن و ماتم است سالی که اسلام دویاور بزرگ خود حضرت ابوطالب و حضرت خدیجه سلام اللّه علیها را از دست داد و انقلاب بزرگ فرهنگی رسول اللّه را با مشکلات فراوان اجتماعی، سیاسی و اقتصادی روبرو ساخت.
دهم ماه مبارک رمضان سالروز وفات بزرگ بانویی است که با وجود بزرگی مقام و خدمات سترگ او به اسلام کمتر از او تجلیل می شود پیامبر گرامی اسلام صلی اللّه علیه وآله که به تعبیر قرآن کریم الگویی نیکو برای همگان است همواره یاد و خاطره حضرت خدیجه سلام اللّه علیها را گرامی میداشت و هرگز اجازه نمی داد گذشت زمان او را به بوته فراموشی بسپارد.
این مقاله علاوه بر بزرگداشت و گرامیداشت یاد و خاطره بزرگ بانوی اسلام می کوشد با بیان تنها گوشه هایی از فضایل و مناقب ناگفته از اسوه ایمان، عفت، کمال، جمال، سخاوت و کرامت ثابت کند که حزن و اندوه بی حد پیامبر تنها به دلیل از دست دادن دو حامی بزرگ خود نبود بلکه حضرت خدیجه آنچنان از مقام و منزلت معنوی برخوردار بود که دل هر انسان پاک سرشتی از رحلت جانگداز آنها در سوگ و ماتم می نشیند و اشک حسرت فقدان آنها را بردیدگان جاری می سازد.
کوکب درخشان
برای حضرت خدیجه سلام اللّه علیها القابی ذکر شده است که او را چون ستاره ای پرفروغ از دیگر مردم متمایز می سازد برخی از آن القاب عبارتند از:
1 مبارکه (بانوی بابرکت)
درکتاب آسمانی انجیل از حضرت خدیجه سلام اللّه علیها به عنوان مبارکه و همدم مریم سلام اللّه علیها در بهشت یاد شده است.
خداوند در توصیف پیامبر اسلام خطاب به حضرت عیسی مسیح چنین می فرماید:
نسل او از (زن) مبارکه است که همدم مادرت مریم در بهشت می باشد (1)
2 طاهره (پاک سرشت)
در عصر جاهلیت زنان جایگاه پستی در اجتماع داشتند آنها به عنوان کالا خرید و فروش می شدند حق ارث نداشتند در برخی قبایل دختران زنده به گور می شدند کوتاه سخن این که آنان از هیچ گونه عزت و ارجی برخوردار نبودند بسیاری از زنان دوران جاهلیت برای جلب توجه و به دست آوردن موقعیت اجتماعی به انواع انحراف ها آلوده می شدند اما اجتماع آلوده آن دوران هرگز نتواست حضرت خدیجه را مجبور سازد تا از پاکی و فضایل اخلاقی دست بردارد آن بانوی بزرگوار با داشتن ثروت، قدرت و زیبایی هرگز تن به زشتی ها نداد از این رو به خاطر قداست و پاکی در همه ابعاد او را طاهره می گفتند. (2)
3 کبری (بلندمقام)
این لقب را پیامبراکرم پس از ازدواج به حضرت خدیجه سلام اللّه علیها داد، زیرا در میان بانوان عصر جاهلیت از نظر کمالات و ارزش های والای انسانی نظیر نداشت. (3)
4 غری (ارجمند)
در دعای ندبه که از امام زمان عجل اللّه تعالی فرجه الشریف نقل شده است از حضرت خدیجه به عنوان خدیجه الغری یاد شده است
این لقب به خاطر وجود کمالات و فضایل اخلاقی می باشد که در آن حضرت وجود داشته است.
حضرت ابوطالب در خطبه عقد ازدواج خدیجه ایشان را این گونه توصیف کرد:
همانا برادرزاده ما خواستگار دختر گرامی شما است که سخی و با عفت می باشد او بانوی بلند مقام و در میان شما معروف است و فضل و ارجش زبانزد مردم است و دارای مقامی ارجمند است. (4)
5 سیده النسوان (سرورزنان)
شخصیت حضرت خدیجه در دوران جاهلیت چنان چشمگیر و مورد احترام بود که به سیده نسوان یعنی سرور زنان معروف بود. (5)
حضرت علی علیه السلام در شعری که در سوگ آن حضرت سروده است به این لقب اشاره می کند:
علی سید البطحاء و ابن رئیسها
و سیده النسوان اول من صلی
دختر ابراهیم نبی علیه السلام
نسب حضرت خدیجه هم از طرف پدر و هم از طرف مادر به حضرت ابرا هیم علیه السلام می رسد. سلسله نسب آن حضرت از جانب پدر چنین است . خدیجه بنت خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب
و سلسله نسب مادر آن حضرت از جانب پدر چنین است:
خدیجه بنت فاطمه بنت زائده بن اصم بن رواحه بن حجر بن عبد بن معیص بن عامر بن لوی بن غالب
قصی بن کلاب جد چهارم و لوی بن غالب جد هشتم رسول گرامی اسلام است بنابراین حضرت خدیجه همچون همسرش از فرزندان ابراهیم علیه السلام است. (6)
آری او سخاوت و ولایت پذیری را از جدش ابراهیم و ایثار و از خود گذشتگی را از پدرش اسماعیل به ارث برده است.
فدک مهریه خدیجه
یهودیان خیبر پس از شکست از لشگر اسلام با بستن قرداد صلحی فدک را در اختیار پیامبر قرار دادند تا تحت پرچم اسلام در امنیت باشند بدین ترتیب این سرزمین حاصل خیز از اموال شخصی حضرت رسول گردید پس از نزول آیه هفتم سوره حشر پیامبر فدک را به عنوان فی (7) به فاطمه زهرا سلام اللّه علیها بخشید.
رسول اکرم به هنگام واگذاری فدک به فاطمه چنین فرمود:
دخترم خداوند فدک را از کافران برگردانید و در اختیار من نهاد و آنرا از اموال شخصی من گردانید اینک هرگونه که می خواهی از آن استفاده کن. همانا مادرت خدیجه بر عهده پدرت مهریه ای دارد برای همین پدرت همین فدک را بجای مهریه مادرت به تو بخشید و آنرا در اختیار تو قرار داد تا آن برای تو و برای فرزندانت بعد از تو باشد. (8)
پیامبر اعظم با اینکار خواست حضرت خدیجه را شاد کرده و بخشی از زحمات و ایثارها و انفاق های بسیار او را جبران کند.
افتخار اهل بیت
پیامبر اکرم و ائمه اطهار علیهم السلام در موارد متعددی به بانوی ارجمند دو عالم حضرت خدیجه مباهات و افتخار می کردند که به چند نمونه از آنها اشاره می شود:
الف رسول اکرم در مسجد در حضور مردم در شان حسنین چنین فرمود: ای مردم آیا شما را آگاه نکنم از بهترین مردم از جهت جد وجده؟
حاضران گفتند: بلی حضرت فرمود:
حسن و حسین بهترین مردم هستند، زیرا جدشان رسول خدا محمد است و جده آنها خدیجه دختر خویلد می باشد. (9)
ب امام حسن مجتبی هنگامی که معاویه در مدینه در مسجد النبی به ساحت مقدس امیرالمومنین جسارت می کرد و ناسزا می گفت پای منبر معاویه برخاست و چنین فرمود:
ای کسی که علی را به بدی یاد کردی من حسنم و پدرم علی است و تویی معاویه که پدرت صخر می باشد. مادر من فاطمه است و مادر تو هند جد من رسول خداست و جد تو حرب.
سپس به مادر بزرگ خود حضرت خدیجه افتخار کرده و فرمود:
جده من خدیجه و جده تو فتیله زن زشتکار جاهلیت است خداوند لعنت کند آن کس را که نامش پلید و حسب و نسبش پست و سابقه اش بد و مردی کافر و منافق است. (10)
ج امام حسین علیه السلام در روز عاشورا خود را به دشمن چنین معرفی کرد:
آیا می دانید که من فرزند همسر پیامبر شما خدیجه هستم؟ (11)
اندوه جانکاه
پیامبر سال رحلت خدیجه را سال اندوه نامید علامه طبرسی می نویسد: با رحلت ابوطالب و خدیجه دو فاجعه عظیم رخ داد به طوری که پیامبر به شدت بی تاب و اندوهگین گردید 12به نقل علامه مجلسی در آن سال پیامبر خانه نشین شد و کمتر از خانه بیرون می آمد (13)
هنگام وفات خدیجه حضرت زهرا به پدر پناه برد و اطراف پدر می چرخید و می گفت: بابا مادرم کجاست؟
پیامبر فرمود: در خانه ای بلورین بدون هرگونه رنج و ناآرامی در کنار مریم و آسیه است (14)
تجلیل خداوند از خدیجه
هنگامی که حضرت خدیجه رحلت کرد فرشتگان رحمت از جانب خداوند کفن مخصوصی آوردند و این علاوه بر این که مایه برکت برای خدیجه بود مایه تسلی خاطر رسول خدا گردید و به عنوان تقدیر و تجلیل جالبی از طرف خداوند به خدیجه به عمل آمد.
پیامبر اکرم پیکر مطهر حضرت خدیجه را با آن کفن پوشانید سپس جنازه او را با همراهان به سوی قبرستان معلی که کوه حجون در بالای مکه قرار گرفته بردند تا به خاک بسپارند رسول خدا در میان قبر رفت و خوابید سپس آن گوهر پاک را در آنجا به خاک سپرد. (15)
گریه های علی در سوگ خدیجه
امیرالمومنین علیه السلام که از کودکی در خانه خدیجه بزرگ شده بود در سوگ جانگداز او ناله سر می دهد:
اعینی جودا بارک اللّه فیکما
علی ها لکین لاتری لهما مثلا
علی سید البطحاء و ابن رئیسها
و سیده النسوان اول من صلی
مهذبه قد طیب اللّه خیمها
مبارکه واللّه ساق لها الفضلا
ای دیدگانم در رحلت ابوطالب و خدیجه اشک بریزید که آن دو نظیری نداشتند تا خداوند این اشک ها را بر شما مبارک گرداند.
در رحلت جانسوز سرور بطحاء و فرزند رئیس مکه (ابوطالب) و نیز سرور زنان بگریید همان بانویی که نخستین زنی بود که با پیامبر نماز خواند همان بانوی پاکی که خداوند خیمه و پیرامون او را پاک ساخت.
بانوی با برکتی که خداوند او را رهرو فضلیت و برتری ها نموده است. (16)
پی نوشت ها
1 علامه مجلسی، بحار، ج21 ص352
2 تنقیح المقال ج3 ص77
3 لغت نامه دهخدا ج21 ص300
4 علامه مجلسی بحار ج16 ص69
5 ریاحین الشریعه ج2 ص207
6 سیره ابن هشام ج1 ص201
7 به اموال متعلق به خدا و رسول خدا و بستگان پیامبر و یتیمان و مستمندان و درماندگان راه گفته می شود.
8 علامه مجلسی بحار ج17 ص 378
9 علامه مجلسی بحار ج 43 ص302
10 شیخ مفید الارشاد ص173
11 علامه مجلسی بحار ج 45ص6
12 علامه طبرسی اعلام الوری ص 62 و63
13 علامه مجلسی بحار ج 19 ص21
14 عمادزاده زندگانی فاطمه زهرا ص27
15 کشف الغمه ج 2ص79
16 محمد محمدی اشتهاردی حضرت خدیجه اسطوره ایثار و مقاومت ص270
الهم صل علی فاطمه وابیها و امها و بعلها و بنیها والسر المستودع فیها بعدد ما احاط به علمک