نگاهی به مضامین اخلاقی دعای عرفه

برچسپ ها: به ، الهی ، دعای ، عرفه ، مضامین ، نگاهی

اشاره

یکی از دعاهای معروف، دعای عرفه است. این دعا که از امام حسین علیه السلام برای ما به یادگار مانده، سرشار از مضامین اخلاقی است. در واقع سیدالشهدا علیه السلام در ساختار دعای عرفه، بسیاری از آموزه های اخلاقی را نیز آموزش داده است. این آموزه ها که به شکل درخواست آن حضرت از خداوند بازتاب داده شده، به صورت غیرمستقیم شخص دعاخوان را به آراسته شدن به این خُلق و خوهای زیبا فراخوانده، در او این رغبت را برمی انگیزاند که وی نیز چون امامش، به این اخلاق کریمانه دست یابد، و درپی آن به خویشتن تعالی روحی بخشد. شیخ عباس قمی رحمه الله درباره چگونگی شکل گیری دعای عرفه می نویسد:

بُشر و بشیر، دو پسران «غالب اسدی» روایت کرده اند که ما غروب روز عرفه در عرفات در خدمت آن حضرت بودیم. پس از خیمه خود بیرون آمدند با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان، در حالی که در نهایت خشوع و فروتنی بودند. آن گاه در جانب چپ کوه ایستادند و روی مبارک را به سوی کعبه گردانیدند و دست ها را برابر صورت برداشتند مانند مسکینی که طعام طلبد، و سپس شروع کردند به خواندن دعای عرفه. (قمی، 1381: 527)

دعای عرفه، مکتب تربیتی امام حسین علیه السلام است. از این دعا می توان به جهان بینی و هستی شناسی ژرف امام حسین علیه السلام که به حماسه جاودانه عاشورا انجامید، پی برد و بخشِ والایی از شخصیت سیدالشهداء علیه السلام به ویژه شخصیت اخلاقی و عرفانی ایشان را شناخت. آنچه در این نوشتار می آید، نگاهی است به برخی از مضامین اخلاقی که در دعای عرفه نمود یافته است.

1. یادکرد نعمت های خداوند

یکی از آموزش های اخلاقی دعای عرفه، یادآوری نعمت های بی شماری است که خداوند به ما ارزانی داشته است. بی گمان یادکرد نعمت خداوند و برشمردن آن، افزون بر آنکه نشان ادب بنده در برابر پروردگار است و موجب رفتار درست با این نعمت ها و حفظ آن از اسراف و تباهی می شود، یکی از عوامل ایجاد و افزایش محبت به خداوند در دل بنده او نیز خواهد بود.

بنده ای که به نعمت های زیبای خداوند به عنوان موهبت زیبای او توجه می کند و در دل این نعمت ها، لطف و دوستی پنهانی خداوند را به خویش می‎بیند، دل داده پروردگارش می شود و محبت او را به دل می گیرد. امام باقر علیه السلام فرمود:

خداوند به موسی علیه السلام وحی فرمود: ای موسی، مرا دوست بدار و محبوب بندگانم گردان. موسی علیه السلام عرض کرد: پروردگارا، تو می دانی که کسی را بیشتر از تو دوست نمی دارم، ولی بندگانت را چگونه محبوب تو کنم؟ خدای تعالی به او فرمود: نعمت هایی را که به آنان داده ام به یادشان بیاور، آن گاه است که مرا دوست خواهند داشت و محبت مرا به دل خواهند گرفت. (محمدی ری شهری، 1379: ج 2: 962: ح 3168)

بخشی از دعای عرفه به یادآوری و برشماری نعمت های خداوند اختصاص یافته است. در بندهایی از آن می خوانیم:

پروردگارا، تو کسی هستی که نعمت دادی؛ تو کسی هستی که نیکویی و احسان کردی؛ تو کسی هستی که روزی بخشیدی؛ تویی که بی‎نیازی بخشیدی؛ تویی که امور مرا کفایت کردی؛ تویی که هدایت فرمودی؛ تویی که مرا از گناهان حفظ کردی؛ تویی که بر گناهانم پرده پوشانیدی؛ تویی که مرا آمرزیدی.

ای کسی که مرا در کودکی حفظ کردی و در بزرگی، روزی ام دادی. ای آنکه نعمت هایش قابل شماره نیست، و کسی نمی تواند شکر نعمت هایش را به جا آورد. ای کسی که با احسان با من روبه رو شد، ولی من با بدی با او روبه رو شدم. ای کسی که مرا به ایمان هدایت کرد، پیش از آنکه من شکرگزار نعمت هایش باشم. ای خدایی که به هنگام بیمار شدنم او را خواندم و شفایم داد، و از او لباس خواستم مرا پوشاند، و گرسنه بودم سیرم کرد و تشنه بودم سیرابم نمود، و یاری خواستم یاری ام کرد. خدایا، اگر بخواهم نعمت ها و عطایای تو را برشمارم، هرگز قادر به انجام این کار نخواهم بود. (قمی، 1381: 539 و 540)

2. بی نیازی نفسانی

یکی از درخواست های امام حسین علیه السلام از خداوند، «بی نیازی نفسانی» است. آن حضرت در این باره از خداوند چنین می خواهد: «اَللّهُمَّ اجْعَلْ غِنای فی نَفْسی». (همان: 534)

یکی از آرزوها و خواسته های انسان، دست یابی به بی نیازی است و بسیاری از تلاش های اقتصادی او به منظور رسیدن به چنین آرزویی شکل می گیرد، ولی نباید از نظر پنهان داشت که چنان که تجربه نشان داده، معمولاً داشتن مال و ثروت در بسیاری از زمان ها، نه تنها به انسان حسّ بی نیازی نمی بخشد، بلکه چه بسا در اثر افکندن او به وادی حرص و طمع، وی را دچار نوعی نیازمندی روحی کند، که هرگز با به دست آوردن حتی انبوهی از ثروت نیز از میان نرود. سعدی در این باره در ضمن حکایتی می نویسد:

بازرگانی را شنیدم که صدوپنجاه شتر بار داشت، و چهل بنده خدمتکار. شبی در جزیره کیش، مرا به حجره خویش درآورد. همه شب نیارمید از سخن های پریشان گفتن، که فلان انبارم به ترکستان و فلان بضاعت به هندوستان است؛ و این قَباله فلان زمین است. گاه گفتی خاطر اسکندریه دارم که هوایی خوش است. باز گفتی، نه، که دریای مغرب مشوش است. سعدیا، سفری دیگرم در پیش است. اگر آن کرده شود، بقیتِ عمر خویش به گوشه ای بنشینم. گفتم: آن کدام سفر است؟ گفت: گو گرد پارسی خواهم بردن به چین، که شنیدم قیمتی عظیم دارد؛ و از آنجا کاسه چینی به روم آرم، و دیبای رومی به هند، و فولاد هندی به حلب، و آبگینه حلبی به یمن، و بُرد یمانی به پارس؛ و زان پس ترک تجارت کنم. و به دکانی بنشینم. انصاف، از این ماخولیا چندان فرو گفت که بیش طاقت گفتنش نماند. گفت: ای سعدی، تو هم سخنی بگوی از آنها که دیده ای و شنیده ای. گفتم:

آن شنیدستی که در اقصای غور

بارسالاری بیفتاد از ستور

گفت: چشمِ تنگ دنیا دوست را

یا قناعت پر کند یا خاک گور

(سعدی، 1375: 98)

چنان که از این حکایت به خوبی استفاده می شود، مال و ثروت، منشأ اصلی برای بخشیدن حسّ بی نیازی به انسان نخواهد بود، بلکه منشأ اصلی دست یابی به چنین حسّی، درونی و نفسانی است؛ یعنی همان «بی نیازی نفسانی و قلبی» که امام حسین علیه السلام در دعای عرفه آن را از خداوند درخواست می کند.

بی گمان کسی که در اثر برخوردار بودن از روحیه قناعت و چشم دل سیری و مانند اینها، به بی نیازی نفسانی رسید، بی نیاز واقعی است و آن گاه است که نه اندک بودن دارایی او، وی را اندوهگین می کند، و نه فراوانی ثروت وی، او را زیاده خواه و اهل طمع می نماید:

ـ رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «لَیسَ الْغِنی عَنْ کثْرَةِ الْعَرَضِ، و لکنَّ الْغِنیٰ غِنَی النَّفْس؛ توانگری و بی نیازی، به فراوانی مال و ثروت نیست، بلکه بی نیازی [حقیقی]، بی نیازی نفسانی و قلبی است». (محمدی ری شهری، 1379: ج 9: 4408: ح 15344)

ـ امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «غِنَی النَّفْسِ اَغْنی مِنَ الْبَحْرِ؛ بی نیازِ نفسانی، بی نیازتر از دریاست». (همان، ح 15345)

3. اخلاص در عمل

از درخواست های امام حسین علیه السلام در دعای عرفه، «اخلاص در عمل» است: «اَللهمَّ اجْعل اِخلاصَ فی عَمَلی؛ خدایا، عمل مرا خالصانه قرار ده». (قمی: 1381: 534)

به سبب ارزش و گران بهایی اخلاص و دشواری دست یابی به آن، در حدیثی قدسی از آن به «سرّی از اسرار الهی» تعبیر شده که خداوند آن را تنها در قلب کسانی که دوست‎شان دارد، به ودیعه می گذارد: «الْاِخْلاصُ سِرٌّ مِنْ اَسْراری اِسْتَوْدَعْتُهُ قَلْبَ مَنْ اَحْبَبْتُ مِن عِبادی؛ اخلاص، سرّی از اسرار من است که آن را [تنها] در قلب کسی که دوستش دارم به ودیعه می گذارم». (شهید ثانی، 1380: 133؛ حدیث قدسی به نقل از رسول اکرم صلی الله علیه و آله )

نشانه انسان بااخلاص، رها بودن کارهای نیک او از گرو تحسین دیگران و رَستن از دام شهوت و کسب موقعیت اجتماعی است. در واقع، فرد مخلص، رضایت خداوند را بر رضایت دیگران ترجیح می دهد و بر این باور است که در دلِ عمل خالصانه، محبوبیت اجتماعی و عزت و کرامت نیز نهفته است. بنابراین، او از میان کارهای ریاورزانه که از او شخصیتی دروغین و لرزان در جامعه می سازد و کارهای خالصانه که شخصیتی راستین و استوار برای او رقم می زند، اعمال خالصانه را می پسندد و از ریاکاری ها روی برمی گرداند.

از این رو، زشتی ریاکاری و زیبایی اخلاص را ـ از جمله ـ باید در همین رویکرد روان شناسانه و جامعه شناسانه آن جویا شد و بر این باور بود که: شخصیت برآمده از ریاکاری، دروغین، غیرقابل اطمینان و آمیخته با هراس و اضطراب است؛ در حالی که شخصیت شکل گرفته از اخلاص، حقیقی، اطمینان بخش و همراه با آرامش ژرف قلبی است.

دل اگر از سر اخلاص ز جا برخیزد

خضر چون سبزه ز بوم و بر ما برخیزد

(صائب، 1367: ج 4: 645)

4. اعتراف به لغزش ها و کاستی ها

انسان های بزرگ و عارف، از دام کمال پنداری و ورطه کمال انگاری خویش رها هستند. آنان با وجود تلاش فراوان در انجام دادن وظایف خود و کوشش بسیار برای پرهیز از کوتاهی ها، همواره به تقصیر خویش معترف‎اند و خود را پیراسته از کاستی ها نمی بینند. بی‎گمان کمترین ثمره احساس کاستی و کوتاهی، تلاش همیشگی به منظور کاستن از کوتاهی ها، پیش رفت همه روزه و نزدیک تر شدن پیوسته و روزبه روز به قله کمال و تعالی است. در مقابل، کسی که در خود کاستی و کوتاهی نمی بیند و دچار کمال پنداری است، افزون بر آنکه در معرض گرفتار آمدن به غرور و خودبینی قرار خواهد گرفت، دلیلی برای تلاش و کوشش نمی بیند؛ چون خویش را کامل می پندارد!

بر این اساس، اعتراف به لغزش ها و کاستی ها در پیشگاه خداوند، و احساس کوتاهی داشتن در زندگی، عاملی برای حرکت و تلاش انسان به منظور رشد روزافزون و تعالی روحی است؛ در حالی که کامل پنداشتن خویش، مایه رکود و عقب گرد انسان می شود و نه تنها او را از رسیدن به بسیاری از فضیلت ها باز می دارد، بلکه موجب افزایش روزافزون کوتاهی ها و کاستی های او نیز می گردد.

امام کاظم علیه السلام به «فضل بن یونس» فرمود: «این عبارت را زیاد بگو: پروردگارا، مرا از عاریه گیران ایمان قرار مده، و از حدّ تقصیر بیرون مبر». فضل بن یونس می گوید: به آن حضرت گفتم: معنای عاریه گیران ایمان را دانستم؛ آنها کسانی هستند که دین و ایمان‎شان عاریه ای است [و در اثر کمترین امتحانی آن را از دست می دهند]، ولی اینکه فرمودید: «مرا از حدّ تقصیر بیرون مبر» یعنی چه؟ حضرت فرمود: «یعنی هر کاری را که برای خداوند عزّوجلّ انجام می دهی، خود را در آن، مقصّر بدان؛ زیرا همه مردم در کردار خود میان خودشان و خدا، مقصرند. » (کلینی، 1383: ج 4: 22)

بندهایی از دعای عرفه، به اعتراف به لغزش ها و کاستی ها در پیشگاه خداوند اختصاص یافته است. این در حالی که سیدالشهدا علیه السلام از نگاه ما شیعه، معصوم و پیراسته از هرگونه لغزش و کاستی است. بی‎گمان این بندهای دعا، آموزشی اخلاقی است که امام حسین علیه السلام برای آموزش پیروان خود، آن را در نیایش روز عرفه خویش آورده است:

ای خدای من، به لغزش ها و گناهانم اعتراف می کنم، پس آنها را ببخش! من کسی هستم که بدی نموده ام؛ من کسی هستم که مرتکب خطا شده ام؛ من کسی هستم که پیمانی را که با تو بستم شکستم؛ من کسی هستم که غفلت ورزیدم؛ من کسی هستم که دچار سهو شدم؛ من کسی هستم که به لغزش ها و کاستی هایم اعتراف دارم. پس ای کسی که گناهان بندگان، هیچ زیانی به او نمی رساند، و از طاعت بندگانش بی نیاز است، مرا ببخش و از گناهانم درگذر، ای آن که رحم کننده ترین رحم کنندگانی». (قمی، 1381: 540و 541)

5. پرهیزکاری

تقوا و پرهیزکاری، یکی دیگر از ویژگی های اخلاقی است که امام حسین علیه السلام آن را در دعای عرفه از خداوند درخواست می کند. از آن حضرت در این باره آمده است: «وَ اَسْعِدْنی بِتَقْویٰک؛ خدایا، مرا در اثر تقوا و پرهیزکاری، سعادت بخش». (همان: 533)

در اهمیت تقوا و پرهیزکاری همین بس که خداوند در قرآن کریم، آن را تنها معیار برای گرامی داشت خود از بندگان دانسته و فرموده است: «إِنَّ أَکرَمَکمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکمْ؛ همانا گرامی ترین شما نزد خداوند، پرهیزکارترین شماست». (حجرات: 13)

«از نظر فطری، هر انسانی به دنبال کمالی می گردد که با داشتن آن از دیگران امتیاز پیدا کند و در میان افراد جامعه، دارای شرافت و کرامتی مخصوص گردد، و از آنجا که دل بستگی عموم مردم به زندگی مادی و دنیوی است، قهراً این امتیاز و کرامت را در همان مزایای زندگی دنیا، یعنی در مال و جمال و اولاد جست وجو می کنند، و همه تلاش و توان خود را در به دست آوردن آن به کار می گیرند، تا با آن به دیگران فخر بفروشند؛ در حالی که این گونه مزایا، مزیت های موهوم و خالی از حقیقت است. این در حالی است که از نظر قرآن کریم، مزیت حقیقی که مایه کرامت بشر می گردد، چیزی جز تقوا و پرهیزکاری نیست. » (دهقان، 1379: 375)

شخصی به حضرت رضا علیه السلام عرض کرد: کسی از نظر خانوادگی باشرافت‎تر از شما وجود ندارد. حضرت فرمود: شرافت من به دلیل تقوا و فرمان برداری از خداست [نه به دلیل برخوردار بودن از پدران و اجداد کریم و باشرافت.] (عبدعلی بن جمعه، بی تا: ج 5: 96)

شخص دیگری به حضرت عرض کرد: به خدا سوگند! شما بهترین افراد هستید. حضرت فرمود: چنین سوگند مخور؛ زیرا بهتر از من کسانی هستند که باتقواتر از من هستند». (همان)

«در آیات کریمه فراوانی از قرآن کریم، به صورت های مختلف، لفظ تقوا یا مشتقات آن وارد شده است. در واقع یکی از بزرگ ترین ارزش ها در نظام ارزشی اسلام، یا بگوییم محور همه ارزش ها، تقواست.. .. اگر روحیه تقوا و خدا پروایی در نهاد آدمی وجود نداشته باشد؛ یعنی مواظبت نباشد که احکام الهی را رعایت کند و واجبات را انجام دهد و محرمات را ترک کند، راه به جایی نمی برد. انسانی که حالت بی بند و باری و بی مبالاتی و بی تفاوتی بر او حاکم باشد، در زندگی خود سردرگم است و راه به جایی نمی برد. اولین شرط در مسیر تکامل آن است که آدمی، برای اعمال و رفتار خود معیار و ضابطه ای در اختیار داشته باشد و هواهای نفسانی خود را تحت کنترل بگیرد؛ و هواهای نفسانی نیز تنها با تقوا و پرهیزکاری کنترل خواهد شد. (مصباح یزدی، 1379: ج 1: 34)

6. یقین

یکی از آموزه های اخلاقی در دعای عرفه، آراسته شدن به «یقین» است. یقین، یکی از درخواست های امام حسین علیه السلام از خداوند در دعای عرفه است، که آن را این گونه در این دعا بیان می دارد: «اَللّهُمَّ اجْعَلْ یقینَ فی قَلْبی؛ خدایا، یقین را در قلب من قرار ده.» (قمی، 1381: 534)

از رسول خدا صلی الله علیه و آله در حدیثی آمده است: «اَلاٰ اِنَّ النّاسَ لَمْ یؤْتَوا فِی الدّنْیا شَیئاً خَیراً مِنَ الیقین و الْعافِیةِ فَاسْأَلُوهُما الله؛ بدانید که در دینا چیزی بهتر از یقین و عافیت به مردم داده نشده است. پس این دو [نعمت] را از خداوند بخواهید. » (محمدی ری شهری، 1379: ج 14: 7168: ح 22898)

در حدیثی دیگر از حضرت علی علیه السلام می خوانیم: «اِسْأَلُوا اللهَ الیقین، وَ ارْغَبُوا اِلَیه فِی العافِیة؛ و خَیرُ مادارَ فِی القلب الیقین؛ از خداوند یقین بخواهید، و از او عافیت طلب کنید؛ همانا که بهترین چیزی که در قلب قرار می گیرد، یقین است». (همان: ح 22901)

«یکی از مهم ترین مصادیق یقین آن است که انسان به حُسن تدبیر الهی اعتماد و یقین داشته باشد. توضیح آنکه، ما در محدوده ای بسته و تنگ فکر می کنیم و نقشه می کشیم و برای انجام کارها، توان و قدرت اندک خود را به کار می گیریم و در بسیاری از موارد با مشکل مواجه می شویم و از رسیدن به مقصد باز می مانیم.

این خود نشان از آن دارد که تدبیری فراتر از آنچه ما اندیشیده ایم، وجود دارد. همه ما در موارد متعددی تجربه کرده‎ایم که به‎رغم در نظر گرفتن هدفی خاص و حرکت به منظور رسیدن به آن، به نتیجه ای مهم تر رسیده ایم که هیچ انتظارش را نداشتیم؛ گاهی نیز برعکس، با وجود دقت فوق العاده و تلاش طاقت فرسا، هرگز به هدف دست نیافته ایم. این نمونه های ساده، جملگی از وجود مدبّری برتر از انسان در هستی خبر می دهد. اینکه گاه به رغم خواسته ما، زلزله، سیل، آفات و بلاهایی رخ می دهد و گروهی را به کام مرگ فرو می برد و گروهی را دچار نابسامانی ها و گرفتاری ها می نماید، ثابت می کند که همه امور به خواست انسان محقق نمی شود.

در تعالیم دینی بر این مسئله تأکید شده است که انسان باید بداند بر کلّ هستی و حوادث تلخ و شیرین که در این عالَم اتفاق می‎افتد، تدبیر کلّی الهی حاکمیت دارد. درست است که در این موارد، ما با پدیده های وحشت بار و غم انگیز مواجه می شویم و گمان می کنیم به وقوع پیوستن این امور، ناشی از نقص و کاستی در تدبر جهان است، ولی از وجود نظم و تدبیر که در کل نظام هستی حاکم است، درک می کنیم که مسائلی کلی تر و فراگیرتر وجود دارد که ما از آنها غافلیم، و در واقع هم نباید از آنها مطلع باشیم؛ چون اینها وسیله آزمایش هستند و اگر آدمی آنها را بداند، آن آزمایش درست انجام نمی گیرد.

اینجاست که شخص مؤمن به برکت یقینی که به تدبیر الهی دارد، می داند که این حوادث، عبث و بیهوده نیستند. این یقین و اعتقاد به حکمت خداوند و مدبّرانه بودن کارهای الهی، و یقین به اینکه نظام خلقت بر استوارترین شکل بنا شده است، باعث می شود که شخص، در برخورد با حوادث ناگوار و غم و اندوه فراوان، آرامش خود را از کف ندهد، و در این باره به هر میزان که شخص از یقین بیشتری نسبت به تدبیر الهی در جهان هستی برخوردار باشد، از آرامش بیشتری برخوردار خواهد بود.

بنابراین، اگر ما معرفت و یقین خود را به خدای متعال افزایش دهیم و باورهای ذهنی و نگرش‎مان را به حضرت حق، تصحیح کنیم، همیشه با آرامش و اطمینان خاطر به استقبال حوادث ناگوار و رخدادهای تلخ می رویم، و حتی این نگرش و باور ذهنی، باعث می شود غم و غصه دنیا نتواند ما را از فعالیت و تلاش بازدارد؛ بلکه به عکس، ما را در خدمت به دیگران و انجام وظایف‎مان ترغیب می‎کند.

اما اگر چنین یقینی به تدبیر الهی نداشته باشیم، در برخورد با غم ها و اندوه ها، سخت افسرده خاطر می شویم و توان حرکت و پی گیری کارها را از دست می دهیم. پس اگر انسان بتواند چنین یقینی کسب کند که تمام امور عالَم، محصول تدبیر حکیمانه الهی است، دیگر به راحتی می تواند با تمام این مکشلات و غم و غصه ها مقابله کند و محکوم آنها نشود. در این صورت، نه تنها غم و اندوه و نگرانی بر او مسلط نمی شود، بلکه به نردبانی برای تکامل هرچه بیشتر او تبدیل می گردد». (مصباح یزدی، 1379: ج2: 274 و 275)

منابع

ثقة الاسلام کلینی. 1383. اصول کافی. ترجمه و شرح: شیخ محمدباقر کمره ای. تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه، انتشارات اسوه. چاپ ششم.

دهقان، اکبر. 1375. هزار و یک نکته از قرآن کریم. تهران: مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن. 1379.

سعدی. 1375. کلیات. تصحیح: محمدعلی فروغی. تهران: ناهید. چاپ نخست.

شهید ثانی. 1380. منیة المرید. تحقیق: رضا مختاری. قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم). چاپ پنجم.

عروسی الحویزی، عبدعلی بن جمعه. [بی تا]. تفسیر نور الثقلین. تصحیح و تعلیق: سید هاشم رسولی محلاتی. تهران: دارالکتب العلمیه.

قمی. شیخ عباس. 1381. مفاتیح الجنان. قم: افق فردا. چاپ هشتم.

محمدی ری شهری، محمد. 1379. میزان الحکمه. ترجمه: حمیدرضا شیخی. قم: دارالحدیث. چاپ دوم.

مصباح یزدی، محمدتقی. 1379. پند جاوید. نگارش: علی زینتی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله. چاپ نخست.

مطالب مرتبط

نیکی به پدر و مادر

«وقضی ربّک الاّ تعبدوا الاّ ایاه و بالوالدین احساناً اما یبلغن عندک الکبر احدهما او کلاهما فلا تقل لهما افّ و لا تنهرهما و قل لهما قولاً کریماً؛ پروردگارت مقرر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. اگر یکی از آن دو یا هر دو نزد تو به پیری رسیدند، به آنان «وای» مگو و آنان را مران و با آنان [لطیف و سنجیده و] بزرگوارانه سخن بگو».

بازگشت امام خمینی به ایران

مسئله بازگشت امام خمینی به ایران، از ابتدای اقامت او در پاریس مورد بحث محافل سیاسی و مطبوعات بود، ولی پس از رفتن شاه این سئوال در بیشتر مصاحبه ها عنوان می شد، و پاسخ امام به همه مصاحبه کنندگان این بود: «در اولین فرصت » .

آخرین حرف ها به آخرین نفرات!

هنگامی که ابن ملجم امام علی علیه السلام را ضربت زد، حضرتش به حسن و حسین علیهما السلام چنین فرمود: شما را به تقوای الهی سفارش می کنم و اینکه در طلب دنیا بر نیایید گرچه دنیا در طلب شما برآید، و بر آنچه از دنیا محروم ماندید اندوه و حسرت مبرید و حق بگویید و برای پاداش (اخروی) کار کنید و دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید.

محبت ما به اهل‌بیت علیهم‌السلام واقعی است؟

آيا معياري وجود دارد كه ما از طريق آن به اين شناخت برسيم كه آنچه گفته مي شود لقلقه زبان و از روي احساسات نيست بلكه از روي شناخت و واقعيت است. با مراجعه به آموزه هاي دين مي توان معيارهايي را بدست آورد كه محبت واقعي افراد نسبت به اهل بيت عليه السلام را نشان دهد.

دیدار و ملاقاتی که به فراق ختم می شود

از قدیم الایام عشق خواهر و برادری عده ای از عاشقان زبانزد همه عالم بوده است . عشقی که نوع و کیفیتش شاید با عشق های دیگر تفاوت های زیادی داشته باشد .

سفارشات پیامبر (ص) به امام علی (ع)

علی جان حفظ کن وصایا را مادام که عمل کنی در خیر هستی ای علی کسی که غیض خود را فرو برد در حالیکه قدرت بر اجرای ان دارد در قیامت امنیت پیدا میکند و ایمانی پیدا میکند که طعمش را میچشد.

تقرب به خداوند با دعا و نیایش

اسلام راه‌های فراوانی را برای تقرّب بنده به خدا مقرر کرده است. اوّل راه علمی است که فرمود: «طَلَبُ العِلمِ فَرِیضَةٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ؛ طلب علم بر هر مسلمانی لازم است».

چگونه برای ورود به رمضان آماده شویم؟

هوشیار باش! که شاید این ماه شعبان آخرین شعبان عمر تو باشد، شاید این رمضان آخرین رمضان عمر تو باشد. چه کسی می‌‏داند چه پیش خواهد آمد؟ زندگی ما به گونه‌‏ای است که نسبت به هیچ یک از عوامل متزلزل کننده و بر هم زننده زندگی اختیار و کنترلی نداریم و هر لحظه ممکن است در معرض مرگ قرار بگیریم.

خون مقدسی که به زمین بازنگشت

از مصائب بزرگ روز عاشورا و حوادث مسلّم این روز، شهادت طفل شیرخوار امام حسین(علیه السلام) است كه توسط سپاه عمر سعد با كمال بى رحمى و در آغوش امام(علیه السلام) به شهادت رسید.

وصیت علامه به فرزندش

التزام به همدوشى با عالمان و نشست و برخاست با فاضلان داشته باش كه آن براى كسب كمالات زمینه كامل را فراهم مى سازد و برایت ، توان و مهارت در یافتن پاسخ مجهولات را به دنبال دارد.

پاسخ به 4 پرسش درباره غدیر

برخی معتقدند که آن چه پیامبر در غدیر فرمود، یک توصیه بوده است و نه الزام؛ آیا چنین برداشتی صحیح است؟

ماه شعبان و اتصال به ماه رمضان

مناجات و دعا سیره عملی اهل بیت علیهم السلام و بزرگان بوده است. از جمله مناجات ها مناجات معروف شعبانیه است. آخرین جمعه ماه شعبان در روایتى آمده که حضرت رضا(ع) در آخرین جمعه از ماه شعبان به اباصلت فرمود: بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است، در این باقیمانده ماه تقصیرهاى گذشته ات را تدارک کن و بر آنچه به کارت می‌آید همّت کن، در دعا و استغفار و تلاوت قرآن بسیار بکوش و از گناهان خویش به سوى خدا توبه کن تا ماه رمضان فرا می‌رسد بر خدا مخلص باشى.

توسل به امام رضا علیه السلام

«سلیمان بن جعفر» که از فرزندان جعفر طیار (برادر امیر مؤمنان علیه السلام) بود می گوید: من در یکی از باغ ها در حضور حضرت نشسته بودم، ناگهان گنجشکی را دیدم که با تمام اضطراب به حضور امام آمده و صیحه می کشید و دست از ناله و صیحه بر نمی داشت.

به دادم برس

عبدالله به دیواره ی سخت صخره ی کوچک تکیه داد . دلش پر از غصه شد . دور و بر خود چشم چرخاند . دلش می خواست با ناله ی بلند، عقده هایش را بیرون بریزد . چه کسی بود که پای درد دلش بنشیند و غصه هایش را بروبد!

ما را به میزبانی صیاد، الفتی است...

اگر این فکر مثل جرقه ای به ذهنش نزده بود، شاید هیچگاه آن راز فاش نمی شد و قطعا من هم امروز آن را برای شما حکایت خدایا، زیر این آسمان کبود، و این گنبد دوار، آیا کسی مثل من نمی کردم.

به خانه خدا خوش آمدی

اینجا، خانه خدا، ارتفاع عشق است؛ دور از همه برج و باروها؛ کنگره ها و آهن ها؛ پرچین ها و سیمان ها... اینجا باغ نیایش و مناجات است که نجوای زیبای فرشتگان را می توانی بشنوی...

نصایح پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) به ابوذر

انچه در این نوشتار می آید نصیحت های پیامبر اعظم ـ صلی الله علیه و آله ـ به ابوذر غفاری است. این حدیث در کتاب «مکارم الاخلاق» اثر رضی الدین، حسن بن فضل طبرسی، از علمای قرن ششم هجری، فرزند امین الإسلام طبرسی(صاحب تفسیر مجمع البیان) آمده است.

محمد (ص) اینگونه در دلها نفوذ کرد

به اعتدال رفتار می‌کرد، سخنش راهگشا و حکمش عادلانه بود.همچون طبیبی دوره گرد بود که خود به بالین مریض می رفت و مَرهم او بهترین درمان برای دلهای بیمار بود.دعوت بردگان را می پذیرفت و با آنان هم سفره می شد و به هر کس می رسید ـ حتی کودکان ـ سلام می کرد.بر روی خاک می نشست، شیر از گوسفند می دوشید، کفش خود را وصله و لباسش را رفو می کرد. همیشه به خود عطر می زد. بر حمار بدون پالان سوار می شد و آنگاه که بر مرکبی بود اجازه نمی داد کسی پیاده در کنارش حرکت کند.

پیام امام رضا(علیه السلام) به شما

امام رئوف، حضرت اباالحسن علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیة والثناء به حضرت عبدالعظیم حسنی(علیه السلام) فرمودند: ای عبدالعظیم، سلام مرا به دوستان برسان و به آن ها بگو:

تقوا و محبت الهی

به نظر می رسد تحلیل دقیق رابطه انسان با خدا براساس آموزه های قرآنی بسیار دشوار و پیچیده باشد؛ زیرا به همان اندازه كه از حركت انسانی به سوی خدا گفته می شود،

ضیافت رمضان به خاطر چیست؟

ضیافت رمضان به واسطه نزول این کتاب الهی بوده است و آنچه از روایات مستفاد می‌ شود نزول دیگر کتب آسمانی نیز در همین ماه مبارک رمضان بوده است.

تقوا و محبت الهی

به نظر می رسد تحلیل دقیق رابطه انسان با خدا براساس آموزه های قرآنی بسیار دشوار و پیچیده باشد؛ زیرا به همان اندازه كه از حركت انسانی به سوی خدا گفته می شود، از نوعی مشیت الهی و اراده او برای تحریك انسانی نیز گفته شده است؛

هدیه الهی

میلاد آفتاب نیمه رمضان گرامی باد

بازگو کردن نعمت، شکر نعمت است

نعمت پروردگار، هر نوع بهره مادی و معنوی را شامل است و بازگو کردن نعمت به قصد یادآوری و ستایش نعمت ـ نه برای غرور و فخر فروشی ـ خود، شکر نعمت محسوب می شود و بخشش آن به دیگران، نوعی بازگو کردن نعمت الهی است.

اسراف و زیاده روی های پایان سال

امام علی علیه السلام می فرماید: انسان حقیقت ایمان را درک نمی کند جز اینکه در وی سه خصلت باشد، دانایی در احکام دین، شکیبایی در مصیبت ها و خصلت سوم که مد نظر است، اندازه گیری خوب در معیشت است.

امید به خدا و باز شدن درهای رحمت الهی

خدایا من گناه دارم اگر تو مرا بیامرزی تو آقا هستی و اگر من را عذاب بکنی من اهل عذاب هستم. او حق را به خدا نسبت داد و بدی را به خودش نسبت داد. به تعبیری این همان ذکر یونسیه است: لااله الاانت سبحانک انی کنت من الظالمین. یک وقت همه ی امکانات فراهم است و ما دل مان به اینها خوش است. اما یک وقت همه ی درها بسته شده است و ما نه پول و نه پارتی داریم، در این هنگام ما باید چکار کنیم؟

بهترین هدیه الهی برای انسان

در مورد ارزش گذاری نعمت هایی که در اختیار انسان است این سوال مطرح می‌شود که کدام یک از جایگاه برتری برخوردار می‌باشند؟

تقرب الهی و قرب معنوی در مناجات شعبانیه

انسان بر خلاف همه موجودات جهان آفرینش، دو بُعدی است: نخست بُعد حیوانی او که از این جهت یعنی از جهت تغذیه، زیست، تناسل، تکثیر نوع و... با سایر موجودات زنده مشترکات زیادی دارد. اما بُعد ثانوی او که همان خصوصیت منحصر به فرد اوست و از جهت قوای دماغی و حالات روحی و ویژگی های نفسانی با سایر موجودات زنده متفاوت است و این خود محور اصلی تمایز او از دیگر جانداران می باشد.

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

زمان مشلات چه کنیم که از رحمت خدا ناامید نشویم؟

ناامیدی از رحمت خدا یعنی چه؟ یعنی خدایا تو دیگر نمی‌توانی ما را اداره کنی. در مدیریت رزق و روزی این مخلوقات مانده‌ای؛ می گویی چرا؟ نشانه‌اش این‌همه کم و کاستی!

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

درهای رحمت بی انتها

اگر كسى بتواند در روز عرفه خود را به «عرفات» یا به كربلا برساند، بهترین مكانها را براى دعا انتخاب كرده است. و گویا این روز مختص به دعاست.

جنگ با خداوند

ذات اقدس الهی در قرآن كریم فرمود: هیچ كس گناه نمی‌كند مگر اینكه با یك شرك مرموز و مستور و شرك خفیّ همراه است ﴿وَمَا یُؤْمِنُ أَكْثَرُهُم بِاللَّهِ إِلّا وَهُم مُشْرِكُونَ﴾

ضیافت الهی

در فرهنگ اسلامی، رمضان این ماه ضیافت الهی؛ آغاز ماه های سال بوده(1) امام صادق علیه السلام می فرماید: «اِذا سَلُمَ شَهرُ رمضانَ سَلُمتِ السّنَةُ»، قال علیه السلام : «و رأس السّنة شهرُ رمضانَ.»(2) سلامت «سال» در گرو سلامت آن است. اگر این ماه انسان مواجه با آفت شود، تمام سال دچار آسیب خواهد شد.

بهار، جلوه زیبای خداوند

با رسیدن بهار، طبیعت ردای سبز بر تن می کند. چکاوک ها، هزار دستان و قمریان، نغمه ها و سرودهای فرح بخش و تازه سرمی دهند و انسان ها را به مهرورزی، گره گشایی و هم گرایی فرا می خوانند. بهار، پیام آور عشق و رویش است و موسم سرور و آشتی و به همین خاطر است که خواستنی است و با آمدنش دل ها سرشار از سرور و جان ها معرفت می یابد.

هدیه الهی

در پانزدهم رمضان سال دوم و یا سوم هجرت خداوند سبحان بالاترین هدیه خویش را به بیت نبوت وامامت اهدا کرد.

شرح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان

'اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِیهَ وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ‏وَ اجْعَلْ لِی نَصِیباً مِنْ كُلِّ خَیرٍ تُنْزِلُ فِیهِ بِجُودِكَ یا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِین.''

زمزمه های آسمانی

خداوندا ! وجودم را با حقایق اهل تقرب آشنا گردان و روش گروندگان به سویت را به من بیاموز». خداوندا! با تدبیر خود از تدبیرهای ناقصم بی نیازم کن و از اختیار خود بهره مندم ساز».

سه فراز طلایی از دعای ماه رجب

روزی معلی بن خُنَیْس از امام صادق(علیه السلام) درخواست نمودند که دعایی را به او بیاموزد که جامع تمام چیزهایی باشد که شیعه در کتب خود جمع کرده است، امام صادق (علیه السلام) در جواب معلی دعایی را تعلیم فرمودند که در این نوشتار به فراز هایی از این دعا اشاره می کنیم.

شرح دعای روز اول ماه مبارک رمضان

اگر در ماه رمضان همه کار ها برای خدا باشد؛ این روزه خاص الخاص هست و اینکه در دعا از خدا می خواهی اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیامِی فِیهِ صِیامَ الصَّائِمِینَ یعنی روزه مرا روزه خاص الخاص قرار بده.

دعایی که سرنوشت را تغییر خواهد داد

در بین ایام و لیالی ماه مبارک رمضان، شب های قدر، از نظر اجابت دعا، مورد تأکید خاص قرار گرفته اند؛ حتّی در روایتی امام صادق علیه السلام فرمود: «قَلْبُ شَهْرِ رَمَضَانَ لَیلَةُ الْقَدْرِ»1؛ یعنی آن شبی که از نظر آثار در پذیرش درخواست های عبد توسط ربّ، برجسته ترینِ شب هاست، شب قدر است.

دعای امام زمان(عج) در حق بانوان

از دعاهای منسوب به امام عصر(عج)، دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ...» است که به زیبایی هر چه تمام و در فرازهایی کوتاه، وظایف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بیان کرده و راه و رسم زندگی به سبک انتظار را نشان می دهد.

دعای پیامبر(ص) در وقت ازدواج فاطمه(س)

در هنگام ازدواج علی(ع) با فاطمه(س) ازپیامبر(ص) دعاهایی نقل شده که آن حضرت از ابن عباس و سعد بن معاذ و... روایت شده که پیامبر(ص) شب ازدواج علی(ع) با فاطمه(س) برای آن دو و نسل و ذریه ایشان دعا کرده و از خدا برایشان جمع شدن پراکندگی، برکت و فرزندان صالح و پاکیزه را طلب کرد.

دعای پیامبر(ص) در وقت ازدواج فاطمه(س) چه بود

هشت فراز نورانی

دیدار دوست با سلام آغاز می شود. با امنیت و سلامت. این آموزه دین ما، اسلام است و دستور آئینمان که مسلمانی است.[1] زائر امام حسین (ع) با سلام آغاز می کند.

دعای امام موسی کاظم علیه السلام بعد از نماز شب در ماه رجب

زندگی مرا زندگی پاک و پاکیزه و مرگم را مرگی معتدل و مستقیم و بازگشتم را بازگشتی گرامی که خواری و رسوایی در آن نباشد خدایا درود فرست بر محمد و آلش آن پیشوایانی که سرچشمه های حکمت و ولی نعمت و معادن عصمتند و بوسیله ایشان مرا از هر بدی محافظت فرما و مگیر مرا در حال غرور و نه در حال غفلت و بی خبری.

دعای بسیار مجرب در سجده

حضرت موسی بن جعفر عابدترین فرد زمان خود بود، فقیه ترین و سخاوت مندترین و بزرگوارترین اشخاص به شمار می رفت. در دعا و نیایش سرآمد بود. ذکر شریف «عظم الذنب من عبدک فلیحسن العفو من عندک» به عنوان ذکر سجده امام کاظم علیه السلام نقل شده است.

زمزمه های آسمانی

خصوصیات ویژه روز عرفه

روز نهم ماه ذی الحجه الحرام را روز "عرفه" نامیده اند ،

همه مشکلاتمان را در روز عرفه حل کنیم !

"دعا" رشته اتصال بنده با خدای خود است، دعا باعث ارزشمند شدن بندگان نزد خداوند متعال می شود ، قرآن کریم می فرماید : «قلْ ما یَعْبَؤا بِکمْ رَبِّی لَوْ لا دعاؤکمْ فَقَدْ کَذَّبْتمْ فَسَوْفَ یَکون لِزاماً»؛( فرقان، 77) بگو: اگر دعایتان نباشد پروردگارم به شما ارج و منزلتی ننهد.

اعمال شب و روز عرفه

شب نهم ذي الحجة از شب‎های متبرك و شب مناجات با قاضى الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است. عبادت در اين شب، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد.

دعـــــاى عـــــرفــــه

اين دعا چون دعاى موقف عرفات و بسيار طولانى بود ذكر ننموديم و در اين روزهای چهل و هفتم صحيفه كامله آن حضرت را با خشوع و دل شكستگى بخوان، كه دعايى است مشتمل بر تمام مطالب دنيا و آخرت، كه درود خدا بر انشاء كننده اش باد. از جمله دعاهاى مشهور اين روز دعاى حضرت سيد الشّهدا عليه السّلام است.

عرفه در کلام رهبری معظم انقلاب

آنچه که آن وقت برای من مطرح بود و عملاً وجود داشت، این بود که اهل دعا و ذکر و دعاهای مأثور و اعمالی که وارد شده بود، بودم. مثلاً یادم است هنوز بالغ نبودم که اعمال روز عرفه را بجا آوردم. اعمال آن روز، طولانی هم هست - لابد آشنا هستید؛ خیلی از جوانان با آن اعمال آشنا هستند - چند ساعت طول میکشد. اعمال، از بعد از نماز ظهر و عصر شروع میشود و اگر انسان بخواهد به همه آن اعمال برسد، شاید تا نزدیک غروب - روزهای نه چندان بلند - به طول می‌انجامد.

فرصت طلائی آشتی

عرفه طلوع خورشید آشنایی در آسمان ذی حجه است و عرفات محراب ترنم عارفانه های بندگی و عاشقانه های دلدادگی است.

شمیم دل انگیز استجابت دعا/به بهانة روز عرفه

خداوند بزرگ به دلیل غنای ذاتی که دارد، هدفی خارج از ذات نداشته، منفعت و فایده ای به او بر نمی گردد، اما چون حکیم است و کار عبث نمی کند فعل و کارش دارای هدف است

روز عرفه و فرصتها

یکی از ویژگی های مؤمن این است که می خواهد دائماً خود را به خدا نزدیک کند و پیوسته در جهت جلب رضای اوست. همانطور که در روایات بسیاری به توبه یا دعا و...سفارش شده و از طرف دیگر مکانها یا زمانهای خاصی برای اجات دعا یا قبولی توبه ذکر شده، برای جلب رضایت حق نیز اوقات یا مکانهایی بیان شده که مؤمن می تواند در آنها، به خداوند تقرّب جوید. خداوند، مهربان و بخشنده بوده و رحمت او همیشه بر خلقش جاری است، اما باید بدانیم برخی از اوقات یا در برخی از مکانها رحمت خداوند بر خلق بیشتر بوده و بخشش معاصی راحت تر می باشد، یکی از همین اوقات روز عرفه است. برای کسی که در جستجوی رحمت الهی است روز عرفه فرصت خوبی است تا بتواند رضایت خداوند را جلب نموده و از گناهان خود توبه کند در این نوشته سعی می کنیم به برخی از این فرصتها اشاره کنیم.

خصوصیات ویژه روز عرفه

روز نهم ماه ذی الحجه الحرام را روز "عرفه" نامیده اند ، روز عرفه خصوصیات منحصر به فردی دارد ، اگر چه این روز بزرگ عید نیست ؛ اما از آن به عنوان یکی از اعیاد بزرگ یاد می شود ؛ چرا که در این روز بزرگ خالق مهربان، نگاهی ویژه به بندگان خود دارد ، روزی برای درخواست کردن و جواب گرفتن ، روز پاک شدن از گناهان بسیار، روز رهایی از آتش ....

درهای رحمت بی انتها

کارهایی که باید در روز عرفه انجام دهیم!

عرفه روز همراهی و هم صداییِ با «یا ربّ» «یا ربّ» های امام حسین(علیه السلام) است. روز معراجِ دل های کربلایی است که همنوا با کاروان سالار عشق عاشورا، می خوانند: لااِلهَ اِلاّ اَنتَ سُبحانَکَ اِنّی کُنتُ مِنَ المُستَغفِرینَ ... . روز پالایش وجود از هر گونه تعلّق و شرک و گناه است، روز توبه!

روز عرفه و فرصتها

یکی از ویژگی های مؤمن این است که می خواهد دائماً خود را به خدا نزدیک کند و پیوسته در جهت جلب رضای اوست. همانطور که در روایات بسیاری به توبه یا دعا و...سفارش شده

عرفه سرچشمه معرفت و خودسازی

هدف آفرینش انسان، معرفت و بندگی خداوند متعال است. برای رسیدن به این هدف لازم است انسان از فرصت هایی که خداوند برای عبادت و بندگی خود در اختیار انسان نهاده است، استفاده کند. یکی از بهترین فرصت ها برای معرفت و بندگی خدا ماه ذی الحجه به خصوص روز عرفه است. در این روز که درهای رحمت به روی انسان گشوده می شود بهترین فرصت برای جاماندگان از بخشش و رحمت الهی در شب قدر است. خواندن دعای مشهور عرفه امام حسین و امام سجاد علهیم السلام که دارای مضامین بلند عرفانی و معرفتی هستند در کنار روز مبارک عرفه بهترین وسیله برای تقرب و خودسازی هستند.

راهها پیموده ام تا کوی تو

عرفات، نام منطقه وسیعی است با مساحت حدود 18 کیلومتر مربع در شرق مکه معظمه، اندکی متمایل به جنوب که در میان راه طائف و مکه قرار گرفته است .

اعمال شب و روز عرفه

روز عرفه نهمین روز از ماه ذی الحجه است که اعمال مخصوص خودش را دارد. حاجیان در این روز در بیابانی نزدیک شهر مکّه به نام «عرفات» دور هم جمع می‏شوند و از ظهر تا بعد از غروب آفتاب، باید در آنجا بمانند. روز عرفه، روز دعا و نماز و راز و نیاز با خداست، روز بخشیده شدن گناهان است. بسیاری از گناهان در روز عرفه بخشیده می‏شود.

اعمال شب و روز عرفه

چرا باید دعا کنیم؟

چرا ما بايد دعا كنيم؟! از كجا مى‏توانيم به مستند بودن كتاب‏هاى دعا مطمئن شويم؟

نگاهی به مضامین اخلاقی دعای عرفه

راهها پیموده ام تا کوی تو

عرفات، نام منطقه وسیعی است با مساحت حدود 18 کیلومتر مربع در شرق مکه معظمه، اندکی متمایل به جنوب که در میان راه طائف و مکه قرار گرفته است . زائران بیت الله الحرام در روز عرفه - نهم ذی حجه - از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند . در نقلی آمده است که آدم و حوا (ع) پس از هبوط از بهشت و آمدن به کره خاکی، در این سرزمین همدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات » و این روز «عرفه » نام گرفته است . (1)

گناهی که در عرفه بخشیده نمی شود چیست

امیر مؤمنان علی(ع) درباره راز وقوف در عرفات فرمود: «عرفات، خارج از مرز حرم است و مهمان خدا باید بیرون دروازه، آن قدرتضرع کند تا لایق ورود به حرم شود».[1] از این رو، شب و روز عرفه دعاهای مخصوصی دارد که جزو فضایل برجسته و آداب مهم روز عرفه است. در حقیقت، خداوند این گونه مهمانان خود را برای ورود به خانه ای که پیامبران به طهارت آن قیام و اقدام کرده اند، تطهیر و پاک می کند؛ زیرا خداوند در خانه پاک، تنها مهمانان پاک را می پذیرد.[

روز عرفه و نیایش

دعا، دعوت است و خواندن و مغز عبادت. پس عبادتی که دعا در آن نباشد، بی محتواست. همچنین نیایش به آن حالت روحی گویند که میان انسان و معبودش، رابطه انس و کشش ایجاد می کند. نیایش سبب نگرش مثبت به زندگی می شود.

نگاهی به‌گوشه‌ای از رفتارها با بیت‌المال

جان جهانیان فدای پیشوای آزادی و نمونه‌ی رادی و سرافراری، امام حسین و آرمان عدالتخواهانه، بشردوستانه، حقوق‌بشری، ظلم‌ستیز، استبداد‌شکن و ذلّت‌ناپذیر او اما هرگز نمی‌توان بر نگاه ابزاری و تخدیری و فرصت‌جویانه‌ی زمانه، بر آن حضرت و بر آموزه‌های درخشان و فسادستیز و اصلاح‌اندیش او چشم بست،