نگاهی فضایل و ویژگی های شب قدر

مقدمه

شب قدر، بر اساس آیات و روایات، از شب های مقدس و متبرک اسلامی است. خداوند در قرآن مجید از آن به بزرگی یاد کرده و سوره ای نیز به نام « قدر» نازل فرموده است. در احادیث اسلامی نیز به صراحت بیان شده که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی رسد. برای نمونه، در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است:

هنگامی که ماه رمضان نزدیک شد در ایامی که سه روز از ماه شعبان باقی بود به بلال گفت: مسلمانان را به مسجد بخوان و چون حاضر شدند، بر فراز منبر رفت و پس از حمد و ثنای الهی فرمود: «ای مردم، پروردگار این ماه را به شما اختصاص داده است، آن سید ماه هاست و در آن شبی است که از هزار ماه نیکوتر است» (عروسی حویزی، 1415 ق، ج5: 618).

حال سؤال این است: مگر در این شب چه پیش آمدهایی رخ داده که این شب از چنین عظمت و فضیلتی برخوردار گشته است؟ وجوه تمایز این شب با شب های دیگر در چیست؟

وجه تسمیه شب قدر

پیش از بررسی چرایی فضیلت شب قدر و بیان ویژگی هایش، لازم است در ابتدا به معنای قدر و وجه تسمیه آن اشاره کنیم.

«قدر» در لغت به معنای اندازه و «تقدیر» به معنای اندازه گیری و تعیین است (قرشی بنابی، 1371، ج5: 246-247). اگر تقدیر به خدا نسبت داده شود به دو گونه می باشد: یکی اعطای قدرت بر اشیا و دیگری آنکه اشیا را بر مقدار مخصوص و وجه مخصوص قرار بدهد به اقتضای حکمت.... مثل تقدیر هسته خرما که از آن خرما بروید نه سیب و زیتون. پس تقدیر خدا بر دو وجه است یکی حکم به اینکه فلان طور باشد یا نباشد... و دوم اعطای قدرت بر اشیا... (همان: 248).

با توجه به این معنا، وجه نام گذاری یکی از شب های مبارک ماه رمضان به شب قدر روشن می گردد. علامه طباطبائی(ره) در این باره می فرماید:

ظاهراً مراد از قدر، تقدیر و اندازه گیری است. پس، شب قدر شب اندازه گیری است. خدای تعالی در آن شب حوادث یک سال را یعنی از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر می کند؛ زندگی، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و چیزهایی دیگر از این قبیل را مقدر می سازد، آیۀ ششم سورۀ مبارکه دخان هم که در وصف شب قدر است [و] بر این معنا دلالت دارد: «فِیها یفْرَقُ کلُّ أَمرٍ حکیمٍ أَمراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا کنَّا مُرْسِلِینَ رَحْمَةً مِنْ رَبِّک [دخان: 6]»[1] چون «فرق» به معنای جدا سازی و مشخص کردن دو چیز از یکدیگر است، و فرق هر امر حکیم جز این معنا ندارد که آن امر و آن واقعه ای که باید رخ دهد را با تقدیر و اندازه گیری مشخص سازند. و از این استفاده می شود که شب قدر منحصر در شب نزول قرآن و آن سالی که قرآن در آن شب نازل شد نیست، بلکه با تکرار سال ها، آن شب هم تکرار می شود، پس در هر ماه رمضان از هر سال قمری شب قدری هست که در آن شب امور سال آینده تا شب قدر سال بعد اندازه گیری و مقدّر می شود (طباطبائی، 1390 ق، ج20: 330).

این بیان با روایات گوناگونی که می گوید در این شب مقدرات یک سال انسان ها تعیین می گردد و ارزاق، سرآمد عمرها و امور دیگر در آن مشخص می شود، تطابق دارد.

فضایل و ویژگی های شب قدر

دلیل فضیلت این شب بر شب های دیگر به اعتبار اموری است که در این شب برآورده می شود که بر اساس آموزه های دینی مهم ترین آن ها عبارت اند از:

1- شب نزول قرآن

از آیات قرآن به خوبی استفاده می شود که این کتاب در ماه مبارک رمضان نازل شده است. خداوند متعال می فرماید: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقرْآنُ (بقره: 185)؛ ظاهر آیه آن است که تمام قرآن در این ماه نازل گردید و در نخستین آیۀ سوره قدر نیز می فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْر (قدر: 1)؛ ما آن را در شب قدر نازل کردیم.»

گر چه در کلام خدای تعالی به صراحت نام قرآن ذکر نشده، ولی مسلم است که ضمیر «إِنا أَنزَلْناهُ» به قرآن باز می گردد و ابهام ظاهری آن برای بیان عظمت و اهمیت آن است (مکارم شیرازی و همکاران، 1371، ج27: 181).

از انضمام این دو آیۀ شریفه به خوبی معلوم می شود که شب قدر یکی از شب های ماه مبارک رمضان است، اما در قرآن چیزی که بر آن شب دلالت کند نیامده است و تنها در روایت ها اشاره هایی به آن شده است.

علامه طباطبائی در تبیین این حقیقت می فرماید:

قرآن کریم دو جور نازل شده است: یکی یکپارچه و در یک شب معین که آیه: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ» به آن اشاره دارد و ظاهرش این است که همۀ قرآن به صورت یکجا در شب قدر نازل شده است و مؤیدش هم این است که تعبیر به انزال کرده، که ظاهر در اعتبار یکپارچگی است، نه تنزیل که ظاهر در نازل کردن تدریجی است. علاوه بر این در سورۀ دخان می فرماید: «وَ الْکتابِ الْمُبِینِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیلَةٍ مُبارَکةٍ»[2] که صریحاً تصریح شده همۀ قرآن در یک شب و به صورت یکپارچه نازل شده است.

دیگری نزول تدریجی که در طول بیست و سه سال نبوت پیامبر(ص) صورت گرفته است و آیات شریفه «وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَی النَّاسِ عَلی مُکثٍ وَ نَزَّلْناهُ تَنْزِیلاً»[3] و «وَ قالَ الَّذِینَ کفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً کذلِک لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَک وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِیلاً»[4] به آن اشاره دارد (ر. ک. طباطبائی، 1390ق، ج 20: 331).

2- شب تقدیر امور

قرآن کریم علت دیگر فضیلت این شب بزرگ را تعیین مقدرات انسان قلمداد کرده و می فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیلَةٍ مُبارَکةٍ إِنَّا کنَّا مُنْذِرینَ فیها یفْرَقُ کلُّ أَمْرٍ حَکیمٍ (دخان: 3-4)؛ ما قرآن را در شبی پُر برکت نازل کردیم، ما همواره انذارکننده بوده ایم، در آن شب هر امری بر اساس حکمت (الهی) تدبیر و جدا می گردد.»

امام باقر(ع) در تفسیر و تبیین معنای این آیه و مراد از «لیلة المبارکه» می فرماید:

آن شب قدر است که همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجدید می شود. شبی که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبی است که خدای تعالی درباره اش فرموده: «در آن شب هر امری با حکمت، متعین و ممتاز می گردد. » آنگاه فرمود: «در شب قدر هر حادثه ای که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر می شود: خیر و شر، طاعت و معصیت و فرزندی که قرار است متولد شود یا اجلی که قرار است فرارسد یا رزقی که قرار است برسد و... (همان: 334).

امام رضا(ع) نیز می فرماید:

در ماه رمضان شب قدر است که بهتر از هزار ماه است. در آن شب هر امر محکمی معین می گردد و آن سر سال است که آنچه در سال از خیر و شر، نفع و ضرر، روزی و مرگ پیش می آید، تقدیر می گردد و به همین دلیل، این شب، شب قدر نامیده می شود (مجلسی، 1403ق، ج97: 14).

البته، این نکته که همۀ مقدرات بندگان خدا در طول سال در شب قدر رقم می خورد و معین می گردد، با آزادی، اراده و مسئلۀ اختیار منافات ندارد؛ زیرا تقدیر الهی به وسیلۀ فرشتگان بر طبق شایستگی ها و لیاقت های افراد و به اندازۀ ایمان، تقوا، پاکی نیت و اعمال آن هاست. بدون شک مفاهیمی چون: وعده و وعید، انذار و بشارت، کیفر و پاداش، بدون برخورداری انسان از اراده و اختیار بی معناست. حضور انسان در محافل شب قدر، عبادت و دعا و... جلوه هایی از حضور اراده و اختیار انسان است. بزرگ ترین اشتباه درباره حقیقت مشیت الهی این است که گروهی خود را صاحب همه چیز می دانند و تصور می کنند خداوند به صورت مطلق همۀ کارها را به بندگان خود واگذار نموده است؛ پس نه ثواب و عقاب در کار است و نه مسئولیت و اخلاق. گروهی دیگر نیز فکر می کنند انسان موجودی مجبور است که هیچ اختیار و آزادی ندارد و همه چیز با قضا و قدر تعیین می شود؛ در حالی که حقیقت، امری میان این دو نظر است؛ یعنی نه جبر قضا و قدر و نه واگذاری مطلق به بندگان؛ چراکه بعضی از کارها را ما به خواست و اراده خودمان انجام می دهیم؛ مثل خوردن، آشامیدن، رفتن، آمدن و... و در بعضی دیگر از کارها همچون به دنیا آمدن، از دنیا رفتن و... اراده و خواست ما مطرح نیست (ر. ک. مکارم شیرازی و همکاران، 1371، ج 27: 187).

3. شب نزول فرشتگان

قرآن کریم شب قدر را شب نزول فرشتگان و روح[5] بر زمین، برای تقدیر و تعیین سرنوشت بندگان، و آوردن هر خیر و برکتی معرفی می کند: «تَنَزَّلُ الْمَلائِکةُ وَ الرُّوحُ فیها بإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کلِّ أَمْرٍ (قدر: 4)؛ فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان برای [تقدر] امور نازل می شوند.»

با توجه به اینکه «تَنَزَّلُ» فعل مضارع بوده و دلالت بر استمرار دارد، روشن می شود که شب قدر ویژۀ زمان پیغمبر اکرم(ص) و نزول قرآن مجید نبوده، بلکه امری مستمر و شبی مداوم است که در هر سال تکرار می شود. نزول ملائکه و روح در چنین شبی نشانۀ شرافت و برتری آن بر هزار ماه است.

4- شب رحمت خاصۀ الهی

در نگرش دینی زمان و مکان یکی از عواملی است که در میزان ارزش و پاداش اعمال انسان تأثیر می گذارد. اینکه در آموزه های دینی ثواب نماز در مسجد با نماز در غیر مسجد، اعمال در ماه رمضان با همین اعمال در غیر ماه رمضان و... متفاوت ذکر شده است و یا عبادت در برخی از زمان ها همچون شب های جمعه و هنگامۀ سحر بر دیگر ایام برتری داده شده است، اشاره به همین حقیقت دارد. علت این تفاوت در این نکته نهفته است که وقتی زمان و مکانی مورد عنایت و توجه خداوند متعال قرار گرفت، رنگ خدایی یافته و ارزش پیدا می کند. از این رو، عمل در آن زمان یا مکان پاداش و اجری متفاوت با دیگر زمان ها و مکان ها خواهد داشت. شب قدر از جمله شب هایی است که مورد عنایت خاص خداوند متعال قرار گرفته است به همین خاطر، رحمت ویژۀ خود را شامل بندگانش می کند. رسول خدا(ص) می فرماید:

حضرت موسی(ع) به درگاه خداوند عرضه داشت: خدایا، قرب و نزدیکی به تو را می خواهم. خطاب آمد: نزدیکی به من برای کسی است که شب قدر را بیدار بماند. عرضه داشت: رحمت تو را خواهانم. فرمود: رحمت من برای کسی است که در شب قدر بر بینوایان ترحم کند. حضرت موسی گفت: خدایا، عبور از پل صراط را می خواهم. فرمود: آن برای کسی است که در شب قدر صدقه ای بدهد. گفت: خدایا، درختان و میوه های بهشتی را می خواهم. فرمود: آن برای کسی است که در شب قدر تسبیح بگوید. عرضه داشت: خدایا، رهایی از آتش جهنم را می خواهم. فرمود: آن برای کسی است که در شب قدر آمرزش بخواهد و استغفار نماید. گفت: خدایا، خرسندی و رضایت تو را طلب می کنم. فرمود: رضایت و خشنودی من برای کسی است که در شب قدر دو رکعت نماز بگزارد (حرعاملی، 1409ق، ج 8: 20).

ثواب اعمال نیز در این شب بسیار متفاوت با زمان های دیگر است. عبادت در این شب بالاتر از هزار ماهی است که شب قدر در آن نباشد. در این باره از رسول خدا (ص) نقل شده است که آن حضرت دربارۀ شخصی از اسرائیلیان، به نام شمسون، برای مسلمانان صحبت به میان آورد و تعریف کرد که او هزار ماه سلاح پوشید و در راه خدا به جهاد پرداخت. مسلمانان از این موضوع شگفت زده شدند و از پیامبر پرسیدند که ما چگونه می توانیم با این عمر کوتاه همانند او باشیم؟! آیه نازل شد که «لیلة القدر خَیرٌ مِّنْ أَلْفِ شهْر» و به مسلمانان فهماند که عبادت در شب قدر از پوشیدن سلاحِ آن مرد و جهاد در هزار ماه، برتر و بالاتر است (کاشانی، 1344ق، ج10: 302).

امام باقر(ع) نیز می فرماید: «ألْعَمَلُ الصالِحُ فیهَا منَ الصَّلَاةِ وَ الزَّکاةِ وَ أَنْوَاعِ الْخَیرِ خَیرٌ مِنَ الْعَمَلِ فی أَلْف شهْرٍ لَیسَ فیهَا لَیلَةُ الْقَدْرِ (کلینی، 1407ق، ج4: 158). عمل صالح در شب قدر از قبیل نماز، زکات و کارهای نیک دیگر، بهتر است از عمل در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد.»

البته، لازم به ذکر است همین طور که عبادات در شب قدر، بلکه در روزها و شب های متبرکه و اماکن مشرفه فضیلتش بسیار است، معاصی در آن ها نیز عقوبتش بسیار است (ر. ک. طیب، 1369، ج14: 179).

بنابراین، این شب فرصتی است زرین و طلایی برای شست وشوی آینۀ دل. این شب بهترین فرصت است تا خوبی ها را جایگزین بدی ها، صلح و صفا را به جای اختلاف و تفرقه، احسان و نیکی را در عوض ظلم و ستم، احسان به والدین را جانشین عاق والدین و صلۀ رحم را جایگزین قطع رحم نماییم.

5- شب مغفرت و آمرزش گناهان

اگرچه درهای غفران الهی همیشه به روی بندگانش باز است ولی در روزها و شب هایی رحمت خاصۀ الهی شامل بندگانش می شود که بهترین فرصت برای خطاکاران و گناهکاران است تا فرصت را مغتنم شمرده و از آن بهره بگیرند و ضمن پشیمانی از اعمال ناشایست، از خدای غفار و مهربان طلب عفو و بخشش نمایند. از فضیلت های شب قدر این است که هر مؤمنی آن را احیا بدارد، گناهانش آمرزیده می شود. در منهج الصادقین در تفسیر سورۀ قدر از پیامبر خدا(ص) روایت شده که فرمودند: «هر کس شب قدر را احیا دارد و مؤمن باشد و به روز جزا اعتقاد داشته باشد، تمامی گناهانش آمرزیده می شود (کاشانی، 1344 ق، ج10: 308).

امام موسی بن جعفر(ع) در این باره می فرمایند: «منِ اغتَسَلَ لَیلَةَ الْقَدْرِ وَ أَحْیاهَا إِلَی طُلُوعِ الْفَجْرِ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ (حرعاملی، 1409ق، ج10: 358). کسی که در شب قدر غسل کند و تا طلوع صبح بیدار بماند و مشغول عبادت و نیایش الهی باشد، از گناهانش پاک می شود.»

6- شب اسارت شیطان و ایمنی انسان

شب قدر شبی است که به عنایت خداوند تبارک و تعالی شیاطین در بند اسارت اند و از این رو، زمینه و بستری که بر اساس آن انسان ها را به گمراهی می کشاندند از بین می رود و انسان ها در ایمنی به سر می برند. پیامبر اعظم(ص) دراین زمینه می فرماید:

قَدْ جَاءَکمْ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرٌ مُبَارَک شَهْرٌ فَرَضَ اللَّهُ عَلَیکمْ صِیامَهُ تُفْتَحُ فِیهِ أَبوَابُ الْجنَانِ وَ تُغَلُ فِیهِ الشَّیاطِینُ فِیهِ لَیلَةٌ خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ مَنْ حُرِمَهَا فَقَدْ حرِمَ (همان: 246) ماه رمضان فرا رسیده، ماهی با برکت که خدا روزه اش را بر شما واجب گردانید. درهای بهشت در این ماه باز می شود و شیاطین در غل و زنجیرند. در این ماه شب قدر است که فضیلت آن از هزار ماه بیشتر است. در حقیقت، محروم کسی است که از برکات آن شب محروم باشد.

حضرت در حدیثی دیگر می فرماید: «شیطان در این شب بیرون نمی آید تا آن که سپیده اش تابان شود و در آن شب او نمی تواند کسی را فلج یا دردمند سازد یا فسادی بر کسی وارد آورد و در آن جادوی جادوگری کارگر نمی شود» (طبرسی، بی تا، ج10: 789).

البته، اینکه شیطان در ماه رمضان در غل و زنجیر است منافات با گناه برخی از افراد ندارد؛ زیرا عامل گرایش انسان به سوی بدی ها، انحراف و گناه شیطان نیست، بلکه شیطان تنها نقش تحریک و وسوسۀ انسان را دارد و وسوسه در فرضی شکل می گیرد که نوعی تمایل و گرایش درونی در انسان وجود داشته باشد. آنچه انسان ها را به بدی وا می دارد، نفس اماره و هواهای نفسانی است و اگر شیطان هم بخواهد انسان را فریب دهد، از راه نفس اماره وارد می شود. این حقیقتی است که در آیات گوناگون قرآن به آن اشاره شده است. قرآن کریم منشأ گناهان و انحرافات در انسان را نفس اماره و هواهای نفسانی آن بر می شمارد و از زبان حضرت یوسف(ع) می فرماید: «وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسی إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَحیمٌ (یوسف: 53)؛ من خویش را مبرا نمی کنم چون که نفس انسانی پیوسته به گناه فرمان می دهد مگر آن را که پروردگارم رحم کند که او آمرزنده و مهربان است.»

7- شب تقدیر ولایت و امامت

یکی دیگر از امتیازهای شب قدر ولایت و امامت ائمۀ اطهار(ع) است. بر اساس آنچه از روایات اسلامی بر می آید، در کنار دیگر امور هستی که در شب قدر، تقدیر، اندازه گیری و امضا می گردد، ولایت اهل بیت(ع) نیز در این شب مقدر و امضا گردیده است. امام علی(ع) می فرماید:

رسول خدا(ص) به من فرمود: یا عَلِی أَ تَدْرِی مَا مَعْنَی لَیلَةِ الْقدْرِ فَقُلْتُ لَا یا رَسُولَ اللَّهِ(ص) فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَک وَ تَعَالَی قَدَّرَ فِیهَا مَا هُوَ کائِنٌ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ فَکانَ فیمَا قدَّرَ عزَّ وَ جَلَّ وَلَایتُک وَ وَلَایةُ الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِک إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ (ابن بابویه، 1403ق: 315)؛ ای علی، آیا می دانی معنای شب قدر چیست؟ گفتم: یا رسول الله نمی دانم. فرمود: خداوند تبارک و تعالی در شب قدر، آنچه را تا روز قیامت قرار است اتفاق بیفتد، مقدر کرده و از جمله آنچه مقدر نموده، ولایت تو و ولایت امامان از نسل تو تا روز قیامت است.

در حدیثی دیگر از رسول اکرم(ص) نقل شده است که به اصحابشان فرمودند: «آمنُوا بِلَیلَةِ الْقَدْرِ آن ها تَکونُ لِعَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ وَ لِوُلْدِهِ الْأَحَدَ عَشَرَ مِنْ بَعْدِی (کلینی، 1407ق، ج1: 533). به شب قدر ایمان بیاورید؛ زیرا آن شب برای علی بن ابی طالب و یازده فرزند از فرزندان او پس از من خواهد بود.»

8- شب مخصوص امام زمان(عج)

از دیگر ویژگی های شب قدر این است که خداوند متعال، کامل ترین و شایسته ترین و برترین انسان را از برنامه ریزی و حکم خود آگاه می کند؛ چرا که قرآن کریم از استمرار تنزل فرشتگان و روح از جانب خدای متعال خبر می دهد و این امر یک ولی می خواهد که متولی آن باشد و آن همان امام معصوم(ع) است. چنان که در تفسیر القمی در ذیل آیه «تَنَزَّلُ الْمَلائِکةُ وَ الرُّوحُ فِیها» آمده است: «تَنَزَّلُ الْمَلَائِکةُ وَ رُوح الْقدُسِ علَی إِمَامِ الزَّمَانِ وَ یدْفَعُونَ إِلَیهِ مَا قَدْ کتَبُوهُ مِنْ هَذِهِ الْأُمُور(قمی، 1363، ج 2: 432). فرشتگان و روح القدس بر امام زمان(عج) فرود می آیند و از این امور آنچه را نوشته اند به او تقدیم می کنند.»

امیرالمؤمنین (ع) فرمود:

حقیقت شب قدر در هر سال وجود دارد و برنامۀ سال در آن شب نازل می شود و به راستی برای آن امر، صاحبان امری است. عرضه شد آنان چه کسانی هستند؟ فرمود: «اَنَا وَ اَحَدَ عَشَرَ مِنْ صُلْبی اَئِمَّةً مُحَدَّثُونَ؛ من و یازده امام از نسل من که همه امامانی محدَّث می باشند [ملائکه را نمی بینند، ولی صدای آن ها را می شنوند.] (کلینی، 1407ق، ج1: 532).

بنابراین، مؤمن حقیقی کسی است که هم استمرار شب قدر تا قیامت را بپذیرد و هم وجود حجت زمان و ولی امر و امام معصوم(ع) را، که دریافت کنندۀ این امر الهی است، که امروزه در وجود مقدس بقیة الله الاعظم، حضرت مهدی(عج)، تبلور و ظهور یافته است. بی شک شبی که اختصاص به امام زمان(عج) دارد، شب خاصی است. از این رو، توسل به آن حجت خدا، در این شب با برکت، نقش مؤثری در گشایش کارهای انسان و گشودن آفاق در پیش او دارد و می تواند سرنوشت انسان را در جهتی که دستاوردهای بیشتری را در سال آینده نصیب او سازد تنظیم کند. و چه خوب است انسان در این شب حضرت را واسطه قرار داده و بهترین ها را از خداوند متعال طلب کند، و چه دعایی برتر و والاتر از فرج و سلامتی امام عصر(عج)، عزت اسلام و مسلمین، تداوم نظام مقدس جمهوری اسلامی و سلامتی ولی فقیه و نایب ایشان است.

نتیجه گیری

بر اساس معارف دینی «شب قدر » شبی است که در آن قرآن بر پیامبر عظیم الشأن(ص) اسلام نازل شده است. در این شب مقدرات یک سال انسان معین می گردد. ملائکه در این شب بر زمین فرود می آیند، نزد حجت خدا می روند و آنچه را برای بندگان مقدر شده بر ایشان عرضه می دارند. شب قدر همچنین شب تقدیر امامت و ولایت است و می توان از آن به عنوان بهترین سند برای اثبات امامت و ولایت اهل بیت(ع) بهره گرفت. پس جا دارد که در چنین شبی انسان فرصت را غنیمت بشمارد و ضمن انجام دادن اعمال و عبادات ویژۀ این شب، به تفکر در اوضاع اسلامی و توجه بیشتر به تعالیم قرآن مجید و معارف اهل بیت(ع) بپردازد و در کنار آن از اعمال زشت و گناهان خود استغفار نمایند.

کتابنامه

ابن بابویه(شیخ صدوق)، محمدبن علی(1403ق). معانی الاخبار، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.

حرعاملی، محمدبن حسن(1409ق). وسائل الشیعه، قم، مؤسسۀ آل البیت(ع)، ج 8 و 10.

طباطبائی، سیدمحمدحسین(1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ج20.

طبرسی، فضل بن حسن (بی تا). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ج10.

طیب، عبدالحسین (1363). اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، اسلام، ج14.

عروسی حویزی، عبدالعلی بن جمعه(1415ق). تفسیر نور الثقلین، مصحح: هاشم رسولی، قم، اسماعیلیان، ج5.

قرشی بنابی، علی اکبر (1371). قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج5.

قمی، علی بن ابراهیم (1363). تفسیر القمی، قم، دارالکتاب، ج2.

کاشانی، ملافتح الله (1344ق). منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ج10.

کلینی، محمدبن یعقوب (1407ق). الکافی، مصحح: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج1، 2 و 4.

مجلسی، محمدباقر (1403 ق)، بحارالأنوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج97.

مکارم شیرازی، ناصر و همکاران(1371)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج27.

پی نوشت ها

[1] در آن شب هر حادثه ای که باید واقع شود خصوصیاتش مشخص و محدود می گردد. این امری است خلف ناپذیر، امری است از ناحیۀ ما که این ماییم فرستندۀ رحمتی از ناحیۀ پروردگارت.

[2] «سوگند به کتاب مبین، ما آن را در شبی مبارک نازل کردیم».

[3] «ما قرآنی بر تو نازل کردیم که به صورت آیات جدا از هم می باشد، تا آن را تدریجاً و با آرامش بر مردم بخوانی. و به طور قطع این قرآن را ما نازل کردیم».

[4] «آنان که کافر شدند گفتند: چرا قرآن یکباره بر او نازل نشد، بله یکباره نازل نکردیم تا قلب تو را ثبات و آرامش بخشیم، و بدین منظور آیه آیه اش کردیم».

[5] روح مخلوق عظیمی است ما فوق فرشتگان. چنان که در حدیثی از امام صادق(ع) نقل شده است که شخصی از آن حضرت سؤال کرد: آیا روح همان جبرئیل است؟ امام(ع) در پاسخ فرمود: «إِنَّ جَبْرَئِیلَ منَ الْملَائِکةِ، و إِن الرُّوحَ هُوَ خَلْقٌ أَعْظَمُ مِنَ الْمَلَائِکةِ؛ أَ لَیسَ یقُولُ اللَّهُ تَبَارَک و تَعَالی : تنَزَّلُ الْملائِکة وَ الرُّوح؛ جبروئیل جزو ملائکه است، و روح اعظم از ملائکه است، مگر خداوند متعال نمی فرماید: ملائکه و روح نازل می شوند. » (کلینی، 1407ق، ج 2، : 290).

مطالب مرتبط

فضيلت و اعمال ماه شعبان المعظم

بدان كه شعبان ماه بسيار شريفى است و منسوب است به حضرت سيّد انبياء صلّى الله عليه و آله . 1- پيامبر صلّي الله عليه و آله و سلّم اين ماه را روزه مى‏داشت و وصل مى‏كرد به ماه رمضان و مى‏فرمود : شعبان ماه من است هر كه يك روز از ماه مرا روزه بدارد بهشت او را واجب شود. 2- از حضرت صادق عليه السّلام روايت است كه : چون ماه شعبان داخل مى‏شد حضرت امام زين العابدين عليه السّلام اصحاب خود را جمع مى‏نمود و مى‏فرمود اى گروه اصحاب من مى‏دانيد اين چه ماهى است اين ماه شعبان است و حضرت رسول صلّى الله عليه و آله مى‏فرمود : شعبان ماه من است پس روزه بداريد در اين ماه براى محبّت پيغمبر خود و براى تقرّب به سوى پروردگار خود به حق آن خدائى كه جان على بن الحسين بدست قدرت اوست سوگند ياد مى‏كنم كه از پدرم حسين بن على عليهما السّلام شنيدم كه فرمود شنيدم از اميرالمؤمنين عليه السّلام كه هر كه روزه دارد شعبان را براى محبّت پيغمبر خدا و تقرّب به سوى خدا، خدا او را دوست دارد و او را به كرامت خود در روز قيامت نزديك گرداند و بهشت را براى او واجب گرداند. 3- صفوان جمال گفت: فرمود به من حضرت صادق عليه السّلام كه واداركن كسانى را كه در ناحيه و اطراف تو هستند بر روزه شعبان.گفتم : فدايت شوم مگر در فضيلت آن چيزى مى‏بينى ؟ فرمود : بلى بدرستى كه رسول خدا صلّى الله عليه و آله هر گاه هلال شعبان را مى‏ديد امر مى‏فرمود منادى را كه ندا مى‏كرد در مدينه : اى اهل مدينه من از جانب رسول خدا صلّى الله عليه و آله بسوى شما رسولم، مى‏فرمايد : آگاه باشيد بدرستى كه شعبان ماه من است پس خدا رحمت كند كسى را كه يارى كند مرا بر ماه من يعنى روزه بدارد آن را . پس حضرت صادق عليه السّلام گفت كه : اميرالمؤمنين عليه السّلام مى‏فرمود : كه فوت نشد از من روزه شعبان از زمانى كه شنيدم منادى رسول خدا صلّى الله عليه و آله ندا كرد در شعبان و فوت نخواهد شد از من تا مدّتى كه حيات دارم إن شاء الله تعالى. ( مفاتيح الجنان . فصل دوم . در اعمال ماه شعبان ) .

نمی از یمی

در روز چهار شعبان، 38 سال پس از هجرت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرزندی پاک از سلاله فاطمه زهرا علیها السلام در مدینة النبی به دنیا آمد و چشم شیعیان را روشن نمود . نام او «علی » بود که بعدها به «زین العابدین » و «سجاد» مشهور گشت .

شمه ای از فضائل و مناقب امام سجاد علیه السلام

در روز چهار شعبان، 38 سال پس از هجرت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرزندی پاک از سلاله فاطمه زهرا علیها السلام در مدینة النبی به دنیا آمد و چشم شیعیان را روشن نمود . ن

شمه ای از فضائل و مناقب امام سجاد علیه السلام

در روز چهار شعبان، 38 سال پس از هجرت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرزندی پاک از سلاله فاطمه زهرا علیها السلام در مدینة النبی به دنیا آمد و چشم شیعیان را روشن نمود .

قطره ای از دریای فضائل زهرای مرضیه علیها السلام

حضرت زهرا علیها السلام هم به لحاظ نسب و خانواده و هم به جهت رفتار و منش شخصی و اوصاف فردی در اوج قله عظمت و بزرگی قرار دارد .

فضائل و مناقب حضرت زینب علیها السلام

شمه ای از فضائل امام حسین علیه السلام

خداوند متعال در میان مخلوقات خود، انسان های کاملی را به عنوان الگو قرار داده است. این الگوها دارای امتیازات و فضیلت های ویژه ای هستند. امام حسین علیه السلام نمونه ای برجسته از این اسوه های پاک است. در این مقاله به مناسبت اربعین شهادت امام حسین علیه السلام برخی از فضائل آن حضرت را بر می شمریم.

برگی از فضایل حضرت خدیجه کبری علیها السلام

حضرت خدیجه کبری علیها السلام 68 سال قبل از هجرت در خانواده ای با اصالت در مکّه معظّمه دیده به جهان گشود.

فضایل امام مجتبی (علیه السلام) از نگاه دیگران

برترین و والاترین ویژگی جانشینان پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) دوری از هر گونه گناه و اشتباه و فراموشی است و داشتن این ویژگی برای او ضروری است؛ زیرا پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله) او پاسدار شریعت و نگهبان قرآن و حجت بالغه خداوند در عالم هستی است و کسی که چنین وظیفه سنگینی بر عهده دارد، باید از همه آلایش های مادی و معنوی پاک باشد.

فضایل و کرامات حضرت عبد العظیم حسنی

1- صاحب بن عباد در رساله خود گفته: ابو حماد رازی گوید: خدمت حضرت هادی علیه السّلام رسیدم و از آن جناب مسائلی پرسیدم، هنگامی که اراده کردم از محضر مقدّسش بیرون شوم فرمود: هرگاه مشکلاتی برایت پیش آمد کرد، آنها را از عبد العظیم حسنی بپرس، و سلام مرا هم به او برسان.

فضائل و کرامات حضرت محمد صلی الله علیه و آله

پیش از بعثت برای خدیجه که بعد به همسری اش در آمد یک سفر تجارتی به شام انجام داد. در آن سفر بیش از پیش لیاقت، استعداد، امانت و درستکاری اش روشن شد. او در میان مردم آنچنان به درستی شهره شده بود که لقب محمد امین یافته بود. امانت ها را به او می سپردند. پس از بعثت نیز قریش با همه دشمنی ای که با او پیدا کردند، باز هم امانت های خود را به او می سپردند؛ از همین رو پس از هجرت به مدینه، علی(ع) را چند روزی بعد از خود باقی گذاشت که امانت ها را به صاحبان اصلی برساند.

گوشه ای از کرامات حضرت زهرا علیها السلام

کرامت عبارت است از «انجام کار خارق العاده با قدرت غیر عادی و بدون ادعای نبوت و یا امامت.» (1)

ویژگیها و فضائل حضرت امّ البنین علیهاالسلام

بانوی وارسته، حضرت أمّ البنین، فاطمه، دختر حزام، فرزند خالد بن ربیعة بن کلاب است. مادر آن گرامی، لیلا و یا شمامه از خانواده سهل بن عامر بن مالک بن جعفر بن کلاب است که همه پدرانش، از مردان شجاع و نامدار عرب در منطقه حجازند. همچنین جناب امّ البنین با چند واسطه به عبد مناف، جد اعلای رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله ، نسب می رساند.

فضائل و مناقب حضرت زینب علیها السلام

زینب علیها السلام دختر علی و زهرا علیهما السلام در روز پنجم جمادی الاولی سال پنجم یا ششم هجرت در مدینه منوره دیده به جهان گشود، در پنج سالگی مادر خود را از دست داد و از همان دوران طفولیت با مصیبت آشنا گردید . در دوران عمر با رکت خویش، مشکلات و رنج های زیادی را متحمل شد، از شهادت پدر و مادر گرفته تا شهادت برادران و فرزندان، و حوادث تلخی چون اسارت و . . . را تحمل کرد . این سختی ها از او فردی صبور و بردبار ساخته بود (1) .

قطره ای از دریای فضائل زهرای مرضیه علیها السلام

فضایل و کرامات حضرت عبد العظیم حسنی

فضایل حضرت امیرمؤمنان علی علیه السلام

بدان ای طالب سعادت دارَیْن! که در خلیفه پیغمبر بودنْ عصمت و افضلیّت و منصوص بودن از جانب خدا و رسولْ شرط است و این هر سه شرط در علی بن ابی طالب علیهماالسلام موجود است و در غیر او موجود نیست. و مع ذلک از آن حضرتْ، معجزات و کرامات صادر شده که از غیر نبی و امام نمی تواند صادر شود.

خورشید تابناک

فضایل و مناقب حضرت دوست

امام حسین (ع) در سایه عنایت و تربیت رسول الله (ص)، فصیح ترین مرد عرب قرار گرفت.پدرش امیر المؤمنین (ع)، کسی که سخن او پس از پیامبر (ص) بالاتر از کلام مخلوق و پایین تر از کلام خالق بود.

قطره ای از دریای فضائل زهرای مرضیه علیها السلام

ویژگیها و فضائل حضرت امّ البنین علیهاالسلام

شبی که دستها به آسمان نزدیکتر است

آرام آرام نسیم خوش آغاز ماه پرفیض الهی (رجب المرجب) فرا می رسد این الرجبیون... گو اینکه با گوش دل نوای خوش دعای سحرماه خدا و طنین ربنای هنگامه افطار از هم اکنون گوش دل و جان مؤمنان را می نوازد، آری ماه رجب با تمام شکوهش آمد، و «لیله الرغائب» شبی به بزرگی تمامی آسمانها، شبی که خداوند به ملایک فخر می کند و مناجات بندگان خوبش را به رخ فرشتگان می کشد...! این شب بزرگ را از نظرگاه سالکان طریق الهی بررسی می کنیم.

فضائل ماه رجب

هفتمین ماه از سال هجری قمری رجب نام دارد که نباید فضیلت آن را به بوته فراموشی سپرد زیرا در میان ماههای دوازده ‏گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههای دیگر از حرمت و قداست ‏برخوردار می ‏باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کریم با تعبیر «حرم‏» یعنی برخوردار از حرمت ‏یاد شده است که یکی از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام می ‏باشد.

آداب و اعمال ماه صفر

ماه صفر دومین ماه قمری است که برای نامگذاری آن دو دلیل ذکر می شود:

برکات و اعمال ماه ربیع الاول

ماه "ربیع الاول" همانگونه که از اسم آن پیداست بهار ماه ها می باشد؛ به جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست. در این ماه ذخایر برکات خداوند و نورهای زیبایی او بر زمین فرود آمده است. زیرا میلاد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم ) در این ماه است و می توان ادعا کرد از اول آفرینش زمین رحمتی مانند آن به خود ندیده است.

توصیه ای برای استفاده بیشتر از فرصت معنوی ماه رجب

بزرگان و اهل معنا و اهل سلوک، ماه رجب را مقدمه‌ى ماه رمضان دانسته‌اند. ماه رجب ماه شعبان، یک آمادگی است براى اینکه انسان در ماه مبارک رمضان - که ماه ضیافت الهى است - بتواند با آمادگى وارد شود.

بهترین ماه برای استجابت دعا

چند روز پیش یکی از دوستان قدیمی ام را دیدم در حالی که خیلی پریشان و آشفته بود ... انگار سال های سال بود که غبار غم و اندوه وجودش را گرفته بود و او نتوانسته بود این غبار را از خود بزداید.

تقویم ماه شعبان

ماه شعبان ماه سرور و روشنی چشم شیعه به قدوم مبارک امامان معصوم (ع) است.

اهمیت ذکر صلوات در ماه شعبان!!

خیلی از ما با شنیدن نام امام حسین علیه السلام یا امام علی علیه السلام دلمان می لرزد با امام رضا علیه السلام که انس مدام داریم گاه گاهی هم دعایی برای فرج آقا امام زمان (عج) می کنیم خلاصه هر کدام از ما با یکی از ائمه عزیزمان مأنوسیم طلب حاجت می بریم و متوسل می شویم و انتظار عنایت داریم.

عظمت و برکات ماه رمضان

«رمضان» در لغت از «رمضاء» به معناى شدت حرارت گرفته شده و به معناى سوزانیدن مى باشد. چون در این ماه گناهان انسان بخشیده مى شود، به این ماه مبارك رمضان گفته اند.

پیشواز ماه میهمانی و ضیافت الهی "میهمانی فرشتگان"

ماه خیر و بركت، ماه نزول رحمت، ماه میهمانی و ضیافت الهی، بار دیگر ما را به یك فضای معنوی غیرقابل وصفی می‌‌كشاند،

رمضان در فرهنگ مردم ایران

آغاز ماه شعبان، آغاز دگرگونی های قابل توجه است. بعد از نیمه شعبان و جشن های آن نوبت استقبال از ماه رمضان می شود. چیزی که سبب برتری این ماه نسبت به دیگر ماه هاى سال می شود، آیین ها و سنت هاى ویژه آن، روزه دارى و لطف بی نهایت خداوند در این ماه است.

اذکار، اعمال و برکات ماه ذی الحجه

ماه ذی الحجه یکی از ماه‌های شریفی است که عبادت در آن و ذکر و یاد خدا اثرات عمیقی به همراه دارد . این ماه در نهایت برکت و عظمت است و از رسول خدا مروی است عمل خیر و عبادت خدا در هیج ایامی نزد حق تعالی محبوبتر از این دهه نیست. از همین روست که یکی از بزرگترین ارکان دین یعنی حج خانه خدا، در این ایام جای گرفته است.

وقایع و مناسبت های ماه ذی الحجه

بچه ها را برای ماه مهر تقویت کنید

بوی مهر و درس و مدرسه می آید. باید ریتم زندگی را تغییر داد و برای فصلی جدید آماده شد. بچه ها و بخصوص سال اولی ها نیاز به کمک شما دارند تا بتوانند خود را با این تغییرات وقف دهند.

راز گره خوردن آغاز ماه رجب با شکافنده علوم

آغاز ماه رجب كه یكی از شهور ثلاثه عبادت و بندگیست، با نام مبارك امام باقر علیه السلام گره خورده است

با آرزوها در ليلة الرغائب

سرشار است، آنان که در وادي مراقبه و شهود در محضر خداي متعال گام برمي دارند به خوبي قدر چنين ايامي را دانسته و بسيار سخت تر، هوشيارتر و جدي تر از دنيا طلبان در پي بهره گيري از اين فرصت ارزشمند هستند .

اهمیت زیارت امام حسین(علیه السلام) در ماه رجب

یکی از زیباترین و شریف ترین ماههای سال ماه رجب ماه مغفرت الهی است. در متون و منابع روایی اعمال عبادی و ارزشمندی همچون دعا، استغفار و روزه، برای این ماه مبارک ذکر شده است.

سه فراز طلایی از دعای ماه رجب

روزی معلی بن خُنَیْس از امام صادق(علیه السلام) درخواست نمودند که دعایی را به او بیاموزد که جامع تمام چیزهایی باشد که شیعه در کتب خود جمع کرده است، امام صادق (علیه السلام) در جواب معلی دعایی را تعلیم فرمودند که در این نوشتار به فراز هایی از این دعا اشاره می کنیم.

شعبان، ماه استقبال از ضیافت الهی

ماه های رجب، شعبان و ماه مبارک رمضان فضل های سبز عبادت و پرستش اند. هریک از این سه ماه موقعیت ممتازی در عرصه بندگی و عبودیت خداوند دارد. ماه شعبان که ماه منتخب رسول اعظم اسلام است از ویژگی های معنوی منحصر به خود برخوردار است. پیامبر این ماه را برای خویش برگزید.

ماه شعبان و صلوات شعبانیه !

این ماه برای سالک الی الله بسیار با ارزش است. از مقام این ماه همین بس که ماه رسول خدا صلوات الله علیه بوده و حضرتش صلی الله علیه و آ له و سلم فرمودند: «شعبان ماه من است، خداوند کسی را که مرا در ماهم یاری کند، بیامرزد.»

سه ماه ویژه، سه شب ویژه

ماه شعبان ماهی است که قدر و منزلت آن را فقط خدا می‌داند و آنان که برگزیده و تربیت یافته اویند. ما شاگردان این مکتب مفتخریم که می‌توانیم با تواضع در برابر آموزش و پرورش الهی این خاندان، گوش جان به کلام ملکوتی آنان بسپاریم تا واگویند آنچه پروردگارشان به آن‌ها گفت و بشنویم اسراری را که در پس این آداب و احکام و مستحبات بر ما پوشیده است.

ماه نزول قرآن

شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُديً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ ...

آغاز ماه مبارک رمضان ماه رحمت و برکت و غفران، مبارک

مژده که شد ماه مبارک پدید به عاصیان وعده ی رحمت رسید

قشنگ ترین رسم دنیا

خیلی از آدم ها رسم های قشنگی رو پایه گذاری می کنن که حتی سال ها بعد از مرگشون هم این رسم ها انجام می شه و برای صاحبش، رحمت و مغفرته.

هدیه الهی

میلاد آفتاب نیمه رمضان گرامی باد

قدرِ شب، اندر شب قدر است و بس!

امام کاظم علیه السلام، غسل و احیاء در شب قدر را برای خروج از گناهان توصیه نموده است.گویی زنده نگاه داشتن این شب،خزان گناهان خواهد بود.

شهید بهشتی، اسطوره ایثار و مقاومت

در هر عصر و نسلی، پرتو مشعشع ستارگانی از تبار خورشیدیان، هدایتگر گمرهانی می شود و قلم شیوا و زبان مرهم گونه شان، غبار جهل و غفلت را از چهره آنان می زداید

ادعیه ی قرآنی با گل واژه ربنا

خود قرآن نازل، در بردارنده ی قرآن صاعد است؛ یعنی خداوند متعال دعاهای زیادی را در خود قرآن به سوی ما نازل فرموده، تا دست بندگانش را بگیرد و آن ها را به سوی ملکوت خدا صعود دهد. بعضی از این دعاهای قرآنی با گل واژه ی «ربَّنا» آغاز می شوند.

عید زیبای بندگی

روز عید فطر روز عید زیبایی های معنوی است. عیدی که زمین و زمان غرق در شادی و سور است و ساکنان زمین و کسانی که این لیاقت را یافتند تا بتوانند یک ماه، زیبایی های بندگی معبود را درک کنند اینک به شکرانه این بندگی زیبا، جشنی با شکوه به پا کنند...

از فاطمه ای که معصومه بود

تاریخ چشم به راه فاطمه ای دیگر است. انتظار به سر می اید و شمیم دلنوازی، خانه ی خورشید را فرامی گیرد. خنکای حضور دوباره ی فاطمه (س) در فضای مدینه جاری می شود و کوثر فاطمی، جوشیدن می گیرد

ذی الحجه ، یکی از بهترین ماه های سال !

ماه ذی الحجه برای خودسازی خیلی مهم است ماه، ماه دعا است، ماه راز و نیاز با خدا است و یک قدری بیشتر نه فقط روز عرفه، نه فقط دهه اول اصلاً این ماه، ماه دعا، ماه رابطه، ماه خودسازی است .

اعمال ماه رجب

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می گردد.»[1]

اکسیر حیات

دعاء شستشوی دل در چشمه یقین است و «نیایش»، عطرآگین ساختن جان به بوی خوش یاد حق و اما نماز، هم «دعا» ست و هم «ذکر خدا».

شعبان دهلیز ماه رمضان

ماه شعبان از ایام الله بندگان و مومنان حقیقت جو است. شعبان تنها ماهی است كه در آن، شهادت هیچ یك از ائمه معصوم واقع نشده است. ماه سرور اهلبیت علیهم السلام و عاشقان است.

ولادت حضرت امام حسین (علیه السلام)

پیشوایان معصوم(ع)، مصداق تمام زیبایی های اخلاقی و الگوی جاودانه پاکی و انسانیتند. امام حسین ـ علیه السلام ـ سبط پیامبر، فرزند دختر رسول خدا(ص) و علی مرتضی(ع)، نیز مظهر شجاعت و الگوی فروتنی و تسلیم به درگاه ایزدی است. گرامیداشت ولادتش با یاد و خاطره شهادتش گره خورده است. در این گفتار، مطالبی راجع به فضایل امام حسین(ع) و مقاطع درخشان حیات ایشان گردآوری شده است.

شمه ای از فضائل امام حسین علیه السلام

ماه هاشمیان/ویژگی های فردی حضرت عباس (ع)

حضرت عباس (ع) دارای زیبایی ویژه ای بود و چهره دلربایش، هر بیننده ای را به تحسین وامی داشت. او چون ماه تمام، در میان هاشمیان می درخشید. جدّ او، عبد مناف را «ماه مکه» و عبداللّه، پدر پیامبر اکرم (ص)را «ماه حرم» می خواندند. حضرت عباس (ع) نیز «ماه بنی هاشم» لقب گرفت تا لقب گویایی برای چهره رعنا و دلکش او باشد. گذشته از آن، در بین بسیاری از گزارش های تاریخی در راستای ویژگی های جسمی حضرت عباس (ع) آمده است:

چگونه برای ورود به رمضان آماده شویم؟

هوشیار باش! که شاید این ماه شعبان آخرین شعبان عمر تو باشد، شاید این رمضان آخرین رمضان عمر تو باشد. چه کسی می‌‏داند چه پیش خواهد آمد؟ زندگی ما به گونه‌‏ای است که نسبت به هیچ یک از عوامل متزلزل کننده و بر هم زننده زندگی اختیار و کنترلی نداریم و هر لحظه ممکن است در معرض مرگ قرار بگیریم.

شرح دعای روز اول ماه مبارک رمضان

اگر در ماه رمضان همه کار ها برای خدا باشد؛ این روزه خاص الخاص هست و اینکه در دعا از خدا می خواهی اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیامِی فِیهِ صِیامَ الصَّائِمِینَ یعنی روزه مرا روزه خاص الخاص قرار بده.

چگونه در دام شیطان گرفتار نشویم؟

به خواست و لطف خداوند، امسال هم توفیق درک ماه مبارک رمضان برایمان حاصل شده است و چه خوب است که ان شاءالله با رعایت نکات اخلاقی و بالا بردن معارف اسلامی هرچه بهتر بتوانیم از این ماه بهره مند شویم. ان شاء الله

بااستغفار زیاد چه بدست می اوریم

كسي كه زياد استغفار كند چهار چيز بدست مي آورد ؛ كسي كه استغفار مي كند و اهل استغفار است خدا غم و غصه را از دل و جان او بر مي دارد ...

عید فطر ماه پیروزی بر طاغوت نفس

واژه «عید» از ریشه عود گرفته شده و به معنای بازگشت است، و واژه «فطر» از فطرت گرفته شده و به معنای سرشت است. بنابراین عید فطر; یعنی بازگشت به فطرت و سرشت.

یک ماه برای یک سال

چه کنیم تا آثار و برکات ماه رمضان را در خود حفظ کنیم؟

طلیعه انس

رجب، هفتمین ماه سال قمری است که در اسلام به آن اهمیت ویژه ای داده شده و در شمار ماه های پرفضیلتْ و یکی از چهارماه برخوردار از حرمت و قداست ویژه است. رجب، ماهی است که در آنْ بندگان و مؤمنان و ره پویان، خود را برای شرکت در مهمانی بزرگ خداوند آماده می کنند. ماهِ زدودن غبار تیرگی از روح و جان، ماهِ تمرین حضور و توجه به بیشتر به معنویات، و ماه بندگی و فرمان بری و در نهایتْ سرآغاز اُنس و الفتی جانانه به پروردگار هستی بخش است.

ماه شعبان را غنیمت بدانیم

امام صادق علیه السلام فرمود: "کسى که سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد، با خداوند در عرش و بهشت او دیدار مى کند.

ماه شعبان فرصت اطاعت و بندگی

آگاه باشید به درستی که اگر شما واقف شوید بر آنچه مهیا فرموده پروردگار عزّوجلّ برای مطیعین از بندگانش در امروز هر آینه باز خواهید داشت خود را از آنچه در او هستید و شروع خواهید کرد در آنچه امر کردند شما را به آن. چون روز اوّل ماه شعبان می شود امر می کند به درهای بهشت پس باز می شود و امر می کند درخت طوبی را پس نزدیک می کند شاخه های خود را براین دنیا آنگاه ندا می کند منادی پروردگار عزّوجلّ ای بندگان خدا این شاخه های درخت طوبی است پس در آویزید به او که بلند کند شما را بسوی بهشت و این شاخه های درخت زقوم است پس بترسید از او که شما به سوی دوزخ هدایت نکند.

با فضیلت ترین ذکر در ماه شعبان

فرستادن صلوات به اندازه ای ارزش دارد که از معصوم علیه السلام نقل شده است که سنگین ترین عمل(مستحبی) در ترازوی قیامت، صلوات است. حال اگر این ذکر شریف در ماه باعظمتی مثل شعبان باشد، ارزش آن بیشتر خواهد شد. بر این اساس خواندن صلوات شعبانیه در این ماه توصیه شده است و امام سجاد(علیه السلام) به خواندن این صلوات، در ماه شعبان مداومت داشتند. این صلوات، کلاسی برای معرفت به اهلبیت است. اهلبیتی که مانند کشتی نجات در دریاهای متلاطم هستند.

اعمال وداع با شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان

یک تالار عظیم که اگر کسی وارد آن شد و به خود فرصت داد و همت کرد که از آنچه در آن جا خدای متعال آماده کرده، به خودش بهره ای برساند، بهره فراوانی خواهد برد که آن بهره در ماه شوال و ماه‌های دیگرِ سال نیست؛ فقط مخصوص ماه رمضان است.

اعمال وداع با شعبان و آغاز ماه مبارک رمضان

گویی همین دیروز بود که وارد ماه عظیم الشأن رجب شده بودیم، با خودمان قرار گذاشتیم که امسال از دو ماه رجب و شعبان که به پیشواز ماه مبارک رمضان آمده‌اند، نهایت استفاده را ببریم و ماه رمضان امسال را با معنویت بیشتر و حال و هوای بهتری آغاز کنیم.

ماه رمضان ماه توبه و انابه

این «شهر التّوبة و الانابه» است؛ ماه توبه است، ماه انابه است. توبه یعنی بازگشت از یک راه غلط، از یک کار غلط، از یک فکر غلط. انابه یعنی رجوع الی اللَّه، بازگشت به سمت خدا. این توبه و انابه، به طور طبیعی یک معنائی را در خودش مندرج دارد. وقتی می گوئیم از راه خطا برگردیم، معنایش این است که نقطه ی خطا را، راه خطا را شناسائی کنیم؛ این خیلی مهم است. ما همین طور که داریم حرکت میکنیم، غالباً اینجور هستیم که از کار خودمان، از خطای خودمان، از تقصیری که میکنیم، غفلت می کنیم؛ توجه نمی کنیم به اشکالی که در کار خودمان وجود دارد.

در کوی ما شکسته دلی می خرند و بس

خداوند همیشه سفره خود را پهن کرده است و ما مهمان او هستیم و در این دو زمان و زمین ما را هم به ضیافت دعوت کرده است، هم در ماه مبارک رمضان فرمود شما جزء ضیوف الرحمان هستید برای این زمان، هم در سرزمین وحی فرمود جزء ضیوف الرحمان هستید، حاجیان و معتمران جزء مهمانان خدا هستند اما هر مهمانی، هر دید یک بازدید هم دارد فرمود من شما را به عنوان مهمان دعوت کرده ام؛ ولی شما اگر مرا دعوت کنید من می آیم من منتظر میزبانی شما هستم. این چنین نیست که خدا فقط مهمانی بدهد و مهمان نشود، فرمود اگر میزبانی مرا قبول کردید من مهمان شما می شوم «أَنَا عِندَ المُنکسِرَة قُلُوبهم» کسانی که قلب شکسته دارند، من مهمان او هستم.

خطبه پیامبر اکرم (ص) در

أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ.

چهل حدیث روزه

یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون.

بهار خودسازی

با فرا رسیدن ماه پر برکت رجب، بهار خودسازی آغاز می شود . در فرهنگ مؤمنان پارسا و اهل سلوک و معرفت، ماه رجب از فرصت های ارزشمند و ایام گرانقدری است که نسیم رحمت الهی بیش از روزهای معمولی می وزد و باران رحمت الهی بیش از دیگر ایام بر جهان هستی می بارد .

جویباری از بهشت

اگرچه اجزاء زمان همانند یکدیگرند، خداوند متعال برخی امور یکسان را از طریق اعطای حرمت و قداست افزونتری به آنها، از ویژگی خاصی برخوردار ساخته که دیگر امور از این خصوصیت بی بهره اند،

فضیلت ماه رجب

در حکایتی دل نشین از پیامبر گرامی اسلام از زبان شخصی به نام ثوبان این چنین آمده است که: با رسول خدا(ص) در قبرستان بودیم. حضرت ایستاد و گذشت و دوباره ایستاد

اعمال و مراقبات ماه رجب

از مراقبات در این ماه آن است که سالک راهرو معنی ماه حرام را بداند و حق او را بشناسد تا در حرکات و سکنات و قلب خویش مراقب آن باشد و بداند که این ماه موسم عبادت است و طلبکاران علم راست که جهت عبادت را بر جهت تحصیل علم افزون تر نمایند هر چند تحصیل علم نیز از افضل عبادات است.