اعمال و مراقبات ماه رجب

بدان كه شعبان ماه بسيار شريفى است و منسوب است به حضرت سيّد انبياء صلّى الله عليه و آله . 1- پيامبر صلّي الله عليه و آله و سلّم اين ماه را روزه مى‏داشت و وصل مى‏كرد به ماه رمضان و مى‏فرمود : شعبان ماه من است هر كه يك روز از ماه مرا روزه بدارد بهشت او را واجب شود. 2- از حضرت صادق عليه السّلام روايت است كه : چون ماه شعبان داخل مى‏شد حضرت امام زين العابدين عليه السّلام اصحاب خود را جمع مى‏نمود و مى‏فرمود اى گروه اصحاب من مى‏دانيد اين چه ماهى است اين ماه شعبان است و حضرت رسول صلّى الله عليه و آله مى‏فرمود : شعبان ماه من است پس روزه بداريد در اين ماه براى محبّت پيغمبر خود و براى تقرّب به سوى پروردگار خود به حق آن خدائى كه جان على بن الحسين بدست قدرت اوست سوگند ياد مى‏كنم كه از پدرم حسين بن على عليهما السّلام شنيدم كه فرمود شنيدم از اميرالمؤمنين عليه السّلام كه هر كه روزه دارد شعبان را براى محبّت پيغمبر خدا و تقرّب به سوى خدا، خدا او را دوست دارد و او را به كرامت خود در روز قيامت نزديك گرداند و بهشت را براى او واجب گرداند. 3- صفوان جمال گفت: فرمود به من حضرت صادق عليه السّلام كه واداركن كسانى را كه در ناحيه و اطراف تو هستند بر روزه شعبان.گفتم : فدايت شوم مگر در فضيلت آن چيزى مى‏بينى ؟ فرمود : بلى بدرستى كه رسول خدا صلّى الله عليه و آله هر گاه هلال شعبان را مى‏ديد امر مى‏فرمود منادى را كه ندا مى‏كرد در مدينه : اى اهل مدينه من از جانب رسول خدا صلّى الله عليه و آله بسوى شما رسولم، مى‏فرمايد : آگاه باشيد بدرستى كه شعبان ماه من است پس خدا رحمت كند كسى را كه يارى كند مرا بر ماه من يعنى روزه بدارد آن را . پس حضرت صادق عليه السّلام گفت كه : اميرالمؤمنين عليه السّلام مى‏فرمود : كه فوت نشد از من روزه شعبان از زمانى كه شنيدم منادى رسول خدا صلّى الله عليه و آله ندا كرد در شعبان و فوت نخواهد شد از من تا مدّتى كه حيات دارم إن شاء الله تعالى. ( مفاتيح الجنان . فصل دوم . در اعمال ماه شعبان ) .

امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: پدرم حضرت امام باقر(علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذى الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن:

ماه صفر دومین ماه قمری است که برای نامگذاری آن دو دلیل ذکر می شود:

ماه "ربیع الاول" همانگونه که از اسم آن پیداست بهار ماه ها می باشد؛ به جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست. در این ماه ذخایر برکات خداوند و نورهای زیبایی او بر زمین فرود آمده است. زیرا میلاد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم ) در این ماه است و می توان ادعا کرد از اول آفرینش زمین رحمتی مانند آن به خود ندیده است.

ماه رجب از جمله ماه‌هاي بسيار پر فضيلت در اسلام است كه بسياري از معصومان به ويژه پيامبر مكرم اسلام (ص) بر انجام اعمال عبادي در آن تاكيد فراوان كرده‌اند.مشروح تقويم و اعمال ماه رجب بنا بر منابع ديني به شرح زير است:

گناه نكردن و دل پاک و نورانی داشتن و اهل تقوا بودن و حضور قلب داشتن مربوط به قبولی اعمال است. بنابراین اگر كسی با وجود خواندن نماز اهل گناه باشد و بر ان اصرار داشته باشد و از ان توبه نكند این گناه موجب عدم قبولی نماز می گردد هر چند از نظر شرعی نمازش صحیح باشد و نیازی به قضا كردن نداشته باشد.

بعضی از کسانی که دغدغه خداجویی دارند، و رسیدن به کمال، آرزوی آن هاست، گاه گلایه می کنند که اعمالشان نتیجه نمی دهد و انگار مهره ای این میان گم شده است، که آنچه انتظار دارند اتفاق نمی افتد.

ماه ذی الحجه یکی از ماه‌های شریفی است که عبادت در آن و ذکر و یاد خدا اثرات عمیقی به همراه دارد . این ماه در نهایت برکت و عظمت است و از رسول خدا مروی است عمل خیر و عبادت خدا در هیج ایامی نزد حق تعالی محبوبتر از این دهه نیست. از همین روست که یکی از بزرگترین ارکان دین یعنی حج خانه خدا، در این ایام جای گرفته است.

شب نهم ذي الحجة از شب‎های متبرك و شب مناجات با قاضى الحاجات است و توبه در آن شب مقبول و دعا در آن مستجاب است. عبادت در اين شب، اجر صد و هفتاد سال عبادت را دارد.

عید غدیرخم، با نصب امیرالمؤمنین حضرت امام علی (علیه السلام) به ولایت و امامت روز تکمیل دین اسلام و بزرگترین عید اسلامی است. قرآن کریم یک تعبیر دقیق و خیلی عمیقی راجع به غدیر فرموده است

حضرت زین العابدین علیه السلام در مناجات های خمس عشر به خدا عرض می كنند: "یا نعیمی و جنتی یا دنیای و آخرتی؛ تو نعمت های منی، تو بهشت منی، تو دنیای منی، تو آخرت منی! آری، خدا چنین بنده هایی دارد.

ماه ذی الحجه برای خودسازی خیلی مهم است ماه، ماه دعا است، ماه راز و نیاز با خدا است و یک قدری بیشتر نه فقط روز عرفه، نه فقط دهه اول اصلاً این ماه، ماه دعا، ماه رابطه، ماه خودسازی است .

این ماه در مکتب تشیع یادآور نهضت حضرت سیدالشهدا و حماسه جاودان کربلاست. این ماه، یادآور دلاورمردی های یاران با وفای اباعبدالله الحسین(علیه السلام)، فداکاری های زینب کبری(سلام الله علیها)، حضرت سجاد(علیه السلام)، و همه اسرای کاروان امام حسین(علیه السلام)، است. این ماه، یادآور خطبه ها و شعارهای آگاهی بخش سالار شهیدان، نطق آتشین حضرت زینب(سلام الله علیها) و خطابه غرّای زین العابدین(علیه السلام)، است. این ماه، یادآور استقامت حبیب بن مظاهر و شهادت عون و جعفر است. آری این ماه، ماه پیروزی حق بر باطل است.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می گردد.»[1]

یک تالار عظیم که اگر کسی وارد آن شد و به خود فرصت داد و همت کرد که از آنچه در آن جا خدای متعال آماده کرده، به خودش بهره ای برساند، بهره فراوانی خواهد برد که آن بهره در ماه شوال و ماه‌های دیگرِ سال نیست؛ فقط مخصوص ماه رمضان است.

گویی همین دیروز بود که وارد ماه عظیم الشأن رجب شده بودیم، با خودمان قرار گذاشتیم که امسال از دو ماه رجب و شعبان که به پیشواز ماه مبارک رمضان آمده‌اند، نهایت استفاده را ببریم و ماه رمضان امسال را با معنویت بیشتر و حال و هوای بهتری آغاز کنیم.

در فضیلت ماه شعبان همین بس كه ماه پیامبر اكرم (ص) نامیده شده و هنگامی‌که آن حضرت هلال ماه را مشاهده می‌کردند، دستور مى‏‌دادند، كسى در سراسر مدینه ندا دهد كه: اى مردم! این ماه، ماه من است، خدا رحمت كند كسى كه مرا بر ماه من یارى دهد، یعنى آن را روزه بدارد.

اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ وَ الْعَافِیَةِ الْمُجَلَّلَةِ وَ دِفَاعِ الْأَسْقَامِ [وَ الرِّزْقِ الْوَاسِعِ] وَ الْعَوْنِ عَلَی الصَّلاةِ وَ الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ تِلاوَةِ الْقُرْآنِ اللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَ غَفَرْتَ لَنَا وَ رَحِمْتَنَا

روز بیست و پنجم ذی قعده هم زمان با «دَحْوُ الاَرْض» (گسترش یافتن زمین) است. در شب این روز نیز طبق روایتی از امام هشتم علیه السلام ولادت حضرت ابراهیم علیه السلام و حضرت عیسی علیه السلام واقع شده است.[1]

بزرگان دین هنگامی که این ماه وارد می‌شد، به عبادت در آن مخصوصاً در دهه اوّل این ماه اهمیت ویژه‌ای می‌دادند.

دهه اول ذیحجه از ایام مهم سال است که عمل خیر و عبادت در آن بسیار مهم است. بیش از ده صفحه در مفاتیح الجنان درباره اهمیت و اعمال عبادی این ایام است.

روز بیست وچهارم ذیحجه بنابر اشهر روزی است که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله با نصارای نجران مباهله کرد، و پیش از مباهله عبا بر دوش مبارک گرفت، و حضرت امیر المؤمنین و فاطمه و حسن و حسین علیهم السّلام را زیر عبا جا داد

کتاب «المراقبات» یا «اعمال السنه» یکی از تألیفات عالِم عامل و فقیه کامل مرحوم آیت الله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی می باشد. این کتاب که در واقع حاصل عمر ایشان می باشد، به یادآوری و ذکر مهمترین اعمال و مراقبات سال و ذکر نکاتی درباره سیر و سلوک می پردازد.

ماه صفر دومین ماه قمری است که برای آغاز آن اعمالی ذکر شده از جمله نماز، روزه و خواندن قرآن . در نامگذاری این ماه دو جهت ذکر شده است، یکی اینکه از "صُفْرَة(زردی)" گرفته شده؛ زیرا زمان انتخاب نام، مقارن فصل پاییز و زردی برگ درختان بوده است. دلیل دیگر اینکه از "صِفْر(خالی)" گرفته شده، زیرا مردم پس از پایان ماههای حرام، روانه جنگ می‌شدند و شهرها خالی می‌شد.

این ماهی است که در آن بهشت را بیارایند و روزهای مؤمنان را منشعب سازند و بیفزایند و از این جهت آن را شعبان خوانند.

امام صادق (علیه السلام) می ‌فرماید: پدرم حضرت امام باقر (علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذی الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن: در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را می‌ خوانی، پس از آن این آیه (آیه ۱۴۲ سوره اعراف) را می‌ خوانی: وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً، وَ أَتْمَمْنا‌ها بَعَشْر، فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً. و ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش (با او) چهل شب تمام شد وَ قالَ مُوسی لاَِخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی، وَأَصْلِـحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیـلَ الْمُفْسِـدینَ؛ و موسی به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش و (آن‌ها را) اصلاح کن و از روش مفسدان پیروی منما. اگر چنین کنی، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آن‌ها شریک می ‌شوی.

ادعیه مأثور از گنجینه های معنوی و میراث فرهنگی شیعه است که در بنیان های اعتقادی و زیرساخت های فرهنگی اندیشه شیعی و در تقویت ارکان ایمانی و تحکیم پایه های معرفتی انسان نقش شایسته و مؤثّر دارد. یکی از این دعاها، دعای «استفتاح» معروف به «ام داوود» است که به خواندن این دعا، به همراه اعمال ویژه آن در نیمه ماه رجب توصیه شده است. این دعا را بزرگانی چون شیخ طوسی، ابن طاووس و علامه مجلسی از نظر تأثیر برای رسیدن به حاجت و رفع گرفتاری و برطرف شدن ظلم و ستم، معتبر دانسته اند.

روز عرفه نهمین روز از ماه ذی الحجه است که اعمال مخصوص خودش را دارد. حاجیان در این روز در بیابانی نزدیک شهر مکّه به نام «عرفات» دور هم جمع می‏شوند و از ظهر تا بعد از غروب آفتاب، باید در آنجا بمانند. روز عرفه، روز دعا و نماز و راز و نیاز با خداست، روز بخشیده شدن گناهان است. بسیاری از گناهان در روز عرفه بخشیده می‏شود.

در تعالیم دینی چهار روز است که به عنوان عید تعیین گشته است که عبارتند از: عید فطر، عید قربان، عید غدیر و روز جمعه. در این میان عید قربان یکی از اعیاد مهم و بزرگ مسلمین به شمار می رود به نحوی که برخلاف بسیاری از اعیاد، مورد اختلاف نبوده و همه فِرَق مسلمین این روز را عید محسوب می کنند؛ لذا در دعای مخصوص قنوت نماز عید می خوانیم: «اللهم انی اسألک بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیدا و لمحمد صلی الله علیه و آله ذخرا و شرفا و کرامة و مزیدا...؛ بارالها! به حق این روزی که آن را برای مسلمانان عید و برای محمد صلی الله علیه واله ذخیره و شرافت و کرامت و فضیلت قراردادی...» و بدین گونه عید را فقط مخصوص مؤمنین ندانسته و همه مسلمین را در آن سهیم می دانیم و اعتقاد داریم این گردهمایی عظیم رهیافتی برای رسیدن به اعتصام به حبل الله است که یکی از مهم ترین دستورات اجتماعی اسلام است.

روز بیست و پنجم ذی قعده هم زمان با «دَحْوُ الاَرْض» (گسترش یافتن زمین) است. در شب این روز نیز طبق روایتی از امام هشتم علیه السلام ولادت حضرت ابراهیم علیه السلام و حضرت عیسی علیه السلام واقع شده است.[1]

روز عرفه نهمین روز از ماه ذی الحجه است که اعمال مخصوص خودش را دارد. حاجیان در این روز در بیابانی نزدیک شهر مکّه به نام «عرفات» دور هم جمع می‏شوند و از ظهر تا بعد از غروب آفتاب، باید در آنجا بمانند. روز عرفه، روز دعا و نماز و راز و نیاز با خداست، روز بخشیده شدن گناهان است. بسیاری از گناهان در روز عرفه بخشیده می‏شود.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می گردد.»[1]

برترین اعمال [پیامی از برزخ]

اگرچه اجزاء زمان همانند یکدیگرند، خداوند متعال برخی امور یکسان را از طریق اعطای حرمت و قداست افزونتری به آنها، از ویژگی خاصی برخوردار ساخته که دیگر امور از این خصوصیت بی بهره اند

آرام آرام نسیم خوش آغاز ماه پرفیض الهی (رجب المرجب) فرا می رسد این الرجبیون... گو اینکه با گوش دل نوای خوش دعای سحرماه خدا و طنین ربنای هنگامه افطار از هم اکنون گوش دل و جان مؤمنان را می نوازد، آری ماه رجب با تمام شکوهش آمد، و «لیله الرغائب» شبی به بزرگی تمامی آسمانها، شبی که خداوند به ملایک فخر می کند و مناجات بندگان خوبش را به رخ فرشتگان می کشد...! این شب بزرگ را از نظرگاه سالکان طریق الهی بررسی می کنیم.

آرام آرام نسیم خوش آغاز ماه پرفیض الهی (رجب المرجب) فرا می رسد این الرجبیون... گو اینکه با گوش دل نوای خوش دعای سحرماه خدا و طنین ربنای هنگامه افطار از هم اکنون گوش دل و جان مؤمنان را می نوازد، آری ماه رجب با تمام شکوهش آمد، و «لیله الرغائب» شبی به بزرگی تمامی آسمانها، شبی که خداوند به ملایک فخر می کند و مناجات بندگان خوبش را به رخ فرشتگان می کشد...! این شب بزرگ را از نظرگاه سالکان طریق الهی بررسی می کنیم.

گاهی آدم دوست دارد بخواهد. دوست دارد خواهش کند. خواستن جزیی از خواسته های انسان است. دوست دارد با کسی حرف بزند، درد و دل کند، شکایت کند، گاهی دوست دارد یک گوش شنوایی باشد که بلندبلند فکرکردن های آدم هدر نرود.....

بزرگان و اهل معنا و اهل سلوک، ماه رجب را مقدمه‌ى ماه رمضان دانسته‌اند. ماه رجب ماه شعبان، یک آمادگی است براى اینکه انسان در ماه مبارک رمضان - که ماه ضیافت الهى است - بتواند با آمادگى وارد شود.

شیخ رجبعلی خیاط در روایتی درباره تحت تأثیر قرار گرفتن از عاشق شدن یک جوان می‌گوید:

خداوند متعال همواره برای بندگان نادم و گنهکار، راه نجات و سعادتی قرار داده، تا اینکه از سیاهی و آلودگی های اخلاقی خود را نجات دهند.

ماه رجب، ماه ولایت و امامت، ماهی است که رحمت گسترده الهی بر بندگانش می بارد . تنها نیاز به مقداری توجه دارد تا این رحمت شامل حال ما نیز گردد .

آغاز ماه رجب كه یكی از شهور ثلاثه عبادت و بندگیست، با نام مبارك امام باقر علیه السلام گره خورده است

سرشار است، آنان که در وادي مراقبه و شهود در محضر خداي متعال گام برمي دارند به خوبي قدر چنين ايامي را دانسته و بسيار سخت تر، هوشيارتر و جدي تر از دنيا طلبان در پي بهره گيري از اين فرصت ارزشمند هستند .

"رجب"، ماه خداست؛ ماه پر بركتی است كه اعمال بسیاری برای آن ذكر شده است. باید خود را در دریای زلالش بشوییم تا پاک شویم. پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) فرمود: هر كس یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد، موجب خشنودی خدا می شود و غضب الهی از او دور می گردد و دری از درهای جهنم بر روی او بسته می شود.

یکی از زیباترین و شریف ترین ماههای سال ماه رجب ماه مغفرت الهی است. در متون و منابع روایی اعمال عبادی و ارزشمندی همچون دعا، استغفار و روزه، برای این ماه مبارک ذکر شده است.

روزی معلی بن خُنَیْس از امام صادق(علیه السلام) درخواست نمودند که دعایی را به او بیاموزد که جامع تمام چیزهایی باشد که شیعه در کتب خود جمع کرده است، امام صادق (علیه السلام) در جواب معلی دعایی را تعلیم فرمودند که در این نوشتار به فراز هایی از این دعا اشاره می کنیم.

با فرا رسیدن ماه پر برکت رجب، بهار خودسازی آغاز می شود . در فرهنگ مؤمنان پارسا و اهل سلوک و معرفت، ماه رجب از فرصت های ارزشمند و ایام گرانقدری است که نسیم رحمت الهی بیش از روزهای معمولی می وزد و باران رحمت الهی بیش از دیگر ایام بر جهان هستی می بارد .

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می گردد.»[1]

رجب، هفتمین ماه سال قمری است که در اسلام به آن اهمیت ویژه ای داده شده و در شمار ماه های پرفضیلتْ و یکی از چهارماه برخوردار از حرمت و قداست ویژه است. رجب، ماهی است که در آنْ بندگان و مؤمنان و ره پویان، خود را برای شرکت در مهمانی بزرگ خداوند آماده می کنند. ماهِ زدودن غبار تیرگی از روح و جان، ماهِ تمرین حضور و توجه به بیشتر به معنویات، و ماه بندگی و فرمان بری و در نهایتْ سرآغاز اُنس و الفتی جانانه به پروردگار هستی بخش است.

با فرا رسیدن ماه پر برکت رجب، بهار خودسازی آغاز می شود . در فرهنگ مؤمنان پارسا و اهل سلوک و معرفت، ماه رجب از فرصت های ارزشمند و ایام گرانقدری است که نسیم رحمت الهی بیش از روزهای معمولی می وزد و باران رحمت الهی بیش از دیگر ایام بر جهان هستی می بارد .

اگرچه اجزاء زمان همانند یکدیگرند، خداوند متعال برخی امور یکسان را از طریق اعطای حرمت و قداست افزونتری به آنها، از ویژگی خاصی برخوردار ساخته که دیگر امور از این خصوصیت بی بهره اند،

در حکایتی دل نشین از پیامبر گرامی اسلام از زبان شخصی به نام ثوبان این چنین آمده است که: با رسول خدا(ص) در قبرستان بودیم. حضرت ایستاد و گذشت و دوباره ایستاد

مناجات و دعا سیره عملی اهل بیت علیهم السلام و بزرگان بوده است. از جمله مناجات ها مناجات معروف شعبانیه است. آخرین جمعه ماه شعبان در روایتى آمده که حضرت رضا(ع) در آخرین جمعه از ماه شعبان به اباصلت فرمود: بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است، در این باقیمانده ماه تقصیرهاى گذشته ات را تدارک کن و بر آنچه به کارت می‌آید همّت کن، در دعا و استغفار و تلاوت قرآن بسیار بکوش و از گناهان خویش به سوى خدا توبه کن تا ماه رمضان فرا می‌رسد بر خدا مخلص باشى.

اعمال این ماه به دو دسته تقسیم می شود: الف- اعمال و عبادات مشترک بین تمام روزها و شب های این ماه ب- اعمال ویژه که مختص روزها و شب های خاص این ماه است. امام صادق (ع) به شخصی تعلیم داد که در هر صبح و شام و بعد از هر نماز، این دعا را بخواند: یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً اَعْطِنی بِمَسْئَلَتی اِیَّاکَ جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَجَمیعَ خَیْرِ الْأخِرَةِ وَاصْرِفْ عَنّی بِمَسْئَلَتی اِیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَشَرِّ الْأخِرَةِ فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما اَعْطَیْتَ وَزِدْنی مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ یا ذَاالْجَلالِ وَالْأِکْرامِ یا ذَاالنَّعْمآءِ وَالْجُودِ یا ذَاالْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتی عَلَی النَّارِ!

در ماه رجب المرجّب که ماه حرام است گناه را دو برابر حساب می کنند. دلیل چیست؟ خدا می گوید: من این ماه را ماه غفران قرار دادم، آن وقت تو گناه می کنی؟

امیرالمؤمنین علیه السلام این ماه را روزه داشتی و گفتی: رجب، ماه منست و شعبان ماه رسول خداست و ماه رمضان، ماه خدای تعالی است جل و جلاله. و امام صادق علیه السلام فرمود: رسول اللّه صلی الله علیه و آله فرمود: هر که از رجب سه روز روزه دارد خدای تعالی وی را به هر روزی روزه سالی بنویسد و هر که هفت روز روزه دارد، هفت در دوزخ ازو در بندند و هر که هشت روز روزه دارد هشت درِ بهشت از برای او بگشایند و هر که پانزده روز روزه دارد خدای تعالی حساب وی آسان کند و هر که همه ماه رجب روزه دارد خدای تعالی وی را خشنود کند و خشنودی خود بنویسد و از هر که خشنود باشد، وی را عذاب نبود.

هرکدام از ماههای خدا خصوصیتی دارند که شاید ماه دیگری نداشته باشد؛ اعمال خاصی که برای هرکدام ذکر شده، دلیل این ادعاست. مثلاً برای سه ماه رجب و شعبان و رمضان بیشترین دعاها، زیارت ها و اعمال عبادیِ مستحب و واجب وارد شده است.

اگرچه اجزاء زمان همانند یکدیگرند، خداوند متعال برخی امور یکسان را از طریق اعطای حرمت و قداست افزونتری به آنها، از ویژگی خاصی برخوردار ساخته که دیگر امور از این خصوصیت بی بهره اند

اعمال این ماه به دو دسته تقسیم می شود: الف- اعمال و عبادات مشترک بین تمام روزها و شب های این ماه ب- اعمال ویژه که مختص روزها و شب های خاص این ماه است. امام صادق (ع) به شخصی تعلیم داد که در هر صبح و شام و بعد از هر نماز، این دعا را بخواند: یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً اَعْطِنی بِمَسْئَلَتی اِیَّاکَ جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَجَمیعَ خَیْرِ الْأخِرَةِ وَاصْرِفْ عَنّی بِمَسْئَلَتی اِیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَشَرِّ الْأخِرَةِ فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما اَعْطَیْتَ وَزِدْنی مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ یا ذَاالْجَلالِ وَالْأِکْرامِ یا ذَاالنَّعْمآءِ وَالْجُودِ یا ذَاالْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتی عَلَی النَّارِ!

با فرا رسیدن ماه پر برکت رجب، بهار خودسازی آغاز می شود . در فرهنگ مؤمنان پارسا و اهل سلوک و معرفت، ماه رجب از فرصت های ارزشمند و ایام گرانقدری است که نسیم رحمت الهی بیش از روزهای معمولی می وزد و باران رحمت الهی بیش از دیگر ایام بر جهان هستی می بارد .

رجب، هفتمین ماه سال قمری است که در اسلام به آن اهمیت ویژه ای داده شده و در شمار ماه های پرفضیلتْ و یکی از چهارماه برخوردار از حرمت و قداست ویژه است.

با مطالعه منابع دینی می بینیم که خداوند متعال دو چیز را به خود نسبت می دهد و برای خود می داند: «ماه رجب» و «روزه»!

شکی نیست که هر جرمی از هر مجرمی با عمد و اختیار، استحقاق جریمه و مجازات را دارد و از سوی دیگر، همه مجرمان، یکسان نیستند و بدون شک، شرایط زمانی، مکانی، روانی و ویژگی های دیگر آنها تفاوت دارد.

اعتقاد و توجه به نقش عوامل معنوی در موفقیت های یک ملّت در کنار عوامل مادی، از خطوط مورد تأکید دائمی رهبر معظم انقلاب اسلامی است. دعا، مناجات، استغفار، تضرّع، توسّل، تقرّب به ذات پروردگار و تلاش برای خودسازی کلید گشایش درهای رحمت الهی به روی جامعه است. لذا استفاده هر چه بیشتر از فرصت سه ماه پر برکت رجب و شعبان و رمضان به مثابه پنجمین فصل از سال -که گویی خداوند رحمان این فصل مجازی پر برکت و معنویت را در کنار فصول دیگر سال قرار داده- توصیه همیشگی حضرت آیت الله خامنه ای به جامعه مومن و انقلابی است.

در حکایتی دل نشین از پیامبر گرامی اسلام از زبان شخصی به نام ثوبان این چنین آمده است که: با رسول خدا(ص) در قبرستان بودیم. حضرت ایستاد و گذشت و دوباره ایستاد.

در ماه رجب المرجّب که ماه حرام است گناه را دو برابر حساب می کنند. دلیل چیست؟ خدا می گوید: من این ماه را ماه غفران قرار دادم، آن وقت تو گناه می کنی؟

در لیله الرغائب هم خداوند می فرماید شما را به آرزوهایتان می رسانم. آنهایی که به خدا ایمان دارند آرزوهایشان را از خدا می گیرند و کسانی که باور ندارند نتیجه نمی گیرند.

زندگی مرا زندگی پاک و پاکیزه و مرگم را مرگی معتدل و مستقیم و بازگشتم را بازگشتی گرامی که خواری و رسوایی در آن نباشد خدایا درود فرست بر محمد و آلش آن پیشوایانی که سرچشمه های حکمت و ولی نعمت و معادن عصمتند و بوسیله ایشان مرا از هر بدی محافظت فرما و مگیر مرا در حال غرور و نه در حال غفلت و بی خبری.

مردم، در وادی حیرت، سرگشته بودند و در فتنه و فساد، دست و پا می زدند و هوس ها آنان را فریفته و نخوت و کبر، آنها را به لغزش کشانیده بود.1 رشته های مرگ و هلاکت، آنان را می کشید و قفل های گمراهی، بر دل هایشان زده شده بود.

آیت الله قرهی درباره ماه رجب گفت: در ماه رجب المرجّب که ماه حرام است گناه را دو برابر حساب می کنند. دلیل چیست؟ خدا می گوید: من این ماه را ماه غفران قرار دادم، آن وقت تو گناه می کنی؟

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می گردد.»[1]

آرام آرام نسیم خوش آغاز ماه پرفیض الهی (رجب المرجب) فرا می رسد این الرجبیون... گو اینکه با گوش دل نوای خوش دعای سحرماه خدا و طنین ربنای هنگامه افطار از هم اکنون گوش دل و جان مؤمنان را می نوازد، آری ماه رجب با تمام شکوهش آمد، و «لیله الرغائب» شبی به بزرگی تمامی آسمانها، شبی که خداوند به ملایک فخر می کند و مناجات بندگان خوبش را به رخ فرشتگان می کشد...! این شب بزرگ را از نظرگاه سالکان طریق الهی بررسی می کنیم.

هفتمین ماه از سال هجری قمری رجب نام دارد که نباید فضیلت آن را به بوته فراموشی سپرد زیرا در میان ماههای دوازده ‏گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههای دیگر از حرمت و قداست ‏برخوردار می ‏باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کریم با تعبیر «حرم‏» یعنی برخوردار از حرمت ‏یاد شده است که یکی از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام می ‏باشد.

ماه صفر دومین ماه قمری است که برای نامگذاری آن دو دلیل ذکر می شود:

ماه "ربیع الاول" همانگونه که از اسم آن پیداست بهار ماه ها می باشد؛ به جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست. در این ماه ذخایر برکات خداوند و نورهای زیبایی او بر زمین فرود آمده است. زیرا میلاد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم ) در این ماه است و می توان ادعا کرد از اول آفرینش زمین رحمتی مانند آن به خود ندیده است.

بزرگان و اهل معنا و اهل سلوک، ماه رجب را مقدمه‌ى ماه رمضان دانسته‌اند. ماه رجب ماه شعبان، یک آمادگی است براى اینکه انسان در ماه مبارک رمضان - که ماه ضیافت الهى است - بتواند با آمادگى وارد شود.

چند روز پیش یکی از دوستان قدیمی ام را دیدم در حالی که خیلی پریشان و آشفته بود ... انگار سال های سال بود که غبار غم و اندوه وجودش را گرفته بود و او نتوانسته بود این غبار را از خود بزداید.

ماه شعبان ماه سرور و روشنی چشم شیعه به قدوم مبارک امامان معصوم (ع) است.

خیلی از ما با شنیدن نام امام حسین علیه السلام یا امام علی علیه السلام دلمان می لرزد با امام رضا علیه السلام که انس مدام داریم گاه گاهی هم دعایی برای فرج آقا امام زمان (عج) می کنیم خلاصه هر کدام از ما با یکی از ائمه عزیزمان مأنوسیم طلب حاجت می بریم و متوسل می شویم و انتظار عنایت داریم.

«رمضان» در لغت از «رمضاء» به معناى شدت حرارت گرفته شده و به معناى سوزانیدن مى باشد. چون در این ماه گناهان انسان بخشیده مى شود، به این ماه مبارك رمضان گفته اند.

ماه خیر و بركت، ماه نزول رحمت، ماه میهمانی و ضیافت الهی، بار دیگر ما را به یك فضای معنوی غیرقابل وصفی می‌‌كشاند،

آغاز ماه شعبان، آغاز دگرگونی های قابل توجه است. بعد از نیمه شعبان و جشن های آن نوبت استقبال از ماه رمضان می شود. چیزی که سبب برتری این ماه نسبت به دیگر ماه هاى سال می شود، آیین ها و سنت هاى ویژه آن، روزه دارى و لطف بی نهایت خداوند در این ماه است.

ماه ذی الحجه یکی از ماه‌های شریفی است که عبادت در آن و ذکر و یاد خدا اثرات عمیقی به همراه دارد . این ماه در نهایت برکت و عظمت است و از رسول خدا مروی است عمل خیر و عبادت خدا در هیج ایامی نزد حق تعالی محبوبتر از این دهه نیست. از همین روست که یکی از بزرگترین ارکان دین یعنی حج خانه خدا، در این ایام جای گرفته است.

وقایع و مناسبت های ماه ذی الحجه

بوی مهر و درس و مدرسه می آید. باید ریتم زندگی را تغییر داد و برای فصلی جدید آماده شد. بچه ها و بخصوص سال اولی ها نیاز به کمک شما دارند تا بتوانند خود را با این تغییرات وقف دهند.

آغاز ماه رجب كه یكی از شهور ثلاثه عبادت و بندگیست، با نام مبارك امام باقر علیه السلام گره خورده است

سرشار است، آنان که در وادي مراقبه و شهود در محضر خداي متعال گام برمي دارند به خوبي قدر چنين ايامي را دانسته و بسيار سخت تر، هوشيارتر و جدي تر از دنيا طلبان در پي بهره گيري از اين فرصت ارزشمند هستند .

یکی از زیباترین و شریف ترین ماههای سال ماه رجب ماه مغفرت الهی است. در متون و منابع روایی اعمال عبادی و ارزشمندی همچون دعا، استغفار و روزه، برای این ماه مبارک ذکر شده است.

روزی معلی بن خُنَیْس از امام صادق(علیه السلام) درخواست نمودند که دعایی را به او بیاموزد که جامع تمام چیزهایی باشد که شیعه در کتب خود جمع کرده است، امام صادق (علیه السلام) در جواب معلی دعایی را تعلیم فرمودند که در این نوشتار به فراز هایی از این دعا اشاره می کنیم.

ماه های رجب، شعبان و ماه مبارک رمضان فضل های سبز عبادت و پرستش اند. هریک از این سه ماه موقعیت ممتازی در عرصه بندگی و عبودیت خداوند دارد. ماه شعبان که ماه منتخب رسول اعظم اسلام است از ویژگی های معنوی منحصر به خود برخوردار است. پیامبر این ماه را برای خویش برگزید.

این ماه برای سالک الی الله بسیار با ارزش است. از مقام این ماه همین بس که ماه رسول خدا صلوات الله علیه بوده و حضرتش صلی الله علیه و آ له و سلم فرمودند: «شعبان ماه من است، خداوند کسی را که مرا در ماهم یاری کند، بیامرزد.»

ماه شعبان ماهی است که قدر و منزلت آن را فقط خدا می‌داند و آنان که برگزیده و تربیت یافته اویند. ما شاگردان این مکتب مفتخریم که می‌توانیم با تواضع در برابر آموزش و پرورش الهی این خاندان، گوش جان به کلام ملکوتی آنان بسپاریم تا واگویند آنچه پروردگارشان به آن‌ها گفت و بشنویم اسراری را که در پس این آداب و احکام و مستحبات بر ما پوشیده است.

شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ هُديً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ ...

مژده که شد ماه مبارک پدید به عاصیان وعده ی رحمت رسید

خیلی از آدم ها رسم های قشنگی رو پایه گذاری می کنن که حتی سال ها بعد از مرگشون هم این رسم ها انجام می شه و برای صاحبش، رحمت و مغفرته.

میلاد آفتاب نیمه رمضان گرامی باد

امام کاظم علیه السلام، غسل و احیاء در شب قدر را برای خروج از گناهان توصیه نموده است.گویی زنده نگاه داشتن این شب،خزان گناهان خواهد بود.

در هر عصر و نسلی، پرتو مشعشع ستارگانی از تبار خورشیدیان، هدایتگر گمرهانی می شود و قلم شیوا و زبان مرهم گونه شان، غبار جهل و غفلت را از چهره آنان می زداید

خود قرآن نازل، در بردارنده ی قرآن صاعد است؛ یعنی خداوند متعال دعاهای زیادی را در خود قرآن به سوی ما نازل فرموده، تا دست بندگانش را بگیرد و آن ها را به سوی ملکوت خدا صعود دهد. بعضی از این دعاهای قرآنی با گل واژه ی «ربَّنا» آغاز می شوند.

روز عید فطر روز عید زیبایی های معنوی است. عیدی که زمین و زمان غرق در شادی و سور است و ساکنان زمین و کسانی که این لیاقت را یافتند تا بتوانند یک ماه، زیبایی های بندگی معبود را درک کنند اینک به شکرانه این بندگی زیبا، جشنی با شکوه به پا کنند...

تاریخ چشم به راه فاطمه ای دیگر است. انتظار به سر می اید و شمیم دلنوازی، خانه ی خورشید را فرامی گیرد. خنکای حضور دوباره ی فاطمه (س) در فضای مدینه جاری می شود و کوثر فاطمی، جوشیدن می گیرد

ماه ذی الحجه برای خودسازی خیلی مهم است ماه، ماه دعا است، ماه راز و نیاز با خدا است و یک قدری بیشتر نه فقط روز عرفه، نه فقط دهه اول اصلاً این ماه، ماه دعا، ماه رابطه، ماه خودسازی است .

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می گردد.»[1]

دعاء شستشوی دل در چشمه یقین است و «نیایش»، عطرآگین ساختن جان به بوی خوش یاد حق و اما نماز، هم «دعا» ست و هم «ذکر خدا».

ماه شعبان از ایام الله بندگان و مومنان حقیقت جو است. شعبان تنها ماهی است كه در آن، شهادت هیچ یك از ائمه معصوم واقع نشده است. ماه سرور اهلبیت علیهم السلام و عاشقان است.

پیشوایان معصوم(ع)، مصداق تمام زیبایی های اخلاقی و الگوی جاودانه پاکی و انسانیتند. امام حسین ـ علیه السلام ـ سبط پیامبر، فرزند دختر رسول خدا(ص) و علی مرتضی(ع)، نیز مظهر شجاعت و الگوی فروتنی و تسلیم به درگاه ایزدی است. گرامی­داشت ولادتش با یاد و خاطره شهادتش گره خورده است. در این گفتار، مطالبی راجع به فضایل امام حسین(ع) و مقاطع درخشان حیات ایشان گردآوری شده است.

خداوند متعال در میان مخلوقات خود، انسان های کاملی را به عنوان الگو قرار داده است. این الگوها دارای امتیازات و فضیلت های ویژه ای هستند. امام حسین علیه السلام نمونه ای برجسته از این اسوه های پاک است. در این مقاله به مناسبت اربعین شهادت امام حسین علیه السلام برخی از فضائل آن حضرت را بر می شمریم.

حضرت عباس (ع) دارای زیبایی ویژه ای بود و چهره دلربایش، هر بیننده ای را به تحسین وامی داشت. او چون ماه تمام، در میان هاشمیان می درخشید. جدّ او، عبد مناف را «ماه مکه» و عبداللّه، پدر پیامبر اکرم (ص)را «ماه حرم» می خواندند. حضرت عباس (ع) نیز «ماه بنی هاشم» لقب گرفت تا لقب گویایی برای چهره رعنا و دلکش او باشد. گذشته از آن، در بین بسیاری از گزارش های تاریخی در راستای ویژگی های جسمی حضرت عباس (ع) آمده است:

هوشیار باش! که شاید این ماه شعبان آخرین شعبان عمر تو باشد، شاید این رمضان آخرین رمضان عمر تو باشد. چه کسی می‌‏داند چه پیش خواهد آمد؟ زندگی ما به گونه‌‏ای است که نسبت به هیچ یک از عوامل متزلزل کننده و بر هم زننده زندگی اختیار و کنترلی نداریم و هر لحظه ممکن است در معرض مرگ قرار بگیریم.

اگر در ماه رمضان همه کار ها برای خدا باشد؛ این روزه خاص الخاص هست و اینکه در دعا از خدا می خواهی اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیامِی فِیهِ صِیامَ الصَّائِمِینَ یعنی روزه مرا روزه خاص الخاص قرار بده.

به خواست و لطف خداوند، امسال هم توفیق درک ماه مبارک رمضان برایمان حاصل شده است و چه خوب است که ان شاءالله با رعایت نکات اخلاقی و بالا بردن معارف اسلامی هرچه بهتر بتوانیم از این ماه بهره مند شویم. ان شاء الله

كسي كه زياد استغفار كند چهار چيز بدست مي آورد ؛ كسي كه استغفار مي كند و اهل استغفار است خدا غم و غصه را از دل و جان او بر مي دارد ...

واژه «عید» از ریشه عود گرفته شده و به معنای بازگشت است، و واژه «فطر» از فطرت گرفته شده و به معنای سرشت است. بنابراین عید فطر; یعنی بازگشت به فطرت و سرشت.

چه کنیم تا آثار و برکات ماه رمضان را در خود حفظ کنیم؟

رجب، هفتمین ماه سال قمری است که در اسلام به آن اهمیت ویژه ای داده شده و در شمار ماه های پرفضیلتْ و یکی از چهارماه برخوردار از حرمت و قداست ویژه است. رجب، ماهی است که در آنْ بندگان و مؤمنان و ره پویان، خود را برای شرکت در مهمانی بزرگ خداوند آماده می کنند. ماهِ زدودن غبار تیرگی از روح و جان، ماهِ تمرین حضور و توجه به بیشتر به معنویات، و ماه بندگی و فرمان بری و در نهایتْ سرآغاز اُنس و الفتی جانانه به پروردگار هستی بخش است.

امام صادق علیه السلام فرمود: "کسى که سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد، با خداوند در عرش و بهشت او دیدار مى کند.

آگاه باشید به درستی که اگر شما واقف شوید بر آنچه مهیا فرموده پروردگار عزّوجلّ برای مطیعین از بندگانش در امروز هر آینه باز خواهید داشت خود را از آنچه در او هستید و شروع خواهید کرد در آنچه امر کردند شما را به آن. چون روز اوّل ماه شعبان می شود امر می کند به درهای بهشت پس باز می شود و امر می کند درخت طوبی را پس نزدیک می کند شاخه های خود را براین دنیا آنگاه ندا می کند منادی پروردگار عزّوجلّ ای بندگان خدا این شاخه های درخت طوبی است پس در آویزید به او که بلند کند شما را بسوی بهشت و این شاخه های درخت زقوم است پس بترسید از او که شما به سوی دوزخ هدایت نکند.

فرستادن صلوات به اندازه ای ارزش دارد که از معصوم علیه السلام نقل شده است که سنگین ترین عمل(مستحبی) در ترازوی قیامت، صلوات است. حال اگر این ذکر شریف در ماه باعظمتی مثل شعبان باشد، ارزش آن بیشتر خواهد شد. بر این اساس خواندن صلوات شعبانیه در این ماه توصیه شده است و امام سجاد(علیه السلام) به خواندن این صلوات، در ماه شعبان مداومت داشتند. این صلوات، کلاسی برای معرفت به اهلبیت است. اهلبیتی که مانند کشتی نجات در دریاهای متلاطم هستند.

یک تالار عظیم که اگر کسی وارد آن شد و به خود فرصت داد و همت کرد که از آنچه در آن جا خدای متعال آماده کرده، به خودش بهره ای برساند، بهره فراوانی خواهد برد که آن بهره در ماه شوال و ماه‌های دیگرِ سال نیست؛ فقط مخصوص ماه رمضان است.

گویی همین دیروز بود که وارد ماه عظیم الشأن رجب شده بودیم، با خودمان قرار گذاشتیم که امسال از دو ماه رجب و شعبان که به پیشواز ماه مبارک رمضان آمده‌اند، نهایت استفاده را ببریم و ماه رمضان امسال را با معنویت بیشتر و حال و هوای بهتری آغاز کنیم.

این «شهر التّوبة و الانابه» است؛ ماه توبه است، ماه انابه است. توبه یعنی بازگشت از یک راه غلط، از یک کار غلط، از یک فکر غلط. انابه یعنی رجوع الی اللَّه، بازگشت به سمت خدا. این توبه و انابه، به طور طبیعی یک معنائی را در خودش مندرج دارد. وقتی می گوئیم از راه خطا برگردیم، معنایش این است که نقطه ی خطا را، راه خطا را شناسائی کنیم؛ این خیلی مهم است. ما همین طور که داریم حرکت میکنیم، غالباً اینجور هستیم که از کار خودمان، از خطای خودمان، از تقصیری که میکنیم، غفلت می کنیم؛ توجه نمی کنیم به اشکالی که در کار خودمان وجود دارد.

خداوند همیشه سفره خود را پهن کرده است و ما مهمان او هستیم و در این دو زمان و زمین ما را هم به ضیافت دعوت کرده است، هم در ماه مبارک رمضان فرمود شما جزء ضیوف الرحمان هستید برای این زمان، هم در سرزمین وحی فرمود جزء ضیوف الرحمان هستید، حاجیان و معتمران جزء مهمانان خدا هستند اما هر مهمانی، هر دید یک بازدید هم دارد فرمود من شما را به عنوان مهمان دعوت کرده ام؛ ولی شما اگر مرا دعوت کنید من می آیم من منتظر میزبانی شما هستم. این چنین نیست که خدا فقط مهمانی بدهد و مهمان نشود، فرمود اگر میزبانی مرا قبول کردید من مهمان شما می شوم «أَنَا عِندَ المُنکسِرَة قُلُوبهم» کسانی که قلب شکسته دارند، من مهمان او هستم.

أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ.

یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون.

با فرا رسیدن ماه پر برکت رجب، بهار خودسازی آغاز می شود . در فرهنگ مؤمنان پارسا و اهل سلوک و معرفت، ماه رجب از فرصت های ارزشمند و ایام گرانقدری است که نسیم رحمت الهی بیش از روزهای معمولی می وزد و باران رحمت الهی بیش از دیگر ایام بر جهان هستی می بارد .

اگرچه اجزاء زمان همانند یکدیگرند، خداوند متعال برخی امور یکسان را از طریق اعطای حرمت و قداست افزونتری به آنها، از ویژگی خاصی برخوردار ساخته که دیگر امور از این خصوصیت بی بهره اند،

در حکایتی دل نشین از پیامبر گرامی اسلام از زبان شخصی به نام ثوبان این چنین آمده است که: با رسول خدا(ص) در قبرستان بودیم. حضرت ایستاد و گذشت و دوباره ایستاد

ماه شعبان المعظم ماه نیایشِ عارفانه و دانشگاه ترقی و ماه خودسازی و تهذیب و تزکیه نفس است. ماه رجب و شعبان را برای کسب این آمادگی و درک هرچه بیشتر عظمت ماه رمضان قرار داده اند.

مقام معظم رهبری فرمودند: یکی از دعاهایی که لحن عارفانه و زبان شیوای آن، با مضامین بسیار والا و سرشار از معارف عالی همراه است که نظیر آن را در زبانهای معمولی و محاورات عادی نمی توان یافت مناجات شعبانیه است.

در فضیلت ماه شعبان همین بس كه ماه پیامبر اكرم (ص) نامیده شده و هنگامی‌که آن حضرت هلال ماه را مشاهده می‌کردند، دستور مى‏‌دادند، كسى در سراسر مدینه ندا دهد كه: اى مردم! این ماه، ماه من است، خدا رحمت كند كسى كه مرا بر ماه من یارى دهد، یعنى آن را روزه بدارد.

مناجات و دعا سیره عملی اهل بیت علیهم السلام و بزرگان بوده است. از جمله مناجات ها مناجات معروف شعبانیه است. آخرین جمعه ماه شعبان در روایتى آمده که حضرت رضا(ع) در آخرین جمعه از ماه شعبان به اباصلت فرمود: بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است، در این باقیمانده ماه تقصیرهاى گذشته ات را تدارک کن و بر آنچه به کارت می‌آید همّت کن، در دعا و استغفار و تلاوت قرآن بسیار بکوش و از گناهان خویش به سوى خدا توبه کن تا ماه رمضان فرا می‌رسد بر خدا مخلص باشى.

رسول گرامی (ص) در بخش پایانی ماه پر برکت شعبان سخنرانی کرده است. نسیم خنک و سعادت بخشی میخواهد بوزد و آن ماه مبارک رمضان است آماده باشید که فرمود: «قد أقبل إلیکم شَهر الله» ماه مبارک رمضان دارد می آید او به شما رو کرده است این برای شما اقبالی است این ماه، ماه خداست خب همه ماه ها ماه خداست؛ همه زمینها زمین خداست اما می گویند سرزمین مکه سرزمین وحی است و حاجیان و معتمران وقتی وارد می شوند مهمانان الهی اند اینها جزء ضیوف الرحمان اند این مربوط به زمینِ مهمانی است ماه مبارک رمضان زمان مهمانی است فرمود شما مهمان خدای سبحان هستید .

هوشیار باش! که شاید این ماه شعبان آخرین شعبان عمر تو باشد، شاید این رمضان آخرین رمضان عمر تو باشد. چه کسی می‌‏داند چه پیش خواهد آمد؟ زندگی ما به گونه‌‏ای است که نسبت به هیچ یک از عوامل متزلزل کننده و بر هم زننده زندگی اختیار و کنترلی نداریم و هر لحظه ممکن است در معرض مرگ قرار بگیریم.

آیه قرآن کریم می فرماید: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدی لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ وَ مَنْ کانَ مَریضاً أَوْ عَلی سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ یُریدُ اللَّهُ بِکُمُ الْیُسْرَ وَ لا یُریدُ بِکُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُکْمِلُوا الْعِدَّهَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللَّهَ عَلی ما هَداکُمْ وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ.

این «شهر التّوبة و الانابه» است؛ ماه توبه است، ماه انابه است. توبه یعنی بازگشت از یک راه غلط، از یک کار غلط، از یک فکر غلط. انابه یعنی رجوع الی اللَّه، بازگشت به سمت خدا. این توبه و انابه، به طور طبیعی یک معنائی را در خودش مندرج دارد. وقتی می گوئیم از راه خطا برگردیم، معنایش این است که نقطه ی خطا را، راه خطا را شناسائی کنیم؛ این خیلی مهم است. ما همین طور که داریم حرکت میکنیم، غالباً اینجور هستیم که از کار خودمان، از خطای خودمان، از تقصیری که میکنیم، غفلت می کنیم؛ توجه نمی کنیم به اشکالی که در کار خودمان وجود دارد.

اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ وَ الْعَافِیَةِ الْمُجَلَّلَةِ وَ دِفَاعِ الْأَسْقَامِ [وَ الرِّزْقِ الْوَاسِعِ] وَ الْعَوْنِ عَلَی الصَّلاةِ وَ الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ تِلاوَةِ الْقُرْآنِ اللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِشَهْرِ رَمَضَانَ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ حَتَّی یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَ غَفَرْتَ لَنَا وَ رَحِمْتَنَا

رمضان ماهی سراسر خیر و برکت است. لحظه لحظه ی آن مملو از آثار و برکاتی ارزشمند است که همین امر سبب به وجود آمدن فرصتی مغتنم در این ماه می گردد

از او هر چه خواسته شود اجابت می شود ، هر چه در توان کسی از بنی بشر نیست از او بر می آید ، و مهمتر از همه اینست که اگر هزاران بار از او درخواست کنیم ، نه تنها ارزشمان را از دست نمی دهیم ، بلکه برای او عزیزتر و محترمت آنست و کسانی که دعایشان مستجاب نمی شود،

در دو سوره قرآن، از «معراج» سخن به میان آمده است؛ سوره «اسراء»، درباره قسمت اول معراج پیامبر صلی الله علیه وآله (از مسجدالحرام تا مسجد الاقصی) و سوره «والنّجم»، درباره سیر آسمانی آن حضرت از مسجدالاقصی به اوج آسمان ها و ملکوت عالم، سخن گفته است. درباره قسمت دوم، چهار نظر وجود دارد که عبارتند از:

بزرگان دین هنگامی که این ماه وارد می‌شد، به عبادت در آن مخصوصاً در دهه اوّل این ماه اهمیت ویژه‌ای می‌دادند.

دهه اول ذیحجه از ایام مهم سال است که عمل خیر و عبادت در آن بسیار مهم است. بیش از ده صفحه در مفاتیح الجنان درباره اهمیت و اعمال عبادی این ایام است.

کتاب «المراقبات» یا «اعمال السنه» یکی از تألیفات عالِم عامل و فقیه کامل مرحوم آیت الله حاج میرزا جواد آقا ملکی تبریزی می باشد. این کتاب که در واقع حاصل عمر ایشان می باشد، به یادآوری و ذکر مهمترین اعمال و مراقبات سال و ذکر نکاتی درباره سیر و سلوک می پردازد.

ماه صفر دومین ماه قمری است که برای آغاز آن اعمالی ذکر شده از جمله نماز، روزه و خواندن قرآن . در نامگذاری این ماه دو جهت ذکر شده است، یکی اینکه از "صُفْرَة(زردی)" گرفته شده؛ زیرا زمان انتخاب نام، مقارن فصل پاییز و زردی برگ درختان بوده است. دلیل دیگر اینکه از "صِفْر(خالی)" گرفته شده، زیرا مردم پس از پایان ماههای حرام، روانه جنگ می‌شدند و شهرها خالی می‌شد.

اعمال این ماه به دو دسته تقسیم می شود: الف- اعمال و عبادات مشترک بین تمام روزها و شب های این ماه ب- اعمال ویژه که مختص روزها و شب های خاص این ماه است. امام صادق (ع) به شخصی تعلیم داد که در هر صبح و شام و بعد از هر نماز، این دعا را بخواند: یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً اَعْطِنی بِمَسْئَلَتی اِیَّاکَ جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَجَمیعَ خَیْرِ الْأخِرَةِ وَاصْرِفْ عَنّی بِمَسْئَلَتی اِیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَشَرِّ الْأخِرَةِ فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما اَعْطَیْتَ وَزِدْنی مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ یا ذَاالْجَلالِ وَالْأِکْرامِ یا ذَاالنَّعْمآءِ وَالْجُودِ یا ذَاالْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتی عَلَی النَّارِ!

در ماه رجب المرجّب که ماه حرام است گناه را دو برابر حساب می کنند. دلیل چیست؟ خدا می گوید: من این ماه را ماه غفران قرار دادم، آن وقت تو گناه می کنی؟

امیرالمؤمنین علیه السلام این ماه را روزه داشتی و گفتی: رجب، ماه منست و شعبان ماه رسول خداست و ماه رمضان، ماه خدای تعالی است جل و جلاله. و امام صادق علیه السلام فرمود: رسول اللّه صلی الله علیه و آله فرمود: هر که از رجب سه روز روزه دارد خدای تعالی وی را به هر روزی روزه سالی بنویسد و هر که هفت روز روزه دارد، هفت در دوزخ ازو در بندند و هر که هشت روز روزه دارد هشت درِ بهشت از برای او بگشایند و هر که پانزده روز روزه دارد خدای تعالی حساب وی آسان کند و هر که همه ماه رجب روزه دارد خدای تعالی وی را خشنود کند و خشنودی خود بنویسد و از هر که خشنود باشد، وی را عذاب نبود.

هرکدام از ماههای خدا خصوصیتی دارند که شاید ماه دیگری نداشته باشد؛ اعمال خاصی که برای هرکدام ذکر شده، دلیل این ادعاست. مثلاً برای سه ماه رجب و شعبان و رمضان بیشترین دعاها، زیارت ها و اعمال عبادیِ مستحب و واجب وارد شده است.

شکی نیست که هر جرمی از هر مجرمی با عمد و اختیار، استحقاق جریمه و مجازات را دارد و از سوی دیگر، همه مجرمان، یکسان نیستند و بدون شک، شرایط زمانی، مکانی، روانی و ویژگی های دیگر آنها تفاوت دارد.

ماه رمضان نزدیک است. فقط یک ماه دیگر تا ضیافت بزرگ الهی فرصت داریم، چقدر خود را برای آن مهمانی بزرگ آماده کرده ایم؟ در ماه رجب چه توشه ای کسب کردیم و برای استفاده بهتر از ماه شعبان چه فکری داریم؟ مبادا شعبان هم بگذرد و ما بدون تحول روحی و با آلودگی به مهمانی خداوند وارد شویم. مبادا بر زنگارهای دل غلبه نکنیم و دیو درونمان را بیرون نرانیم که در این صورت جایی برای محبوبمان نخواهد ماند.

این ماهی است که در آن بهشت را بیارایند و روزهای مؤمنان را منشعب سازند و بیفزایند و از این جهت آن را شعبان خوانند.

ماه شعبان المعظم ماه نیایشِ عارفانه و دانشگاه ترقی و ماه خودسازی و تهذیب و تزکیه نفس است. ماه رجب و شعبان را برای کسب این آمادگی و درک هرچه بیشتر عظمت ماه رمضان قرار داده اند.

آیت الله مجتبی تهرانی با اشاره به توصیه امام رضا(ع) به اباصلت در هفته پایانی ماه شعبان گفت: حضرت بر گفتن ذکر «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَی مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ» تأکید دارند.

شعبان، بیشتر ماه دعا و روزه است؛ این مناجات شعبانیه را ببینید. توفیق الهی، قرب الهی، استغنای ناشی از تفضل الهی، رزق مادی، رزق معنوی، همه در ماه رمضان است؛ اینها را سر سفره ی ماه رمضان گذاشته اند.

در فرهنگ اسلامی، رمضان این ماه ضیافت الهی؛ آغاز ماه های سال بوده(1) امام صادق علیه السلام می فرماید: «اِذا سَلُمَ شَهرُ رمضانَ سَلُمتِ السّنَةُ»، قال علیه السلام : «و رأس السّنة شهرُ رمضانَ.»(2) سلامت «سال» در گرو سلامت آن است. اگر این ماه انسان مواجه با آفت شود، تمام سال دچار آسیب خواهد شد.

رسول گرامی (ص) در بخش پایانی ماه پر برکت شعبان سخنرانی کرده است. نسیم خنک و سعادت بخشی میخواهد بوزد و آن ماه مبارک رمضان است آماده باشید که فرمود: «قد أقبل إلیکم شَهر الله» ماه مبارک رمضان دارد می آید او به شما رو کرده است این برای شما اقبالی است این ماه، ماه خداست خب همه ماه ها ماه خداست؛ همه زمینها زمین خداست اما می گویند سرزمین مکه سرزمین وحی است و حاجیان و معتمران وقتی وارد می شوند مهمانان الهی اند اینها جزء ضیوف الرحمان اند این مربوط به زمینِ مهمانی است ماه مبارک رمضان زمان مهمانی است فرمود شما مهمان خدای سبحان هستید .

رمضان در کلام مقام معظم رهبری: «در دعاهائی که چه در صحیفه ی مبارکه ی سجادیه، چه در بقیه ی دعاهای مأثورِ برای ماه رمضان وارد شده است،

4- قرآن، تمام تبعيض‌هاى نژادى، حزبى، قومى، قبيله‌اى، اقليمى، اقتصادى، فكرى، فرهنگى، اجتماعى و نظامى را مردود مى‌شمارد و ملاك فضيلت را تقوا مى‌داند. «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ»

در تاریخ میلاد خجسته امام مجتبی علیه السلام اندکی اختلاف وجود دارد. طبق قول مشهور، در 15 ماه مبارک رمضان سال سوم هجری، در شهر مدینه منوّره چشم به جهان گشود.1 هفت سال از عمر شریفش مصادف با حیات پربار خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله وسلم بود. پدر گرامی اش امام علی بن ابیطالب علیه السلام و مادر ارجمندش حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، دختر پیامبر خداست.

«قدر» در لغت به معنای اندازه و اندازه گیری است 1 و «تقدیر» نیز به معنای اندازه گیری و تعیین است؛2 اما معنای اصطلاحی «قدر»، عبارت است از ویژگی هستی و وجود هر چیز و چگونگی آفرینش آن 3 و به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودی هر چیزی «قدر» نام دارد.4

شب قدر، بر اساس آیات و روایات، از شب های مقدس و متبرک اسلامی است. خداوند در قرآن مجید از آن به بزرگی یاد کرده و سوره ای نیز به نام « قدر» نازل فرموده است. در احادیث اسلامی نیز به صراحت بیان شده که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی رسد. برای نمونه، در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است:

امام صادق (علیه السلام) می ‌فرماید: پدرم حضرت امام باقر (علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذی الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن: در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را می‌ خوانی، پس از آن این آیه (آیه ۱۴۲ سوره اعراف) را می‌ خوانی: وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً، وَ أَتْمَمْنا‌ها بَعَشْر، فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً. و ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش (با او) چهل شب تمام شد وَ قالَ مُوسی لاَِخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی، وَأَصْلِـحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیـلَ الْمُفْسِـدینَ؛ و موسی به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش و (آن‌ها را) اصلاح کن و از روش مفسدان پیروی منما. اگر چنین کنی، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آن‌ها شریک می ‌شوی.

اگرچه اجزاء زمان همانند یکدیگرند، خداوند متعال برخی امور یکسان را از طریق اعطای حرمت و قداست افزونتری به آنها، از ویژگی خاصی برخوردار ساخته که دیگر امور از این خصوصیت بی بهره اند

اعمال این ماه به دو دسته تقسیم می شود: الف- اعمال و عبادات مشترک بین تمام روزها و شب های این ماه ب- اعمال ویژه که مختص روزها و شب های خاص این ماه است. امام صادق (ع) به شخصی تعلیم داد که در هر صبح و شام و بعد از هر نماز، این دعا را بخواند: یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً اَعْطِنی بِمَسْئَلَتی اِیَّاکَ جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَجَمیعَ خَیْرِ الْأخِرَةِ وَاصْرِفْ عَنّی بِمَسْئَلَتی اِیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَشَرِّ الْأخِرَةِ فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما اَعْطَیْتَ وَزِدْنی مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ یا ذَاالْجَلالِ وَالْأِکْرامِ یا ذَاالنَّعْمآءِ وَالْجُودِ یا ذَاالْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتی عَلَی النَّارِ!

با فرا رسیدن ماه پر برکت رجب، بهار خودسازی آغاز می شود . در فرهنگ مؤمنان پارسا و اهل سلوک و معرفت، ماه رجب از فرصت های ارزشمند و ایام گرانقدری است که نسیم رحمت الهی بیش از روزهای معمولی می وزد و باران رحمت الهی بیش از دیگر ایام بر جهان هستی می بارد .

رجب، هفتمین ماه سال قمری است که در اسلام به آن اهمیت ویژه ای داده شده و در شمار ماه های پرفضیلتْ و یکی از چهارماه برخوردار از حرمت و قداست ویژه است.

با مطالعه منابع دینی می بینیم که خداوند متعال دو چیز را به خود نسبت می دهد و برای خود می داند: «ماه رجب» و «روزه»!

شکی نیست که هر جرمی از هر مجرمی با عمد و اختیار، استحقاق جریمه و مجازات را دارد و از سوی دیگر، همه مجرمان، یکسان نیستند و بدون شک، شرایط زمانی، مکانی، روانی و ویژگی های دیگر آنها تفاوت دارد.

حضرت رسول صلى الله علیه وآله مى‌فرمود: شعبان ماه من است، پس در این ماه براى جلب محبت پیغمبر خود و براى تقرّب به سوى پروردگار خود روزه بدارید، به حقّ آن خدایى که جان علىّ بن الحسین به دست قدرت اوست، سوگند یاد مى‌کنم که از پدرم حسین بن على علیهماالسلام شنیدم که فرمود، شنیدم از امیرالمؤمنین علیه السلام که هر که روزه بگیرد در ماه شعبان، براى جلب محبّت پیغمبر خدا و تقرّب به سوى خدا؛ خداوند او را دوست می‌دارد و در روز قیامت کرامت خود را نصیب او می‌ گرداند و بهشت را براى او واجب می‌کند.

قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ ص وَ قَدْ تَذَاكَرَ أَصْحَابُهُ عِنْدَهُ فَضَائِلَ شَعْبَانَ قَالَ شَهْرٌ شَرِيفٌ وَ هُوَ شَهْرِي وَ حَمَلَةُ اَلْعَرْشِ تُعَظِّمُهُ وَ تَعْرِفُ حَقَّهُ وَ هُوَ شَهْرٌ زَادَ اَللَّهُ فِيهِ أَرْزَاقَ اَلْمُؤْمِنِينَ لِرَمَضَانَ

مناجات و دعا سیره عملی اهل بیت علیهم السلام و بزرگان بوده است. از جمله مناجات ها مناجات معروف شعبانیه است. آخرین جمعه ماه شعبان در روایتى آمده که حضرت رضا(ع) در آخرین جمعه از ماه شعبان به اباصلت فرمود: بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه آن است، در این باقیمانده ماه تقصیرهاى گذشته ات را تدارک کن و بر آنچه به کارت می‌آید همّت کن، در دعا و استغفار و تلاوت قرآن بسیار بکوش و از گناهان خویش به سوى خدا توبه کن تا ماه رمضان فرا می‌رسد بر خدا مخلص باشى.

هوشیار باش! که شاید این ماه شعبان آخرین شعبان عمر تو باشد، شاید این رمضان آخرین رمضان عمر تو باشد. چه کسی می‌‏داند چه پیش خواهد آمد؟ زندگی ما به گونه‌‏ای است که نسبت به هیچ یک از عوامل متزلزل کننده و بر هم زننده زندگی اختیار و کنترلی نداریم و هر لحظه ممکن است در معرض مرگ قرار بگیریم.

اعتقاد و توجه به نقش عوامل معنوی در موفقیت های یک ملّت در کنار عوامل مادی، از خطوط مورد تأکید دائمی رهبر معظم انقلاب اسلامی است. دعا، مناجات، استغفار، تضرّع، توسّل، تقرّب به ذات پروردگار و تلاش برای خودسازی کلید گشایش درهای رحمت الهی به روی جامعه است. لذا استفاده هر چه بیشتر از فرصت سه ماه پر برکت رجب و شعبان و رمضان به مثابه پنجمین فصل از سال -که گویی خداوند رحمان این فصل مجازی پر برکت و معنویت را در کنار فصول دیگر سال قرار داده- توصیه همیشگی حضرت آیت الله خامنه ای به جامعه مومن و انقلابی است.

این «شهر التّوبة و الانابه» است؛ ماه توبه است، ماه انابه است. توبه یعنی بازگشت از یک راه غلط، از یک کار غلط، از یک فکر غلط. انابه یعنی رجوع الی اللَّه، بازگشت به سمت خدا. این توبه و انابه، به طور طبیعی یک معنائی را در خودش مندرج دارد. وقتی می گوئیم از راه خطا برگردیم، معنایش این است که نقطه ی خطا را، راه خطا را شناسائی کنیم؛ این خیلی مهم است. ما همین طور که داریم حرکت میکنیم، غالباً اینجور هستیم که از کار خودمان، از خطای خودمان، از تقصیری که میکنیم، غفلت می کنیم؛ توجه نمی کنیم به اشکالی که در کار خودمان وجود دارد.

همه ماه ‌ها ماه خداست، اما اینکه ماه رمضان را می ‌فرمایند ماه خدا این نشان از عظمت این ماه دارد. اما اینکه ماه خدا را نسبت به ماه رمضان تصریح می کند، نشان از عظمت این ماه دارد. یعنی یک اتفاقی در این ماه می ‌افتد یک آثار و برکاتی در این ماه هست که در سایر ماه ‌ها نیست. ماه رمضان ماهی است که انسان می ‌تواند صفای باطن را تحصیل کند.

بعضی از علما یا بزرگان اهل معرفت یک سال تمام شب ها را بیدار بوده اند تا شب قدر را درک کنند.» آیا این مطلب صحت دارد؟ برای ما هر شب، شب قدر است در خوابیدن. چون در همه شب های سال خواب هستیم! این سید بن طاووس رحمه الله است که این تعبیر را دارد: «إنی لأعرِفُ مَن یَعرِف لَیلَة القدر» یعنی «من کسی را می شناسم که شب قدر را می شناسد!»

ماه مبارك رمضان، ماه انس و دوستی با پروردگار و اطاعت از اوست. در این ماه با انجام مجموعه ای از عبادات و طاعات، بستری مناسب برای آرامش و تسكین قلب مهیا می شود.

تعریفهای گوناگونی از اخلاص،ارائه شده است؛ چنانکه شیخ بهایی دراین باره می گوید: «تَنْزِیهُ الْعَمَلِ مِنْ اَنْیَکُونَ لِغَیْرِ اللّهِ فِیهِ نَصِیبٌ؛ اخلاص،پاکیزه کردن عمل از این است که در آنبهره ای برای غیر خدا باشد.» ایشان درفرازی دیگر می نگارد: «اَنْ لا یُرِیدُ عامِلُهُعَلَیْهِ عِوَضا فِی الدارَین؛ [اخلاص [ایناست که عمل کننده به آن در مقابل عملخود پاداشی را در دو جهان ارادهنکند.»

هنگامی که همه یاران و اصحاب امام حسین علیه السلام به شهادت رسیدند، ندای غریبانه امام بلند شد:

حضرت عباس (ع) دارای زیبایی ویژه ای بود و چهره دلربایش، هر بیننده ای را به تحسین وامی داشت. او چون ماه تمام، در میان هاشمیان می درخشید. جدّ او، عبد مناف را «ماه مکه» و عبداللّه، پدر پیامبر اکرم (ص)را «ماه حرم» می خواندند. حضرت عباس (ع) نیز «ماه بنی هاشم» لقب گرفت تا لقب گویایی برای چهره رعنا و دلکش او باشد. گذشته از آن، در بین بسیاری از گزارش های تاریخی در راستای ویژگی های جسمی حضرت عباس (ع) آمده است

در حکایتی دل نشین از پیامبر گرامی اسلام از زبان شخصی به نام ثوبان این چنین آمده است که: با رسول خدا(ص) در قبرستان بودیم. حضرت ایستاد و گذشت و دوباره ایستاد.

در ماه رجب المرجّب که ماه حرام است گناه را دو برابر حساب می کنند. دلیل چیست؟ خدا می گوید: من این ماه را ماه غفران قرار دادم، آن وقت تو گناه می کنی؟

در لیله الرغائب هم خداوند می فرماید شما را به آرزوهایتان می رسانم. آنهایی که به خدا ایمان دارند آرزوهایشان را از خدا می گیرند و کسانی که باور ندارند نتیجه نمی گیرند.

زندگی مرا زندگی پاک و پاکیزه و مرگم را مرگی معتدل و مستقیم و بازگشتم را بازگشتی گرامی که خواری و رسوایی در آن نباشد خدایا درود فرست بر محمد و آلش آن پیشوایانی که سرچشمه های حکمت و ولی نعمت و معادن عصمتند و بوسیله ایشان مرا از هر بدی محافظت فرما و مگیر مرا در حال غرور و نه در حال غفلت و بی خبری.

چهارمین روز از شعبان سال 26 ه .ق. عیدی دیگر بر اعیاد شیعه اضافه شد. شادی و سرور صحن دلهای بسیاری را روشنایی عشق بخشید. مردم مدینه به خانه علی علیه السلام رهسپار بودند تا بهترین تبریکات خود را به پدر و مادر طفل نو رسیده بیان کنند.

حضرت عباس (ع) دارای زیبایی ویژه ای بود و چهره دلربایش، هر بیننده ای را به تحسین وامی داشت. او چون ماه تمام، در میان هاشمیان می درخشید.

رهروان فضیلت، تمرین خوب خواستن و خوب زیستن را در ماه های دعا و عبادت، یعنی ماه رجب و شعبان به انجام می رسانند و روش خوب خواستن را می آزمایند.

ین «شهر التّوبة و الانابه» است؛ ماه توبه است، ماه انابه است. توبه یعنی بازگشت از یک راه غلط، از یک کار غلط، از یک فکر غلط. انابه یعنی رجوع الی اللَّه، بازگشت به سمت خدا. این توبه و انابه، به طور طبیعی یک معنائی را در خودش مندرج دارد. وقتی می گوئیم از راه خطا برگردیم، معنایش این است که نقطه ی خطا را، راه خطا را شناسائی کنیم؛ این خیلی مهم است. ما همین طور که داریم حرکت میکنیم، غالباً اینجور هستیم که از کار خودمان، از خطای خودمان، از تقصیری که میکنیم، غفلت می کنیم؛ توجه نمی کنیم به اشکالی که در کار خودمان وجود دارد.

حضرت علی علیه السلام در اولین روز ماه رمضان در مسجد کوفه خطبه خواند. پس خدا را به بهترین ستایش و برترین و رساترین ثنا ستود و بر پیامبرش محمد- درود فرستاد. سپس فرمود:

آیت الله قرهی درباره ماه رجب گفت: در ماه رجب المرجّب که ماه حرام است گناه را دو برابر حساب می کنند. دلیل چیست؟ خدا می گوید: من این ماه را ماه غفران قرار دادم، آن وقت تو گناه می کنی؟

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرموده اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هیچ ماهی در حرمت و فضیلت به پایه آن نمی رسد و قتال با کافران در این ماه حرام است، آگاه باشید که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسی در ماه رجب حتی یک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهی از او دور می گردد.»[1]

ملاک در قرب به خدا که از تزکیه نفس حاصل می شود زدودن موانع به انضمام رشد دادن نفس به سوی کمال با افعال اختیاری به کمک همین بدن و جسم برای توجه دل و قلب به سوی خداست و هر چه دل انسان بیشتر متوجه خدا باشد و از خود غافلتر باشد او به خدا مقربتر است تا آن جا که دیگر غیر از خدا کسی دیگری را نمی بیند مثل پیامبران و اولیای معصومین که تنها توجه ایشان به خدا بوده است و بس، و غیر از خدا را نمی بینند.

نیمه شعبان در اذهان شیعیان و محبّان اهل بیت، علیهم السّلام، به عنوان روز میلاد نجات بخش موعود معنا و مفهوم می یابد. روز میلاد بزرگ مردی که انسانیت، ظهور او را به انتظار نشسته و عدالت برای پای بوس قدمش لحظه شماری می کند.