زمان دقیق شب قدر

قسم خداوند در قرآن کریم با عبارت (والعصر) حکایتی عجیب دارد. این سوگند توجه آدمی را به نعمتی معطوف می دارد که از ارزش والایی برخوردار است.

روز 8 ذی الحجة، سال 60 هجری قمری حج خود را به عمره مفرده تبدیل کرد تا در مسیر مأموریت الهی خود قدم بگذارد و راهی را آغاز کند که انتهایش را می دید...

بنا بر تفکرقران کریم و رهنمودهای آن, تنها صالحان, پرهیزگاران و مجاهدان می توانند آینده ساز باشند، چنان که می فرماید: «وَ لَقَدْ كَتَبْنَا فىِ الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِىَ الصَّلِحُونَ»: «و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم كه زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد» [1] و فلسفه تاریخ از دیدگاه قرآن؛ به پیروزی صالحان, پاکان و پابرهنه های زمین تکیه دارد که, حق پیروز است و طرفداران حق سرانجام «آینده سازان» زمین می باشند.

دوران زندگی ائمه علیهم السلام بر آنان سخت بود؛ زیرا اوضاع و احوال اصلا مطابق آرمانهای بلند آنها نبود و حتی در زمان حضرت علی علیه السلام که بهترین وضع ائمه (علیهم السلام) به نظر می آید، چنان بود که آن حضرت شدت ناراحتی خود را با تمثیلی بیان فرمود و گفت که مانند کسی هستم که استخوانی در گلویش گیر کرده باشد که نه بتوان بیرون آورد و نه بتواند فرو ببرد...

گذران زمان به شیوه ی سیاه و سفید در کنار هم و در حالت تعادل کمک می کند احساس خوبِ موفق بودن و آرامش را تجربه کنیم. به این ترتیب کمتر پیش می آید که یک هفته بگذرد و گاهی یک فصل و شما اعتراف کنید که اصلا نفهمیدم زمان چطور گذشت!

به ساعت نگاه می کنم ... عقربه هایش چه قدر تند می رود، آن قدر تند که نه کسی می تواند آن ها را از رفتن باز دارد و نه می تواند آنها را به سر جای اول بازگرداند ... درست مثل گذر روزها و سال ها و ایام ...

امام مهدی علیه السلام در دوران غیبت کبری توجه و عنایت خاصی به شیعیان خود دارند و در همه ی حالات پیش آمده به یاری آنها شتافته اند.

مرحوم آیت الله طالقانی در سال ١۲٨٩ هجری شمسی دیده به جهان گشود، او در خانوادهای اهل علم و فضیلت و دارای روحیات انقلابی و ضد ظلم رشد نمود و برای نخستین بار در مکتب پدرش ابوالحسن آغاز به یادگیری مفاهیم اسلامی و درس تقوا کرد. همان کس که امام (ره) از او به سرآمد پرهیزکاران یاد میکند.

1- موضوع «دعای تعجیل فرج »بخشی از فرهنگ و مکتب مهدویت بوده و از اهمیت و ارزش فوق العاده ای برخوردار است; امامتاسفانه مورد غفلت قرار گرفته است.

از دعاهای منسوب به امام عصر(عج)، دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ...» است که به زیبایی هر چه تمام و در فرازهایی کوتاه، وظایف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بیان کرده و راه و رسم زندگی به سبک انتظار را نشان می دهد.

مرحوم آیت الله طالقانی در سال ١۲٨٩ هجری شمسی دیده به جهان گشود، او در خانوادهای اهل علم و فضیلت و دارای روحیات انقلابی و ضد ظلم رشد نمود و برای نخستین بار در مکتب پدرش ابوالحسن آغاز به یادگیری مفاهیم اسلامی و درس تقوا کرد. همان کس که امام (ره) از او به سرآمد پرهیزکاران یاد میکند.

مؤلف ارجمند کتاب مکیال المکارم، در بخش چهارم کتاب خود جمال و زیبایی حضرت مهدی(ع) را به عنوان یکی از ویژگی ها و خصایص آن حضرت که مایه لزوم دعا برای ایشان است، برشمرده و می نویسد: بدان که مولای ما حضرت صاحب الزمان(ع) زیباترین و خوش صورت ترین مردم است؛ زیرا که شبیه ترین مردم به پیغمبر اکرم (ص) می باشد.

بعضی از علما یا بزرگان اهل معرفت یک سال تمام شب ها را بیدار بوده اند تا شب قدر را درک کنند.» آیا این مطلب صحت دارد؟ برای ما هر شب، شب قدر است در خوابیدن. چون در همه شب های سال خواب هستیم! این سید بن طاووس رحمه الله است که این تعبیر را دارد: «إنی لأعرِفُ مَن یَعرِف لَیلَة القدر» یعنی «من کسی را می شناسم که شب قدر را می شناسد!»

مرحوم آیت الله طالقانی در سال ١۲٨٩ هجری شمسی دیده به جهان گشود، او در خانوادهای اهل علم و فضیلت و دارای روحیات انقلابی و ضد ظلم رشد نمود و برای نخستین بار در مکتب پدرش ابوالحسن آغاز به یادگیری مفاهیم اسلامی و درس تقوا کرد. همان کس که امام (ره) از او به سرآمد پرهیزکاران یاد میکند.

یکی از مطالبی که کم و بیش مورد سؤال واقع می شود این است که چرا ما حضرت بقیة الله، امام زمان (ع) را در مقام دعا و ندبه با کنیه «اباصالح می خوانیم؟» آیا ایشان فرزندی به نام صالح دارند که او را اباصالح می خوانیم و یا علت و سبب دیگری دارد که ما نمی دانیم؟

مرحوم آیت الله طالقانی در سال ١۲٨٩ هجری شمسی دیده به جهان گشود، او در خانوادهای اهل علم و فضیلت و دارای روحیات انقلابی و ضد ظلم رشد نمود و برای نخستین بار در مکتب پدرش ابوالحسن آغاز به یادگیری مفاهیم اسلامی و درس تقوا کرد. همان کس که امام (ره) از او به سرآمد پرهیزکاران یاد میکند.

در تفاسیر آمده است كه روزی پیامبر اعظم(ص) فرمود: «یكی از بنی اسرائیل لباس جنگ پوشید و هزار ماه (هشتاد سال) از تن بیرون نیاورد و پیوسته مشغول یا آماده جهاد فی سبیل الله بود.

نباید کوچکی سوره قدر ما را فریب دهد ، چه اینکه مجموعه فشرده‌ای از معارف الهی در این سوره وجود دارد.

«ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم . تو چه می ‌دانی که شب قدر چگونه شبی است. شبی که از هزار ماه برتر است. فرشتگان و روح الامین در آن شب ، با اذن پروردگارشان براى هر كارى فرود مى ‏آیند. آن شب تا دمیدن سپیده ، امن و سلامت است. »

امام کاظم علیه السلام، غسل و احیاء در شب قدر را برای خروج از گناهان توصیه نموده است.گویی زنده نگاه داشتن این شب،خزان گناهان خواهد بود.

به خدا، خون خدا در شریان داشت علی

به ساعت نگاه می کنم ... عقربه هایش چه قدر تند می رود، آن قدر تند که نه کسی می تواند آن ها را از رفتن باز دارد و نه می تواند آنها را به سر جای اول بازگرداند ... درست مثل گذر روزها و سال ها و ایام ...

1. شب قدر به این جهت «قدر» نامیده شده که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین می شود. شاهد این معنی سوره دخان است که می فرماید: ما این کتاب مبین را در شبی پر برکت نازل کردیم، و ما همواره انذار کننده بوده ایم. در آن شب که هر امری بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین می گردد. (دخان: 3 و 4)

چنان که درک شب قدر، کاری است مشکل، بیان جایگاه و «قدر» شب قدر عملی است دشوار که تنها راه یافتگان به آن شب عزیز می توانند واقعیت و حقیقت آن را بیان دارند; چراکه قرآن به پیامبر خدا فرمود: «وما ادراک مالیلة القدر» ; «و تو چه دانی شب قدر چیست؟»

یکی از زمان¬هایی که در منابع دینی، اهمیت فراوانی دارد، شب قدر است. در قرآن کریم، شب قدر، بهتر از هزار ماه خوانده شده است. مفهوم واژه¬ی «قدر» در لغت به معنای بیان مقدار چیزی است.1 در جای دیگری آمده که قدر به معنای اندازه و مقدار هر چیز اعم از زمان، مکان و. .. است.2

فاطمه زهرا علیهاالسلام همچون لیلة القدر، حضوری مستمر، کارآمد و تأثیرگذار در همه عرصه های هستی دارد و ظرف وجودش ظرف تحقق اراده و مشیّت الهی و افاضه فیض ربوبی است. او اگرچه به مثابه «قدر»، قدرش ناشناخته مانده است و باید تأویل حقیقت و کنه وجودش را در قیامت مشاهده کرد،

می گویند شب قدر ارتباط تنگاتنگی با امام زمان(عج) دارد و در جایی خواندم که امام صادق علیه السلام فرمود: حقیقت شب قدر، حضرت زهرا علیها السلام است؛ آیا این سخن درست است و به طور کلی، رابطة شب قدر با ولایت چیست؟

آیا این درست است که سرنوشت همه ما در شب قدر تعیین می¬شود؟ آیا این با عدالت خدا سازگار است؟ پس ما چه اختیاری داریم؟

«قدر» در لغت به معنای اندازه و اندازه گیری است . (1) «تقدیر» نیز به معنای اندازه گیری و تعیین است . (2) اما معنای اصطلاحی «قدر» ، عبارت است از ویژگی هستی و وجود هر چیز و چگونگی آفرینش آن (3) به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودی هر چیز، «قدر» نام دارد . (4)

قرآن، این کلام محکم الهی، ماه مبارک رمضان را ماه نزول خود معرفی می کند، رمضانی که از دیرباز ارجمند بوده، باید تا قیام قیامت، ارج نهاده شود؛ بنابراین به پاس حرمت آن فرمود: Gفَمَن شَهِدَ مِنکمُ الشَّهْرَ فَلْیصُمْهُF.[1]

می¬دانم بسیار شنیده ای که قدر را باید قدر دانست، قدر آدمی را قدر می¬سازد، قدر است که قدرشناسمان می کند و در قدر، توان تغییر تقدیر است.

شبهای قدر بین سه شب 19، 21 و 23 ماه مبارک رمضان محتمل است و احتمال قوی تر 21 و 23 می باشد. مرحوم آیت الله تبریزی[1] می نویسند: «لیلة القدر هی لیلة التاسع عشر أو الحادیة و العشرون أو الثالثة والعشرون، و یحتمل قویاً أنّها احدی اللیلتین الأخیرتین؛[2] شب قدر [یکی از] شبهای نوزدهم یا بیست و یکم یا بیست و سوم [ماه مبارک رمضان] است و احتمال قوی یکی از دو شب بیست و یکم و بیست و سوم است.»

شب قدر از دو جهت برای ما گرامی است. و ما هم غیر از این دو عنصر محوری چیزی نداریم، و این شب می تواند جامع آن دو عنصر محوری باشد. یکی جریان «قرآن» است و دیگری جریان «عترت».

در این نوشتار، سعی بر آن است نسبت و تعامل باطن و حقیقت وجود فاطمه زهرا علیهاالسلام با حقیقت وجود و باطن «لیلة القدر» مقایسه شود و در محورهای «تعیّن و تعیین اصل وجود» و «هندسه خلقت و شریعت»، بر ویژگی های اشتراکی و مشابهت های این دو آفریده عظیم تأکید گردد. در این مقاله، منزلت سه عالم «سرشت»، «سرنوشت» و «شخصیت حضرت فاطمه علیهاالسلام » با رویکردی تطبیقی بررسی می شود.

شب قدر، بر اساس آیات و روایات، از شب های مقدس و متبرک اسلامی است. خداوند در قرآن مجید از آن به بزرگی یاد کرده و سوره ای نیز به نام « قدر» نازل فرموده است. در احادیث اسلامی نیز به صراحت بیان شده که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی رسد. برای نمونه، در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است:

خداوند متعال در چهارمین آیة سورة مبارکة قدر می فرماید:

بعضی از علما یا بزرگان اهل معرفت یک سال تمام شب ها را بیدار بوده اند تا شب قدر را درک کنند.» آیا این مطلب صحت دارد؟ برای ما هر شب، شب قدر است در خوابیدن. چون در همه شب های سال خواب هستیم! این سید بن طاووس رحمه الله است که این تعبیر را دارد: «إنی لأعرِفُ مَن یَعرِف لَیلَة القدر» یعنی «من کسی را می شناسم که شب قدر را می شناسد!»

هر انسانی می تواند با تغییر رفتارهای خود حتی قضای الهی را نیز مدیریت کند، هر چند که این حکم، قطعی و غیرقابل تغییر می باشد و بلایی که فرود آمده را نمی توان برطرف کرد و تغییر داد، ولی می توان نسبت به آینده آن را تغییر داد و از آثار و تبعات آن فرو کاست. به طور کلی در مسئله مقدرات دست انسان بسیار باز است و هر انسانی می تواند با اصلاح رفتار و عملکرد خویش در طول سال، مقدرات خود را در کتاب محو و اثبات تغییر دهد و زندگی بهتری را برای خود رقم زند. با تقدیر الهی و مقدراتی که در زندگی انسان نوشته شده، با تغییر عملکرد و رفتار، کاری کرد که آن تقدیر تغییر یابد، ولی با قضای الهی نمی توان جز با صبر و شکیبایی کنار آمد.

هر انسانی می تواند با تغییر رفتارهای خود حتی قضای الهی را نیز مدیریت کند، هر چند که این حکم، قطعی و غیرقابل تغییر می باشد و بلایی که فرود آمده را نمی توان برطرف کرد و تغییر داد، ولی می توان نسبت به آینده آن را تغییر داد و از آثار و تبعات آن فرو کاست. به طور کلی در مسئله مقدرات دست انسان بسیار باز است و هر انسانی می تواند با اصلاح رفتار و عملکرد خویش در طول سال، مقدرات خود را در کتاب محو و اثبات تغییر دهد و زندگی بهتری را برای خود رقم زند. با تقدیر الهی و مقدراتی که در زندگی انسان نوشته شده، با تغییر عملکرد و رفتار، کاری کرد که آن تقدیر تغییر یابد، ولی با قضای الهی نمی توان جز با صبر و شکیبایی کنار آمد.

یکی از زمان¬هایی که در منابع دینی، اهمیت فراوانی دارد، شب قدر است. در قرآن کریم، شب قدر، بهتر از هزار ماه خوانده شده است. مفهوم واژه¬ی «قدر» در لغت به معنای بیان مقدار چیزی است.1 در جای دیگری آمده که قدر به معنای اندازه و مقدار هر چیز اعم از زمان، مکان و. .. است.

شبهای قدر بین سه شب 19، 21 و 23 ماه مبارک رمضان محتمل است و احتمال قوی تر 21 و 23 می باشد. مرحوم آیت الله تبریزی[1] می نویسند

شب قدر از دو جهت برای ما گرامی است. و ما هم غیر از این دو عنصر محوری چیزی نداریم، و این شب می تواند جامع آن دو عنصر محوری باشد. یکی جریان «قرآن» است و دیگری جریان «عترت».

می گویند در شب قدر مقدرات بندگان اعم از خیر و شر و ولادت و مرگ و خلاصه هر چه تا شب قدر سال آینده با آن مواجه می شوند، تقدیر و معین می گردد . اگر چنین باشد، هر کس سرنوشتش تا سال آینده مشخص است .

بعضی از علما یا بزرگان اهل معرفت یک سال تمام شب ها را بیدار بوده اند تا شب قدر را درک کنند.» آیا این مطلب صحت دارد؟ برای ما هر شب، شب قدر است در خوابیدن. چون در همه شب های سال خواب هستیم! این سید بن طاووس رحمه الله است که این تعبیر را دارد: «إنی لأعرِفُ مَن یَعرِف لَیلَة القدر» یعنی «من کسی را می شناسم که شب قدر را می شناسد!»