این چنین بود انفاق پیامبر
برچسپ ها: پیامبر ، انفاق ، اکرم
شخصی می گوید: روزی بلال1 را در شهر حلب2 دیدم و از او پرسیدم: بلال! به من بگو ببینم انفاق های پیامبر چگونه بود؟ بلال گفت: انفاقی نبود که پیامبر صلی الله علیه وآله انجام دهد، مگر آن که مرا در انجام آن مأمور می کرد. همواره روش پیامبر صلی الله علیه وآله این گونه بود که هرگاه مسلمانی به نزدش می آمد و پیامبر، او را برهنه و فقیر می یافت، قبل از این که او چیزی بخواهد، پیامبر اگر چیزی آماده داشت که به او بدهد، می داد و اگر چیزی آماده نداشت، به من می فرمود: بلال! برو پولی قرض کن و برایش لباس و غذا تهیه کن؛ من هم می رفتم مقداری پول قرض می کردم و با آن، قدری غذا، لباس و سایر لوازم تهیه می کردم و آن شخص را با این پول، هم می پوشاندم و هم غذا می دادم.
روزی یکی از مشرکان مدینه، جلوی مرا گرفت و گفت: بلال! من از تو تقاضایی دارم. گفتم: بگو. گفت: من فردی ثروتمندم و دلم می خواهد از امروز به بعد، فقط از من پول قرض بگیری. هرگاه خواستی چیزی تهیه کنی، به نزد من بیا تا پول در اختیارت بگذارم. چون پیشنهاد از طرف او بود، من هم پذیرفتم و از آن روز به بعد، هر وقت به پول نیاز داشتم، به سراغ او می رفتم؛ از او پول قرض می گرفتم و حاجت نیازمندان را با آن برآورده می کردم تا این که یک روز، وضو گرفته بودم و خود را آماده می کردم که به مسجد بروم و اذان بگویم که ناگهان، آن مشرک را با جمعی از دوستان تاجرش که در حال عبور بودند، دیدم. آن مشرک تا چشمش به من افتاد، با لحنی تند و بی ادبانه، فریاد زد:
هی حبشی! هیچ می دانی تا اول ماه چقدر مانده؟
گفتم: بله می دانم، خیلی نمانده.
گفت: خواستم یادت بیاورم که بدانی تا اول ماه، چهار شب بیشتر نمانده؛ حواست جمع باشد که حتماً سر ماه به سراغت خواهم آمد و طلبم را خواهم گرفت.
من از سخنان آن مشرک، بُهتم زده بود و سخت متعجب شده بودم؛ او هم یکسره جسارت و بلندپروازی می کرد و می گفت: من این پول ها را به خاطر بزرگی دوستت (پیامبر) و یا بزرگی خود تو قرض نداده ام؛ بلکه می خواستم با این کار، تو بنده من باشی تا مثل قبل از اسلام آوردنت، تو را به گوسفند چرانی بفرستم.
هرچه با خود فکر کردم که چه پاسخی به او بدهم، دیدم بهتر است با بی اعتنایی از آن بگذرم.
آنها رفتند و من هم به سوی مسجد روان شدم؛ اما خیلی ناراحت بودم و لحظه ای از فکر آن مشرک و حرف هایش غافل نمی شدم؛ گویی شهر مدینه روی سرم می چرخید و افکار رنگارنگ، رهایم نمی کردند؛ به مسجد که رسیدم، اذان گفتم؛ نماز عشا را به جای آوردم و صبر کردم تا همه متفرق شدند. پیامبر صلی الله علیه وآله از مسجد به سوی منزل حرکت کرد و داخل خانه شد. دنبالش روان شدم و اجازه ورود خواستم؛ پیامبر اجازه فرمودند. داخل شده، سلام کردم و در کمال خضوع، گفتم: ای رسول خدا! پدر و مادرم به فدای شما باد! همان مشرکی که قبلاً به شما گفته بودم از او پول قرض می کنم، امروز مرا در مسیر مسجد دید و با من این گونه رفتار کرد. در حال حاضر، نه شما پولی داری و نه من؛ او هم که بنای آبروریزی دارد. لطفاً اجازه دهید به میان محله های مسلمانان سری بزنم بلکه خداوند عنایتی کند و بتوانیم بدهی خود را بپردازیم.
این سخنان را گفتم و از محضر پیامبر صلی الله علیه وآله خارج شدم. پاسی از شب گذشته و شهر کاملاً خلوت شده بود. همه، شام شب را خورده، خوابیده بودند. به سوی خانه ام روان شدم. به خانه که رسیدم، حوصله هیچ کاری را نداشتم. شمشیر، نیزه و کفشم را بالای سرم گذاشتم و طاق باز، روی بام دراز کشیدم که بخوابم. دستانم را زیر سر گذاشتم و به آسمان نیلگون خیره شدم. بسیار سعی کردم که بخوابم؛ اما از فرط ناراحتی کارِ آن مشرک، خواب از چشمانم ربوده شده بود. راستی شبی سخت و سنگین بود.
سرانجام، سحرگاهان بلند شدم که برای رفتن به مسجد مهیا شوم. دیدم شخصی نفس زنان به سویم می آید و صدا می زند: بلال! بلال! از بالای بام، بی صبرانه فریاد زدم: چه می گویی؟ گفت: زود بیا که پیامبر صلی الله علیه وآله تو را می خواهد.
فوراً لباس پوشیدم و به سرعت، به سوی خانه پیامبر، حرکت کردم.
به نزدیک خانه پیامبر که رسیدم، دیدم چهار شتر پر از بار، کنار خانه پیامبر زانو زده، استراحت می کنند. در زدم؛ اجازه خواستم؛ وارد شدم و سلام کردم. پیامبر صلی الله علیه وآله با تبسم فرمود: بلال! خوشحال باش که خداوند، حاجت تو را برآورده کرد. من هم حمد خدای به جا آوردم. پیامبر فرمود: آیا آن چهار شتر را با بار، بیرون خانه ندیدی؟ عرض کردم: چرا یا رسول الله! پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: هم بار شترها و هم خود آنها، برای توست. بار آنها، لباس و طعام است. آنها را یکی از بزرگان فدک3 هدیه کرده است. بارها را برگیر و قرض هایت را با آنها بپرداز.
خوشحال از شنیدن این خبر، با عجله به سراغ شترها رفتم. اول، بارشان را پیاده کردم و بعد هم خودشان را محکم بستم و برای گفتن اذان، به سوی مسجد رفتم.
منتظر شدم تا پیامبر صلی الله علیه وآله نماز گزارد. پس از نماز، به طرف بقیع رفتم، آن جا بساط کردم و با صدای بلند فریاد زدم: هر که از پیامبر طلبی دارد، فوراً بیاید و مشغول فروش اجناس و پرداخت بدهی شدم. به بعضی ها پول و به بعضی ها جنس می دادم.
همه طلب خود را گرفتند و دو دینار هم اضافه آمد. به مسجد رفتم. پیامبر صلی الله علیه وآله تنها در مسجد نشسته بود. سلام کردم. پیامبر فرمود: چه کردی بلال؟ عرض کردم: خداوند آن چه بر عهده پیامبرش بود را ادا نمود. پیامبر فرمود: آیا چیزی هم اضافه آمد؟ عرض کردم: دو دینار. پیامبر فرمود: دلم می خواهد این دو دینار را هم به مستحق بدهی و مرا از وجود آن راحت کنی. بلال! من از مسجد بیرون نمی روم تا تو این دو دینار را هم خرج کنی.
آن روز، فقیری را نیافتم. پیامبر، شب را در مسجد خوابید و روز هم در مسجد ماند. اواخر روز، دو سوار از دور پیدا شدند. به استقبال آنها شتافتم و به آنها، غذا و لباس دادم. پس از نماز، پیامبر صلی الله علیه وآله مرا صدا زد و فرمود: بلال! چه کردی؟
عرض کردم: خداوند شما را از فکر آن دو درهم هم راحت کرد.
پیامبر خوشحال شد؛ تکبیر گفت و حمد خدای به جا آورد و گفت: سپاس خداوند را که نمردم و زنده بودم تا این دو درهم، به اهلش رسید. پیامبر، به سوی خانه حرکت کرد و من هم او را مشایعت می کردم تا داخل خانه شد.
آری برادر! این بود چیزی که درباره اش از من سؤال کردی. این چنین بود انفاق پیامبر!5
پی نوشت:
1. بِلال بن رِباح، از اصحاب خوب پیامبر و از سابقین در پذیرفتن اسلام است. اصل او حبشی است. در مکه، اسلام آورد و در پذیرفتن اسلام، متحمل رنج ها و شکنجه های بسیار شد تا سرانجام به سفارش پیامبر اکرم، ابوبکر، او را خرید و آزاد کرد. او مؤذن پیامبر در سفر و حضر بود. در بیشتر جنگ های پیامبر، شرکت جست. در جنگ بدر، هنگامی که چشم بلال به «امیة بن خلف»، همان کافری که به دست او بارها در مکه شکنجه شده بود، افتاد، با فریاد، توجه مسلمانان را به او جلب نمود و او را به قتل رساندند.
2. حلب، یکی از شهرهای مهم سوریه است که در شمال این کشور قرار دارد.
11. فدک، نام قریه ای است آباد و مشهور که دارای آب فراوان و نخلستان های پربار می باشد و بین مکه و مدینه قرار دارد. فاصله آن تا شهر مدینه، دو تا سه روز راه است. این قریه، در اختیار یهود خیبر بود که در سال هفتم هجری، بدون جنگ و خونریزی، به پیامبر بخشیده شد. هنگامی که آیه «فاتِ ذَالْقُربْی حَقَّه» نازل شد، پیامبر، فدک را یک جا به حضرت فاطمه بخشید و همواره در دست او بود تا این که پیامبر از دنیا رفت. سپس با زور، از فاطمه گرفته شد.
4. بقیع، نام قبرستان مشهور شهر مدینه است که نزدیک مسجدالنبی و در وسط شهر مدینه واقع شده است. قبر مطهر چهار امام معصوم، فرزندان پیامبر، همسران او و بسیاری از اصحاب گران قدر پیامبر، در آن جا قرار دارد.
5. شرح این ماجرا در کتاب دلائل النبوه بیهقی، ج 1، ص348-350، و البدایة و النهایه، ابن اثیر، ج 6، ص 55 ذکر شده است.