دعا چند درصد زندگی ما را باید پوشش بدهد؟

برچسپ ها: زندگی ، دعا ، نمک

Print Friendly and PDF

دعا

 

شخصی به امام صادق (علیه السلام) عرض کرد که دو نفر مشغول نماز شدند. البته در غیر نماز هم مشابه این سؤال شده همین است. دو نفر مشغول نماز شدند. یکی در نمازش سوره‌ های طولانی قرآن را خواند. یکی هم در نمازش، در قنوتش زیاد دعا خواند. «ثُمَّ انْصَرَفَا فِی‏ سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ» (تهذیب الاحکام/ج2/ص104) در یک ساعت معین هر دو از نماز فارغ شدند. «أَیُّهُمَا أَفْضَلُ» به امام صادق گفتند: کدام افضل است؟ «قَالَ كُلٌّ فِیهِ فَضْلٌ كُلٌّ حَسَنٌ» حضرت اول یک مقدار طفره رفتند. فرمودند: هر دو حسنه است. هردو فضیلت دارد. 

شما را سفارش مى كنم به دعا كردن، زیرا با هیچ چیز به مانند دعا به خدا نزدیك نمى شوید و دعا كردن براى هیچ امر كوچكى را، به خاطر كوچك بودنش رها نكنید، زیرا حاجتهاى كوچك نیز به دست همان كسى است كه حاجتهاى بزرگ به دست اوست.

راوی باز پرسید: کدام بهتر است؟ حضرت فرمودند: «وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِینَ یَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِینَ» شما نشنیدی خدای مهربان در قرآن می ‌فرماید: مرا بخوانید، من اجابت می ‌کنم؟  آنهایی که دعا را رها می‌کنند، مستکبرهستند و تکبیر می ‌ورزند، به زودی با خواری و ذلت وارد جهنم می ‌شوند. 

آن حالتی که در دعا هست از خضوع خشوع و تواضع و فروتنی است در قرائت نیست. در قرائت شما کلام خدا را می‌خوانی و گوش می ‌دهی، یا در نماز آن حالت شکستگی نیست. ولی در دعا التماس کردن هست، صدا زدن هست. همین التماس و زاری کردن غرور و تکبر را می ‌شکند. 

حدیث داریم که خدا دوست ندارد کسی نزد بنده هایش  اصرار و التماس کند و چیزی بخواهد، ولی التماس کردن در خانه خودش را خیلی دوست دارد و در های رحمترا باز می ‌کند.

دعا کردن عمل به آیه ‌های قرآن است

یعنی محصول عمر ما دعا است. قرآن خواندن هم فضیلت دارد، ولی دعا کردن عمل به همان آیه ‌های قرآن است ، هم خضوع و خشوعش بیشتر است و هم توجه خدا را جلب می ‌کند. 

ما نمی‌گوییم در خواندن قرآن کوتاهی کنید، اما در سنجش، دعا برتری دارد. در همان روایت بعد حضرت 3 بار قسم خوردند و فرمودند: «هِیَ وَ اللَّهِ الْعِبَادَةُ هِیَ وَ اللَّهِ أَفْضَلُ هِیَ وَ اللَّهِ أَفْضَلُ» : به خدا قسم افضل است، به خدا قسم افضل است، به خدا قسم افضل است! بعد دوباره فرمودند: «أَ لَیْسَتْ هِیَ الْعِبَادَةَ» مگر دعا عبادت نیست؟

وسیله ای مهم برای نزدیک شدن به خدا

در روایتی دیگر از امام صادق علیه السلام است که فرمودند:عَلَیْكُمْ بِالدُّعَاءِ فَإِنَّكُمْ لَا تَقَرَّبُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَا تَتْرُكُوا صَغِیرَةً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا إِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ هُوَ صَاحِبُ الْكِبَارِ.

شما را سفارش مى كنم به دعا كردن، زیرا با هیچ چیز به مانند دعا به خدا نزدیك نمى شوید و دعا كردن براى هیچ امر كوچكى را، به خاطر كوچك بودنش رها نكنید، زیرا حاجت هاى كوچك نیز به دست همان كسى است كه حاجت هاى بزرگ به دست اوست. (كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 467 ، ح 6)

دعا، درصدی از زندگی را پوشش می دهد

در کتاب عدة الداعی در آداب دعا بحث مفصلی دارد. یکی از احادیثی که هم در این کتاب وجود دارد و هم در کتاب امالی شیخ طوسی آمده، این است که نقل کرده اند که: پیغمبر خدا صلی الله و علیه وآله فرمودند: یکفِی مِن الدُّعاءِ مَعَ البِرِّ ما یکفِی الطعامَ مِن المِلْحِ (وسائل الشیعه، ج۷، ص 84) دعا چند درصد زندگی ما را باید پوشش بدهد؟ فرمودند به مقداری که نمک در غذای ما لازم است...

چقدر ظریف و زیبا بیان شده، با یک مثال بیان می کنند که خانمی که غذا درست می‌کند چند درصد غذایش مواد است چند درصد نمک غذاست؟ نمک را نمی‌شود زیاد زد. در هر غذایی یکی از مواد لازم آن نمک است، درصدی از آن نمک است؛ پیغمبر خدا می ‌فرماید: دعا باید در زندگی ما به همین اندازه باشد.

ما نباید در مسائل و مشکلاتی که پیش می آیدف تنها و تنها متکی به دعا باشیم. باید مقدمات رفع گرفتاری ها حاصل شود، تلاش و کوشش کنیم، اعمالمان صالح شود و بعد با نیروی والای دعا پیش به سعادت برویم.

پیغمبر خدا صلی الله و علیه وآله فرمودند: یکفِی مِن الدُّعاءِ مَعَ البِرِّ ما یکفِی الطعامَ مِن المِلْحِ (وسائل الشیعه، ج۷، ص 84) دعا چند درصد زندگی ما را باید پوشش بدهد؟ فرمودند به مقداری که نمک در غذای ما لازم است...

مثلا زیاد دیده می شود که در مناسبت های مختلفی پدر و مادرها اذعان می کنند که برای فرزند ما دعا کنید،فرزندمان دارد از بین می رود. باید گفت دعا خیلی مهم و خوب است اما باید ابتدا زمینه تربیت درست و صحیح فرزند فراهم شده باشد، بعد دعا هم بکینم ...  نمی ‌شود گفت شما هیچ زمینه ‌ای را فراهم نکنید دعا بکنید؛ امکانات گناه در اختیارش قرار بدهید پای ماهواره، فیلم های فساد و شبکه های فساد را در خانه هایمان باز کنیم، با بچه ها رفیق نباشیم، دوستان فرزندمان را نشناسیم و ندانیم که با چه کسانی آمد و شد دارند بعد که این‌ ها منحرف شدند بگوییم دعا کنید، بچه از دست رفت ...

کلام آخر

از آیات و روایات به  اهمیت دعاپی برده می شود و می بینیم که جایگاه والایی دارد اما نکته ای که نباید فراموش کرد آن است که در دعا کردن هم مثل بقیه مسائل در زندگی افراط و تفریط ممنوع است؛ نه باید به کل، دعا و مفاتیح را رد کنیم و به آن توجهی نداشته باشیم و نه اینکه تنها در مسائل زندگی دست به دعا شویم و تنها و تنها دعا کنیم بدون اینکه اسباب و مقدمات دیگری فراهم شده باشند.


منابع:

بیانات حجت الاسلام فرحزادی در برنامه سمت خدا

بیانات حجت الاسلام قمی در برنامه سمت خدا

سایت حوزه

 

اشتراک گذاری


مطالب مرتبط

10 حدیث زیبا در مورد برکت در زندگی

در میان سخنان بزرگان دین ، گنج هایی وجود دارد که شاید عمل به حتی یکی از آنها ضمانت خوشبختی و سعادت ما در زندگی باشد ، در اینجا تلاش کرده ایم 10 حدیث مهم در باب برکت و رزق و روزی در زندگی تقدیم شما کنیم.

نقش گام های شیطان در زندگی ما!

اسلام، به زندگى مادّى انسان توجّه كامل دارد و در رأس آنها نیازهاى غذایى است كه در این مورد، ده ها آیه و صدها حدیث آمده است.

این قصۀ پر غصه

بیشترین تفاوت آدم‌ها با یکدیگر، گاهی فقط در «نوبت‌»شان است. یکی زودتر می‌رسد و یکی دیرتر. چون بیشتر مردم(از انقلابی‌ تا لیبرال) پیوسته در حال تغییرند، و سمت‌وسوی تغییرات هم یکی است. در واقع جوامع انسانی، از روز نخست تا اکنون، از مسیرهای مختلف و با سرعت‌های متفاوت، به یک سو می‌روند

عاشورا آيينه تمام نماي حقيقت دين (1)

پديد آمدن حادثه عظماي عاشورا و شهادت امام حسين (ع)، نزديکان و ياران و در ادامه اسارت اهل بيت آن حضرت، برآيند زمينه ها، عوامل متعددي بود. فهم درست اين اتفاق بزرگ در تاريخ اسلامي، بسته به اين است که همه ي آنها مورد بازشناسي دقيق جامعه شناختي و فکري قرار گيرد.

گره ها ی زندگی چه گونه باز می شود؟!

وقتی کاری را نمی توانیم انجام دهیم بهانه می آوریم و می گوئیم: یک دست صدا ندارد چرا که عقل سلیم تأیید می کند که انسان به تنهایی نمی تواند کاری را بکند و نیاز به یک یار و دوست دارد تا در نهایت نیازمندی، کمک کار او باشد.

زندگینامه حضرت خدیجه (س)

پدر او خُوَیلد بن اسد و مادر او فاطمه دختر زائده است.

آیا علاقه به دنیا مذموم است؟!

«خردمندترین مردم کسی است که در تنظیم مخارج زندگی اجتماعی و خانوادگی دقت کافی به خرج بدهد.». بعبارت دیگر هرچه برنامه ریزی افراد جامعه برای تأمین رفاه مادی خود بهتر باشد، نشانگر رشد عقلانی و فرهنگ بیشتر است.

آرامش ازکجا و چگونه؟؟

اما چگونه می‌توان با یك برنامه‌ریزی مناسب، این آرامش و رضایتمندی را تجربه كرد؟

سه تدبیر طلایی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله

هر انسانی در زندگی با سختی هایی روبرو می شود و موانعی سر راه زندگی اش قرار می گیرد؛ آنچه اهمیت دارد، تدبیرهایی است که به کار می گیرد، تا مشکلات را پشت سر گذاشته و به هدفش برسد. از میان تمام انسان ها، پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله) با بیشترین مشکلات روبرو بودند.

چگونه به هدف مان برسیم؟

همه ی ما در زندگی اهدافی داریم که می خواهیم به آنها دست یابیم. چه ساختن یک تجارت موفق باشد٬ چه دستیابی به تناسب اندام و چه تشکیل یک خانواده ی رویایی. بیشتر ما برای دستیابی به این خواسته ها اهداف مشخص و قابل انجامی را برای خود تعیین می کنیم.

درس هایی آموزنده از زندگانی امام کاظم «علیه السلام»

گاه آدمی پاسخ یک بدی را با مهربانی می دهد و این پاسخ مهرورزانه او سبب تغییر رویه طرف مقابل می شود. امام کاظم «علیه السلام» را به دلیل این ویژگی به چنین لقبی خوانده اند. در مدینه مردی بود که هرگاه امام را می دید زبان به دشنام می گشود. روزی امام به همراه یاران خویش از کنار مزرعه او می گذشتند که او مثل همیشه، ناسزاگویی را آغاز کرد. یاران امام بر آشفتند و از امام خواستند تا آن مرد بد زبان را مورد تعرض قرار دهند. امام به شدّت با این کار مخالفت کرد و آنان را از انجام چنین کاری بازداشت. روز دیگری امام به سراغ مرد رفت تا او را در مزرعه اش ملاقات کند، ولی مرد عرب از کار زشت خود دست بر نداشت و به محض دیدن امام، ناسزا گفت.

روز کار و کارگر

از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند: در تأمین مایحتاج زندگی خودتان سستی نکنید.

14سکانس از زندگی امام خمینی

این اولین باری است که شاه، اسم «روح‌الله خمینی» را می‌شنود. هر چه فکر می‌کند او را به خاطر نمی‌آورد.در این حال رئیس ساواک به یادش می‌آورد

گره‌های زندگی از این جا شروع می‌شوند!

زندگی بافتن یک قالی است نه هر آن نقش و نگاری که خودت میخواهی، نقشه از پیش مشخص شده است تو در این بین فقط می بافی، نقشه را خوب ببین، خوب بباف، نکند آخر کار قالی بافته ات را نخرند.

خانواده ی سالم با محیط زندگی سالم

در نظرگاه اسلام خانواده از تقدس ویژه ای برخوردار است؛

خسته‌کننده بودن زندگی چرا وچگونه

امام در فقراتی از این دعا می‌فرمایند «اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَهُ عَلَى نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ- مُجْمَلًا، وَ أَلْهَمْتَهُ عِلْمَ عَجَائِبِهِ مُکَمَّلًا، وَ وَرَّثْتَنَا عِلْمَهُ مُفَسَّراً، وَ فَضَّلْتَنَا عَلَى مَنْ جَهِلَ عِلْمَهُ، وَ قَوَّیْتَنَا عَلَیْهِ لِتَرْفَعَنَا فَوْقَ مَنْ لَمْ یُطِقْ حَمْلَهُ؛

5 کلید طلایی در زندگی پیامبر (صل الله علیه و آله وسلم)

امروز درحالی برخی سعی دارند در قالب‌ سلبریتیسم خود را نماد زندگی موفق معرفی کنند که بیش از ۱۴۰۰ سال قبل خداوند آب پاکی را روی دست همه انسان‌ها ریخته و پرده از چهره‌ای برداشت که تبعیت و پیروی از او ضامن سعادت، کمال و خوشبختی است.

14سکانس از زندگی امام خمینی

این اولین باری است که شاه، اسم «روح‌الله خمینی» را می‌شنود. هر چه فکر می‌کند او را به خاطر نمی‌آورد.

منشور زندگی جمعی

یکی از یادگارهای زیبا و مهمی که از امام (ع) به پیروان خویش رسیده است، پیامی است که عبدالعظیم حسنی [1] آن را روایت کرده است. روزی حضرت رضا (ع) چند نکته مهم به او آموختند و به او یادآور شدند تا آن را به شیعیان و یاران ابلاغ کند. این پیام که می توان آن را منشور زندگی جمعی نامید، بدین شرح است

گمنامان آشنا

روز معلم، روز بزرگداشت عشق و ایثار است. تجلیل از کسانی که علم را جرعه جرعه در جان ها جاری می کردند. خود لحظه لحظه می سوختند و با دانش خویش، جامعه را می ساختند و فردایی باشکوه را نوید می دادند. امروز، روز بزرگداشت کسانی است که الف قدّشان، در راه تعلیم خوبی ها خمیده شد. روز پاسداشت عزیزانی است که در سنگر علم و دانش، سربازانی با اخلاص و دانشمند تربیت کردند. امروز، روز یاد کردن از گمنامان آشناست؛ آنان که دفترهای خاطرات از عطر یادشان آکنده است.

دو شرط اساسی در دعا!

داستان حضرت یوسف علیه السلام در قرآن کریم از جمله داستان هایی است که نکات ریز و ظریف بسیاری در آن نهفته است از جمله آیه 98 این سوره و این موضوع که چرا حضرت یعقوب علیه السلام در خواست پسرانش برای طلب مغفرت را به تأخیر انداختند؟

نیایش / قسمت هایی از مناجات شعبانیه

خدایا، آن دم که تو را ندا می کنم، صدایم را بشنو و چون تو را می خوانم، پاسخم ده و چون با تو راز می گویم، مرا دریاب که به سوی تو گریخته ام و پیش روی تو ایستاده ام. پریشان و گریان و امیدوار، چشم امید به سوی تو دوخته ام، به سوی تو که از درونم آگاهی و از راز دلم با خبری. خدایا، اگر من لایق رحمت تو نیستم، ولی تو سزاوار لطف و کَرَم بی پایانی[؛ پس مرا از لطف و کَرَمت بی نصیب مساز، ای مهربان ترین].

دعای امام سجاد(ع) در وداع با ماه رمضان/ خداحافظ ای ماه بزرگ خدا

ماه رمضان رو به پایان است و اندوه را برای همگان، چه کسانی که آنرا قدر دانسته‌اند و چه افرادی که این فرصت را سوزانده‌اند به همراه دارد. امام سجاد(ع) برای وداع با این ماه دعایی دارد که آیت‌الله مجتبی تهرانی به بخشهایی از آن اشاره‌هایی داشته است.

دعاها و اعمال قبل از خواستگاری و ازدواج

ایام، ایام سرور و شادی است و خیلی از عزیزان این ایام را برای انتخاب همسر، خواستگاری و مراسمات ازدواج خود در نظر گرفته اند و خلاصه بازار ازدواج تقریباً می شود گفت که داغ است (البته امیدواریم که بیش از این ها این بازار از رکود در بیاید!!)

بهترین ماه برای استجابت دعا

چند روز پیش یکی از دوستان قدیمی ام را دیدم در حالی که خیلی پریشان و آشفته بود ... انگار سال های سال بود که غبار غم و اندوه وجودش را گرفته بود و او نتوانسته بود این غبار را از خود بزداید.

5 ادب دعا و طلب حوائج

هر یک از عبادات دارای آداب و مناسک ویژه ایست و از آنجا که در قرآن از دعا به عبادت تعبیر شده است، آداب خاصّی را می طلبد. رعایت کردن آداب دعا و حاجت طلبی در برآمدن حاجات و استجابت دعاها تأثیر بسزایی دارند.

شرح دعای روز اول

جهت بهره مندی مخاطبان ارجمند از لحظه های سراسر نور و معرفت ماه مبارک رمضان، شرح کوتاهی از دعاهای هر روز این ماه پرفضیلت را که توسط مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی(ره) بیان شده تقدیم می گردد. گفتنی است، مطالب ارایه شده با استناد به فایل های صوتی آن فقیه پارسا تنظیم شده است.

چه کنیم دعایمان مستجاب شود؟!

حتماً شما هم این جمله را زیاد شنیدید: به دعای گربه سیاه باران نمیاد! در این نوشتار به مختصری پیرامون این موضوع می پردازیم.

شرط آسمانی شدن دعا

رسیدن دعاها به آسمان آرزوی قلبی همه دعاکنندگان و آنهایی است که دست به سوی معبود بلند کرده اند و جالب آنکه تحقق این آرزو شرطی بسیار ساده دارد.

شما در دعاهایتان از خدا چه می خواهید؟

پیامبر صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «رزق و روزی به عدد قطرات باران از آسمان بر زمین نازل می شود تا هر كس به اندازه خود دریافت كند، لكن خداوند زیاده دهنده است پس از فضل خداوند نعمتهای بیشتری درخواست كنید.»

دعـــــاى عـــــرفــــه

اين دعا چون دعاى موقف عرفات و بسيار طولانى بود ذكر ننموديم و در اين روزهای چهل و هفتم صحيفه كامله آن حضرت را با خشوع و دل شكستگى بخوان، كه دعايى است مشتمل بر تمام مطالب دنيا و آخرت، كه درود خدا بر انشاء كننده اش باد. از جمله دعاهاى مشهور اين روز دعاى حضرت سيد الشّهدا عليه السّلام است.

عرفه در کلام رهبری معظم انقلاب

آنچه که آن وقت برای من مطرح بود و عملاً وجود داشت، این بود که اهل دعا و ذکر و دعاهای مأثور و اعمالی که وارد شده بود، بودم. مثلاً یادم است هنوز بالغ نبودم که اعمال روز عرفه را بجا آوردم. اعمال آن روز، طولانی هم هست - لابد آشنا هستید؛ خیلی از جوانان با آن اعمال آشنا هستند - چند ساعت طول میکشد. اعمال، از بعد از نماز ظهر و عصر شروع میشود و اگر انسان بخواهد به همه آن اعمال برسد، شاید تا نزدیک غروب - روزهای نه چندان بلند - به طول می‌انجامد.

اکسیر حیات

دعاء شستشوی دل در چشمه یقین است و «نیایش»، عطرآگین ساختن جان به بوی خوش یاد حق و اما نماز، هم «دعا» ست و هم «ذکر خدا».

بااستغفار زیاد چه بدست می اوریم

كسي كه زياد استغفار كند چهار چيز بدست مي آورد ؛ كسي كه استغفار مي كند و اهل استغفار است خدا غم و غصه را از دل و جان او بر مي دارد ...

دعا، سلاح مؤمن در برابر دشمنان

آیا ما که در اسلحه‌سازی و تجهیزات نظامی از کفار عقبیم، باید در دعا هم مؤخر باشیم؟! در روایات آمده است: «أَلدعآءُ سِلاحُ الْمُؤْمِنِ؛ دعا، اسلحه مؤمن است».

دعاهایی که هیچ‌گاه مستجاب نمی‌شوند

خداوند در قرآن می‌گوید: انسان عجول است، روحیه شتابزدگی دارد، یک خواسته‌هایی دارد که این خواسته‌هایش اصلاً به زلف هیچ زمانی گره ندارد و به خواسته‌هایش نمی‌رسد.

تقرب به خداوند با دعا و نیایش

اسلام راه‌های فراوانی را برای تقرّب بنده به خدا مقرر کرده است. اوّل راه علمی است که فرمود: «طَلَبُ العِلمِ فَرِیضَةٌ عَلَی کُلِّ مُسْلِمٍ؛ طلب علم بر هر مسلمانی لازم است».

اهمیت دعا کردن در ماه رمضان

از او هر چه خواسته شود اجابت می شود ، هر چه در توان کسی از بنی بشر نیست از او بر می آید ، و مهمتر از همه اینست که اگر هزاران بار از او درخواست کنیم ، نه تنها ارزشمان را از دست نمی دهیم ، بلکه برای او عزیزتر و محترمت آنست و کسانی که دعایشان مستجاب نمی شود،

اکسیر حیات

دعاء شستشوی دل در چشمه یقین است و «نیایش»، عطرآگین ساختن جان به بوی خوش یاد حق و اما نماز، هم «دعا» ست و هم «ذکر خدا».

دعایی برای تغییر سر نوشت

می¬دانم بسیار شنیده ای که قدر را باید قدر دانست، قدر آدمی را قدر می¬سازد، قدر است که قدرشناسمان می کند و در قدر، توان تغییر تقدیر است.

فرصت دعا و نیایش در دهه ‌ذی‌ الحجه

وقت سحر بلند شو، نمی میری! وقت سحر، مخصوصاً در این دهه ذی الحجه، بلند شو، نمی میری! پروردگار درد را به واسطه بیداری سحر از بدن شما جدا می کند و دنیا و آخرت شما را آباد می کند. دهه ذی الحجه را مغتنم بشمار. صدقه دادن در این دهه مثل این است که پولی به پیغمبر (ص) بدهی تا برای شما انفاق فرماید. هر عملی در این دهه رشد می کند. رسول اکرم (ص) فرمودند: که عمل صالح در دهه اول ذی الحجه از سایر ایام محبوب تر است. این یک خصوصیتی است که صاحب شرع به ما توصیه کرده است.

چرا باید دعا کنیم؟

چرا ما بايد دعا كنيم؟! از كجا مى‏توانيم به مستند بودن كتاب‏هاى دعا مطمئن شويم؟

روح دعا را کشتند

تا روی نمود خصم پنهانی تو شمشیر ستم شکافت پیشانی تو

دعا برای رفع ظلم ظالم

منبع : دفتر اول آداب زندگی اسلامی، (ترجمه فارسی مکارم الاخلاق)، حسن بن فضل بن حسن طبرسی، مترجم: عبد الرحیم عقیقی بخشایشی

شمیم دل انگیز استجابت دعا

خداوند بزرگ به دلیل غنای ذاتی که دارد، هدفی خارج از ذات نداشته، منفعت و فایده ای به او بر نمی گردد، اما چون حکیم است و کار عبث نمی کند فعل و کارش دارای هدف است بنابراین عبادت بندگان منفعتی را عاید خداوند نمی کند و این بندگان هستند