عذرخواهی، روشن‌كننده چراغ دوستی است

عذرخواهی، روشن‌كننده چراغ دوستی است

هرکدام از ما در طول روز یا هفته یا ماه یا سال، کسانی را می‌رنجانیم و خطاهایی را مرتکب می‌شویم، اما کمتر کسی را دیده‌ایم که وقتی اشتباه می‌کند، دست روی شانه طرف مقابل بگذارد و توی چشم‌هایش نگاه کند و بگوید: متأسفم.

ترس از عذرخواهی، زن و مرد نمی‌شناسد. خیلی‌ها از پذیرفتن قصور و اشتباه و عذرخواهی طفره می‌روند. گاهی ممکن است فقط به زبان عذرخواهی کنیم، ولی دوباره اشتباه قبلی را تکرار کنیم، در حالی که اگر ما برای اشتباهی متأسف یا شرمسار هستیم، نه‌تنها باید در رفتارمان نشان بدهیم که متوجه اشتباهمان شده‌ایم و می‌خواهیم جبرانش کنیم، بلکه باید احساسمان را در قالب کلمات هم ثابت کنیم.

هرکدام از ما در طول روز یا هفته یا ماه یا سال، کسانی را می‌رنجانیم و خطاهایی را مرتکب می‌شویم، اما کمتر کسی را دیده‌ایم که وقتی اشتباه می‌کند، دست روی شانه طرف مقابل بگذارد و توی چشم‌هایش نگاه کند و بگوید متأسفم.

آدم‌ها از عذرخواهی می‌ترسند، چون آن‌ها مغرورند و می‌ترسند اختیار امور از دست شان خارج شود. آن‌ها فكر می‌كنند هر عذرخواهی می‌تواند آنان را از کمال دور کند و آسیب‌پذیرتر سازد، اما واقعیت این است که انسان‌های واقعی، انسان‌های کاملی نیستند و البته آسیب‌پذیرند و مردم با انسان‌های واقعی همدلی بیشتری نشان می‌دهند. پذیرش واکنش‌های منفی دیگران در مقابل عذرخواهی، عین شجاعت است و خیلی زود خواهید دید آنان نیز آرام می‌شوند و از رفتار صادقانه شما حمایت می‌کنند.

گام اول: مسئولیت‌پذیری
این كه بار بزرگ یک مسئولیت را بر دوش گرفته باشیم، سبب نمی‌شود همه مسئولیت‌های دیگر را کنار بگذاریم، مثلاً نان‌آور خانواده بودن، دلیل لازم و کافی برای فرار از زیر بار مسئولیت سایر امور و خلقیات و رفتارهایمان نیست و مقصر شمردن دیگران، از آن هم بدتر است.
این رفتار برای برخی افراد آشناست که وقتی پدر، خسته و عصبانی از محل کار می‌آید، تحمل فرزند خود را ندارد و گاهی با بدخلقی او را می‌رنجاند و عصبانیت خود را سر همسرش که نتوانسته فرزندشان را خوب تربیت کند، خالی می‌کند و تمام این فرافکنی‌ها، فقط برای توبیخی است که مرد از مدیر خود دریافت کرده است.
اگر می‌خواهیم عذرخواهی‌مان واقعی و موفقیت‌آمیز باشد، باید یاد بگیریم مسئولیت آنچه را انجام داده‌ایم، بپذیریم و حتی خودمان را آماده کنیم تا تاوان اشتباه مان را بپردازیم.
توبیخ، اغلب تاوان کم‌کاری ما در محل کار است و اشتباهی که در خانواده مرتکب می‌شویم، باید با عذرخواهی جبران شود، حتی اگر قرار باشد خشم و تندی طرف مقابل را تحمل کنیم.
مسئولیت‌پذیری روشی است که از کودکی آموخته می‌شود و اگر کسی آن را در کودکی نیاموخته باشد، ناچار می‌شود در بزرگ‌سالی بیاموزد؛ در غیر این صورت رابطه موفقی با دیگران نخواهد داشت.

گام دوم: ارتباط
یک اشتباه، ارتباط شما را قطع می‌کند، پس برای ترمیم این رابطه نیاز به عذرخواهی همراه با ارتباط موثر دارید، لحن کلام، حرکات بدن و ارتباط چشم و دست‌ها می‌تواند به شما کمک کند.
هنگام عذرخواهی در چشم طرف مقابل نگاه کنید تا به شما اعتماد کند و بهتر این است که با طرف مقابل، ارتباط لمسی هم برقرار کنید. این کار به او احساس امنیت و همدلی می‌بخشد؛ مثلاً دست او را بفشارید یا دست بر شانه طرف مقابل بگذارید.

گام سوم: در عمل ثابت کن
همان‌گونه که هر رفتار یا تصمیم اشتباهی معمولاً یک وجه کلامی و یک وجه عملی دارد، طلب بخشایش هم باید وجهی کلامی و وجهی عملی داشته باشد.
در داستانی که ابتدا برایتان نقل کردیم، مرد اگر از همسرش به خاطر تأخیر عذرخواهی می‌کرد و می‌گفت از او متشکر است که تا این زمان منتظر مانده و شرمنده است نگرانش کرده، و به او قول می‌داد از این پس تأخیرهایش را به او خبر دهد، حتماً شرایط بهتری داشتند. البته به شرطی که این چندمین باری نباشد كه بی‌خبر تأخیر می‌کند!

گام چهارم: یادآوری نکنید
شما تأخیر کرده‌اید و در منزل مادر، وقایعی برایتان رخ داده که همسرتان را پاک از یاد برده‌اید، بنابراین وقتی عذرخواهی می‌کنید، دیگر توجیه نکنید و یادآوری این که چگونه این امر مهم را فراموش کرده‌اید را کنار بگذارید. همین‌طور خطاهای دیگری که مرورشان ممکن است طرف مقابل را آزرده کند. اگر در انتخاب کلمات، زیاد تبحر ندارید، بهتر است بعد از عذرخواهی، سکوت اختیار کنید و یک کار خوشایند برای همسرتان انجام دهید، مثلاً او را به یک لیوان چای که خودتان دم کرده‌اید، دعوت کنید.


علی رضایی - مشاور و روان‌شناس