حرف مرد یکی نیست!!

ایفای مسئولیت خانوادگی، ایثار، سعه ی صدر، سیاست، عقل، صبر، عفو و علم می خواهد. ریاست خانه مواظبت از خانواده است که «رئیس الْقَوْمِ خَادِمُهُم؛ رئیس یک قوم یا جمعیتی خدمتگزار آن است.»

گفته شده که چون زنان در انجام وظایف خویش کوتاهی کردند آنها را «موعظه» کنید و بهترین راه برای تأثیر موعظه مهربانی عطوفت و ملایمت است.

قرآن شریف درباره ی «لقمان» می فرماید:

«وَ اذْ قَالَ لُقْمَانُ لِإِبْنِهِ وَ هُوَ یعِظُهُ یابُنَی لَا تُشْرِک بِاللهِ انَّ الشَّرْک لَظُلْمٌ عَظِیمٌ؛ لقمان در مقام موعظه ی فرزندش گفت: ای پسرک من، به خدا شرک نیاور که همانا شرک گناه بزرگی است.» [سوره لقمان، آیه 13]

در این آیه لقمان در مقام موعظه کردنبا تلطّف و عطوفت سخن می گوید، و فرزندش را با مهربانی پند می دهد و سپس گفته ی خویش را بر پایه ی استدلال استوار می کند؛ زیرا، تندی و پرخاش کردن نه تنها امکان تأثیر موعظه را از بین می برد، بلکه سبب گستاخی و تجرّی می شود.

استفاده از روایات در موعظه

برای موعظه ی خانواده استفاده از روایات اهل بیت علیهم السلام، خاصه روایاتی که با آن موضوع خاص، تناسب بیشتری داشته باشد، بسیار ثمر بخش است.

مثلاً گفته می شود: در روایات آمده است: «زنی که در مقابل همسرش زبان درازی کند، زبانش در صف محشر آنقدر کشیده می شود که روز قیامت اهل محشر این زبان را پایمال می کنند.»

یا مردی که اخلاق ...

البته، بیان این احادیث و موارد باید جنبه موعظه داشته و در کمال عطوفت باشد و هرگز با تندی و سوء خلق موعظه نکنیم که در این صورت نه تنها اثر مطلوب ندارد، بلکه اثر سوء خواهد گذاشت.

ضرب المثل حرف مرد یکی است که در میان مردم رواج دارد، نادرست است. مرد کسی است که وقتی مرتکب اشتباهی شود اقرار کند. زیرا ما معصوم نیستیم، مسلّماً اشتباهات بسیاری داریم و لازم است که به اشتباه خود اقرار کنیم

انعطاف مرد

مردانگی اقتضا می کند که اگر مرد در بروز اختلاف مقصّر بوده است اقرار کند و با کمال شهامت عذر خواهی نماید. چه اگر مقصّر باشد ولی زیر بار نرود و اشتباه خود را نپذیرد، هرگز نمی تواند به موعظه ی زن بپردازد و موعظه اش بی اثر خواهد بود. در اینجا خود بیشتر محتاج موعظه و نصیحت است. این حالت حکم به نا حق دادن است.

در این باره رهبر عظیم الشان انقلاب، می فرمودند: ضرب المثل حرف مرد یکی است که در میان مردم رواج دارد، نادرست است. مرد کسی است که وقتی مرتکب اشتباهی شود اقرار کند. زیرا ما معصوم نیستیم، مسلّماً اشتباهات بسیاری داریم و لازم است که به اشتباه خود اقرار کنیم.

بنابراین، انسان باید قابل انعطافباشد. تنها کسی می تواند در زندگی اجتماعی موفق باشد که خوی نرم و انعطاف پذیری داشته باشد، در غیر این صورت انسان مستبد و مطرود جامعه خواهد شد.

از جمله نشانه های مروت و مردانگی در آن است که در نزاع و اختلاف حقّ را به صاحبش دهیم. این سخن که اگر مرد به اشتباه خویش اعتراف کند زن جسور و گستاخ می شود و حرمت مرد می شکند از  وسوسه های شیطاناست زیرا همه چیز در برابر حقّ بی ارزش است، باید به آن سر تسلیم فرود آورد.

امام حسن مجتبی علیه السلام به «جناده» فرمودند:

«إِذَا ارَدْتَ عِزّاً بِلَا عَشِیرَةٍ وَ هَیبَتاً بِلَا سُلْطانٍ فاخْرُجْ مِنْ ذُلِّ مَعْصِیةِ اللهِ الَی عِزَّ طَاعَةِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ؛ اگر کسی بخواهد عزیز شود بدون اینکه عشیره ای داشته باشد، بر دلها حکومت کند و با هیبت و حرمت باشد بدون این که سلطنت کند، باید لباس خواری گناه را از تن بر کند و لباس عزت بندگی الهی را بر تن نماید.»[مستدرک الوسایل]

«انَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمُلوا الصَّالِحَاتِ سَیجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنَ وُدّاً؛ آنان که به خدا ایمان آوردند و نیکوکار شدند خداوند رحمان آنها را محبوب می کند.»[سوره مریم، آیه 96]

گذشت و خطا پوشی

از دیگر صفاتی که مرد و زن در کانون خانواده باید داشته باشند، گذشت و خطا پوشیاست.

این خصلت نیکو در سیره ی ائمه ی معصومین و انبیای الهی علیهم السلام جلوه ی تام دارد. آن بزرگواران بسیار با گذشت و خطا پوشند.

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمودند: «الْعَفْوُ عِنْدَ القُدْرَةِ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِینَ وَ الْمُتَّقِینَ؛ عفو کردن در حال قدرت از سنت های رسولان خدا و انسان های پرهیزگار است.» [بحار الانوار، ج 2، صفحه 207]

و امیر مومنان علی علیه السلام درباره ی عفو فرموده است: «هنگامی که قدرت دارید عفو کنید همانا شکر کردن قدرتی که خداوند به شما عطا فرموده عفو است.» [سفینه البحار، جلد 2، صفحه ی 208]

گذشت حضرت یوسف علیه السلام از گناه برادرانش و زلیخا، سر مشقی برای روندگان راه اولیای خدا است. پیامبر خدا از آن ظلم عظیمی که برادرانش در حق او کردند، در اوج عزّت و قدرت با بزرگواری و جوانمردی گذشت کرد و به آنان گفت: شما مرا عزیز مصر کردید. پس از چهل سال که پدر را ملاقات کرد به او گفت: «شیطان میان من و برادرانم فساد کرد.»

و امیر مومنان علی علیه السلام درباره ی عفو فرموده است: «هنگامی که قدرت دارید عفو کنید همانا شکر کردن قدرتی که خداوند به شما عطا فرموده عفو است.»

از جرم زلیخا، نیز، گذشت و نه سال زندان را به هیچ انگاشت. بنابراین، باید از گذشت و خطا پوشی پیامبران و پیشوایان دین علیهم السلام درس عبرت آموزیم و خود را از مصادیق آیه ی شریفه قرار دهیم که فرمود:

«وَلْیعْفُوا وَلیصْفَحُوا الَا تُحِبُّونَ انْ یغْفِرَ اللهُ لَکمْ وَ اللهُ غَفُورٌ رَّحیمٌ؛ اهل ایمان باید گذشت داشته باشند و گناه دیگران را نادیده بگیرند. مگر دوست ندارید که خدا هم از گناه شما در گذرد؟ البته خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.»[سوره نور، آیه 22]

نقش تفاهم در زندگی

شیرینی و لذّت و معنویت خانواده تفاهم است. اگرتفاهم باشد استحکام و تثبیت نظام خانواده حتمی است.

در پیروی از پیامبر عالیقدر خود هنگام دیدن اشتباهات، لغزش ها را نادیده بگیریم و در صورت لزوم کاملًا مودبانه و با لحنی که نشان دهنده ی موعظه و دلسوزی است تذکر بدهیم و اختلاف و اشتباه را با داد و فریاد و کتک کاری و بد زبانی چاره جویی نکنیم.

کلام آخر:

با تمسّک به روایات و سیره ی اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام همدیگر را موعظه کنیم، از زندگی سراسر پند آن بزرگواران درس بگیریم و سخنان گهربار آنان را بازگو کنیم.

منابع:

حوزه

بیانات حضرت آیت الله حسین مظاهری