گل خوشبوی موسای امّت

در اول ذیقعده سال 173 هجری قمری خانه امام كاظم علیه السلام حال و هوای دیگرِِِی داشت. شور و شادی در خانه امام موج می زد.  شاید كسی به اندازه نجمه همسر حضرت، خوشحال نبود. زیرا پس از گذشت 25 سال این دومین فرزندی بود كه دست لطف پروردگار به او عنایت می فرمود. 25 سال پیش در همین ماه ذیقعده با تولد «علی» كه بعدها به «رضا» شهرت یافت، نجمه تولد اولین فرزندش را جشن گرفت و اینك پس از گذشت سالها خداوند دختری به او و همسرش امام هفتم و خواهری به امام رضا علیه السلام عنایت فرمود كه مایه چشم روشنی دودمان رسالت بود . 

همنام مادر خوبیها

در میان اهل بیت علیهم السلام «فاطمه» نامی بود كه صدها خاطره تلخ و شیرین از دوران زندگانی دختر گرامی پیامبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه وآله، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام را به یاد می آورد .آنها اگر برای یكی از فرزندانشان این نام را بر می گزیدند به احترام همنامی با دختر عزیز پیامبر صلی الله علیه وآله از احترام و گرامیداشت او كوتاهی نمی كردند و از بی مهری به او پرهیز می نمودند.

دختر نورسیده امام كاظم علیه السلام هم از این سنت نیكو بهره داشت. امام به خاطر عشق و علاقه خاصی که به حضرت زهرا علیهاالسلام داشت نام دختر تازه به دنیا آمده خود را «فاطمه» نهاد.  امام او را بسیار دوست می داشت و از هیچگونه اظهار لطف و محبت به او دریغ نمی كرد . 

در آغوش کانون نور

پاك سرشتی و پرهیزكاری این دختر به اندازه ای بود كه پس از مدتی «معصومه» خوانده شد، چون مانند پدر گرامی اش از گناه و بدی دوری می جست. فاطمه معصومه علیهاالسلام زیر سایه پرمهر پدر و مادر عزیزش روز به روز بزرگتر می شد و چیزهای تازه ای از آن دو بزرگوار می آموخت. اگر پدر او، امام شیعیان بود و در پرهیزكاری و پاكی نظیر نداشت، مادرش هم زنی پارسا و با ایمان بود كه اصول و كمالات اسلامی را در مكتب همسر امام صادق علیه السلام فرا گرفته و از برجسته ترین زنان آن روزگار به شمار می آمد. از این رو " حمیده " مادر امام كاظم علیه السلام به آن حضرت پیشنهاد كرده بود تا با وی ازدواج نماید.

در میان اهل بیت علیهم السلام «فاطمه» نامی بود كه صدها خاطره تلخ و شیرین از دوران زندگانی دختر گرامی پیامبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه وآله، حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام را به یاد می آورد .آنها اگر برای یكی از فرزندانشان این نام را بر می گزیدند به احترام همنامی با دختر عزیز پیامبر صلی الله علیه وآله از احترام و گرامیداشت او كوتاهی نمی كردند و از بی مهری به او پرهیز می نمودند

شاگرد شایسته مكتب وحی

 حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام با استفاده از محضر پدر و برادر معصوم و مادر پارسا و عالمش به چنان مقام علمی دست یافت كه در ایام نوجوانی با بسیاری از معارف اسلامی آشنا بود . روزی جمعی از شیعیان به مدینه آمدند تا سئوالات دینی خویش را به امام كاظم علیه السلام عرضه نموده و با جوابهای درست به شهر خود باز گردند. متأسفانه امام هفتم در سفر بود و امام رضا علیه السلام هم در مدینه حضور نداشت .

شیعیان از اینكه سۆالهایشان بی پاسخ مانده بود بسیار اندوهگین شده و به ناچار راه بازگشت در پیش گرفتند. حضرت معصومه علیهاالسلام كه به اندوه مسافران آگاهی یافت، سئوالهایشان را كه به صورت نامه ای تهیه شده بود، گرفته و به آنها پاسخ داد. شیعیان با شادی وصف ناپذیری مدینه را به قصد دیار خویش ترك كردند . در بیرون مدینه با امام كاظم علیه‌السلام مواجه شده و آنچه كه در منزل ایشان گذشته بود به اطلاع حضرت رساندند. امام پاسخ دخت گرامیش را خواند و با جمله ای كوتاه، شاگرد مكتبش را اینگونه ستود: " پدرش به فدایش ".

اسیر رنجها

حاكمان و پادشاهان آن دوران فرزندان پیامبر صلی الله علیه وآله را بسیار آزار می دادند. به خصوص امام كاظم علیه السلام از دست خلفای هم عصر خود ستمهای فراوانی می كشید. ناراحتی و رنجهای پدر، دل بی آلایش فاطمه معصومه علیهاالسلام را به درد می آورد و او را سخت غمگین می نمود. تنها وجود برادر دلسوز و فداكارش حضرت رضا علیه السلام به وی و دیگر افراد خانواده آرامش می داد. تا آنکه فاطمه معصومه علیهاالسلام در سالهای آخر حیات پدر، با در بند شدن امام، از دیدار وی و كسب فیض از محضر قدسی اش محروم شد و به اندوهی سخت دچار گشت .

در سالهای آخر زندگی امام كاظم علیه السلام حضرت از زندانی به زندانی دیگر منتقل می شد. تا اینكه سندی بن شاهك به دستور هارون الرشید، امام را مسموم كرد. دختر ده ساله امام، که سالها به انتظار نشسته بود تا مگر روزی پدر عزیزش در خانه را باز كرده و او را در آغوش كشد، اینك به غمی جانكاه مبتلا شد. او باید دنیایی از اندوه را در دل كوچك خود جای دهد و در این مصیبت صبر پیشه كند . 

به دنبال یار

پس از شهادت پیشوای هفتم، حضرت رضا علیه السلام علاوه بر رهبری امت اسلامی و هدایت شیعیان، تنها وصی امام كاظم علیه السلام بود كه به دستور پدر مسئولیت سرپرستی فرزندان حضرت را هم به دوش می كشید، از جمله فاطمه معصومه علیهاالسلام.

آنچه از برگهای تاریخ می توان دریافت رابطه عمیق و عاشقانه این برادر و خواهر است. تا آنجا كه وقتی امام رضا علیه‌السلام به امر خلیفه به سرزمین ایران هجرت كردند، دل نازك خواهر تاب فراق برادر را نیاورد و راه ایران را پیش گرفت. روزها و شبهای پرخطر سفر برایش آسان می نمود چرا كه دیدار محبوب، امید قلب و برادر عزیزش را در انتهای سفر امید داشت و به این امید آنچنان خرسند بود كه تمام سنگینی سفر بر شانه هایش سبك می نمود.

فاطمه معصومه علیهاالسلام زیر سایه پرمهر پدر و مادر عزیزش روز به روز بزرگتر می شد و چیزهای تازه ای از آن دو بزرگوار می آموخت . اگر پدر او، امام شیعیان بود و در پرهیزكاری و پاكی نظیر نداشت، مادرش هم زنی پارسا و با ایمان بود كه اصول و كمالات اسلامی را در مكتب همسر امام صادق علیه السلام فرا گرفته و از برجسته ترین زنان آن روزگار به شمار می آمد

كاروان همچنان به سوی طوس در حركت بود تا اینکه به خلیفه ظالم خبر رسید كه كاروانی از سادات هاشمی كه مریدان و فرزندان و اقوام امام اند در راه طوس هستند و به آرزوی دیدار خورشید خاندان رسالت، حضرت رضا علیه السلام راه می‌پیمایند. خلیفه كه از حضور با صلابت سادات هاشمی بیم داشت سپاهی را مهیا ساخت تا این كاروان را از حركت باز دارد . سپاه مأمون به شهر ساوه که تازه به انوار قدوم بانوی كرامت منور شده بود، آمدند و بیست و دو نفر از کاروان علوی را به شهادت رساندند و حضرت معصومه علیهاالسلام نیز چون عمه اش زینب علیهاالسلام زخم دار این فاجعه شد .

غروب غم انگیز

 كشته شدن همراهان و ندیمان غمی فزاینده را برای بانوی صبور به ارمغان آورد تا اینکه بانو بیمار شد. بیماری بر جسم بانو چنگ انداخته بود، و حضرت دیگر تاب رهسپاری تا طوس را نداشت. مردم قم که عطر بهشت را می شناختند به ساوه آمدند تا این سلاله سبز با قدمهای بهاری اش شهر آنان را معطر سازد. حضرت معصومه علیهاالسلام درخواست اهل قم را پذیرفت و‌ در 23 ربیع الاول سال 201 هجری قمری وارد شهر قم شد و مورد استقبال گرم اهالی شهر قرار گرفت.

اما بیماری دخت گرامی امام هفتم همگان را سخت ناراحت كرده بود و حال او روز به روز بدتر می شد، و سرانجام زائر امام رضا علیه السلام در دهم ربیع الثانی 201 هجری قمری چشم از جهان فرو بست و در حالی كه اشك در دیده و غم دوری برادر به دل داشت دار فانی را وداع گفت.

منابع:

گل موسی، حامد حجتی.

حضرت معصومه علیهاالسلام فاطمه ی دوم، محمد محمدی اشتهاردی.

نگاهی بر زندگانی حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام، غلامرضا حیدری ابهری.