چگونه رزق خود را افزایش دهیم؟ 

خواست خداوند متعال "یرزق من یشأ" جزافی نیست‌; بلكه گشایش و تنگی روزی نیز، روی عللی است كه خدا به بندگان دانا و به صلاح آنان آگاه‌تر است‌. به بعضی افراد به جهت برخی اعمالشان روزی فراوان و به بعضی به سبب عمل ‌هایشان (مانند تنبلی‌، قطع رحم و...) روزی كمتر می ‌دهد. 

از آیات قرآن كریم استفاده می‌ شود كه توسعه و تنگی روزی به دست خداست‌; چنان كه می ‌فرماید: "إِنَّ رَبَّكَ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ وَیَقْدِرُ إِنَّهُ كَانَ بِعِبَادِهِ خَبِیرًا بَصِیرًا" (اسرأ،30)

بنابراین هر چند اراده و كوشش انسان در زیادشدن رزق وروزیموثّر است‌; " لَّیْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَى" (نجم‌، 39) ولی اینها "جزء العلة‌" و یا از آن هم كمتر به حساب می ‌آیند; زیرا اراده و عمل انسان در به دست آمدن رزق و روزی یكی از صدها شرایط است كه تمامی اسباب و شرایط به او منتهی می ‌شود، و اوست كه بر اساس علم و حكمتش روزی را بین بندگان تقسیم می ‌كند; چنانكه می ‌فرماید: "أَهُمْ یَقْسِمُونَ رَحْمَةَ رَبِّكَ نَحْنُ قَسَمْنَا بَیْنَهُم مَّعِیشَتَهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا ; (زخرف‌، 32) آیا آنان رحمت پروردگارت را تقسیم می‌ كنند؟! ما معیشت آنها را در حیات زندگی در میانشان تقسیم كردیم‌." 
همان گونه كه بیان كردیم‌، خواست خداوند متعال "یرزق من یشأ" جزافی نیست‌; بلكه گشایش وتنگیه رو.ینیز، روی عللی است كه خدا به بندگان دانا و به صلاح آنان آگاه‌تر است‌. به بعضی افراد به جهت برخی اعمالشان روزی فراوان و به بعضی به سبب عمل‌هایشان (مانند تنبلی‌، قطع رحم و...) روزی كمتر می ‌دهد. 
برخی را جهت آزمایشروزی فراوان عطا می‌كند و در كار و زندگیشان گشایش می ‌دهد و برخی را جهت آزمایش‌، روزی كم می ‌دهد و... (1) 
برخی از سوره ‌هایی كه در روایات اسلامی برای زیاد شدن رزق و روزی توصیه شده عبارتند از:
1. سورةواقفه; امام صادق (علیه السلام) می ‌فرماید: "كسی كه هر شب سوره واقعه را بخواند....در دنیا سختی‌، فقر، نیازمندی و آفتی از آفت دنیا را نمی ‌بیند و از دوستان حضرت علی (علیه السلام) می‌ شود..."(2)
2. سوره همزه‌; امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: "هر كس سوره همزه را در نمازی واجب بخواند فقراز او دور می ‌شود و روزی بر او روی می ‌آورد..."(3)
3. لیل‌; پیامبر اكرم‌(صلی الله و علیه و آله) می‌فرماید: هر كس سوره لیل را بخواند خداوند آن قدر به او عطا می‌ كند تا راضی شود و او را به سختی نیندازد و برایش آسان می‌ گیرد."(4)
4. مزمل‌; رسول اكرم‌(صلی الله و علیه و آله) می ‌فرماید: "هر كس سوره مزملرا بخواند در دنیا و آخرت سختی از او برداشته می شود".(5)
5. ذاریات‌; امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: "هر كس سوره ذاریاترا روز یا شب بخواند، خداوند وضع زندگی او را اصلاح می ‌كند و روزی فراوانی برایش می ‌دهد..."(6)
6. ممتحنه‌; امام سجاد(علیه السلام) می‌ فرماید: "هر كس سوره ممتحنه را در نمازهای واجب و مستحبی بخواند خداوند....فقر و دیوانگی را بر او و فرزندانش دور می‌ كند".

امام صادق(علیه السلام) می ‌فرماید: "كسی كه هر شب سوره واقعه را بخواند....در دنیا سختی‌، فقر، نیازمندی و آفتی از آفت دنیا را نمی ‌بیند و از دوستان حضرت علی ‌(علیه السلام) می‌ شود..."

بین‌الطلوعین دعا برای روزی

در باب «بین طلوعین» اصل روایات بر روی مسأله «طلب روزی» است. جهت چیست؟ 
جهت این است كه هر كس در آن موقع صبح، نزدیک آفتاب، به این فكر است كه بلند شود و به دنبال كسب درآمد برود؛ هركسی دنبال این است كه برود سر شغل و کار و کاسبی خودش.

حضرت فرمود اگر كسی در این زمان دعا كند، از کسب کردن اَنجح است. یعنی حضرت می‌ خواهد بفرماید خیال نکنی که دویدن‌های تو و دوز و کلک‌ های تو (به تعبیر محترمانه: تدبیرکردن‌های تو!) موجب می‌ شود كه روزی‌ات به دستت برسد یا زیاد و کم شود! 

اشتباه نکن! روزی‌دهنده تو، کس دیگری است و او تضمین کرده است كه روزی‌ات را بدهد. رازق تو او است. حالا که رفتی سراغ کسب و کار، خدا از یادت نرود!
حضرت در جایی می فرمایند: «دُعَاءُ الرَّجُلِ بَعْدَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ أنْجَحُ فِی الْحَاجَاتِ مِنَ الضَّارِبِ بِمَالِهِ فِی الأرْضِ»؛ یعنی این موثرتر از آن تجارت کردن با مال است. این دعا از آن تجارتِ با مال، بُردش بیشتر است.
در روایت دیگر داریم که امام باقر(علیه ‌السلام) فرمود: «فَعَلَیْكُمْ بِالدُّعَاءِ فِی السَّحَرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِنَّهَا سَاعَةٌ تُفْتَحُ فِیهَا أَبْوَابُ السَّمَاءِ»؛ بر شما باد به دعا در سحر! چرا كه در این ساعت، درهای آسمان‌ باز می‌شود؛ «وَ تُقَسَّمُ فِیهَا الْأَرْزَاقُ»؛ در این زمان روزی‌ها تقسیم می‌ شود؛ «وَ تُقْضَى فِیهَا الْحَوَائِجُ الْعِظَامُ».  و حاجت ‌های بزرگ در این زمان برآورده می ‌شود.

«تُقَسَمُ فِیهَا الْأَرْزَاقُ» اینها به این نکته اساسی دارد توجه می ‌دهد كه در آن موقع ـ‌‌بین‌الطلوعین‌ـ که داعی در حالی است که می‌خواهد به سمت امور دنیایی برود، با توجه به خدا حال آرامش و اطمینان پیدا می‌كند. اگر شیطان این حالت را از تو بگیرد، كار را بر تو سخت كرده است. چون گمان می ‌كنی كه تو می‌ توانی كاری از پیش ببری و جلب روزی كنی، حال آنكه همه چیز در دست خدا است. 
از یکی از بزرگان نقل شده است که «نفْسِ بیدار بودن از طلوع فجر تا طلوع شمس، موثر است». البته این یک بحث عرفانی است و اینجا هم جای آن نیست. من این‌ها را می‌ دانم.

نماز شب را ترک نکن

هر کس نمازشب بخواند، موجب افزایش روزی او می ‏گردد. پیامبر(صلی الله و علیه و آله) فرمود: ((الصلاه... بركه فی الرزق ; نماز باعث بركت در رزق و روزی می‏شود)) (7) و نیز در روایتی آمده است: ((ان صلاه اللیل تدرالرزق; نماز شب روزی را جلب كرده و زیاد می ‏كند)).(8)

استغفار فراموش نشود

عن النبی صلّی الله علیه و آله: أَكْثِرُوا الِاسْتِغْفَارَ فَإِنَّهُ یَجْلِبُ الرِّزْقَ.(9)
زیاد استغفار کنید که استغفارسبب جلب روزی است.
روایات مشابه مضمون این فرمایش فراوان است؛ چند نکته در این روایت نورانی قابل توجه است:
این روایت در این آیه قرآن و آیات مشابه آن ریشه دارد: «اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ إِنَّهُ كاَنَ غَفَّارًا یُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَیْكمُ مِّدْرَارًا وَ یُمْدِدْكمُ بِأَمْوَالٍ وَ بَنِینَ وَ یجَعَل لَّكمُ‏ جَنَّاتٍ وَ یجَعَل لَّكمُ‏ أَنهْارًا».(10)
حضرت نوح به قومش فرمود: از پروردگار خویش آمرزش بطلبید كه او بسیار آمرزنده است تا باران هاى پربركت آسمان را پى در پى بر شما فرستد، و شما را با اموال و فرزندان فراوان كمك كند و باغ هاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار دهد.
این آیه نشان می دهد اولاً گناه و آلودگی در تنگنایی روزی نقش دارد. اگر انسان گناه کند در روزی های مختلف او مشکل به وجود می آید. یکی از آن روزی ها روزی مادی است.

امام باقر(علیه السلام) نیز در این باره می‌فرماید: من حسنت نیته زید فی رزقه؛ هر که خوش نیت باشد، روزی‌اش افزایش می ‌یابد

حضرت امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند:
«قَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ الِاسْتِغْفَارَ سَبَباً لِدُرُورِ الرِّزْقِ وَ رَحْمَةِ الْخَلْقِ.» (11)
در نظام آفرینش استغفار سبب فراوانی رزق و روزی و جاری شدن لطف و مهربانی خدا بر خلق است. حضرت بعد از این فرمایش به آیه فوق‌الذکر استناد می فرمایند.
نکته(۲):

استغفار را نباید به نیت طلب روزی انجام داد. بلکه باید به قصد قربت استغفار کرد و برکت در رزق و روزی از مترتبات آن خواهد بود. 
از خداوند متعال پاک شدن از گناه را بخواهید و بطور طبیعی برکت بر آن مترتب می شود. البته استغفار از باب داعی بر داعی مثل نماز استیجاری اشکال ندارد و در درجه پایین عبادت است.  

تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن        که خواجه خود روش بنده پروری داند

نیت خوب داشته باش

نیت خوب یعنی داشتن حسن فاعلی که خود نشانه‌ای از ایمان و اخلاص است، از علل و عوامل افزایش روزی است. نیت خوب و خوش خویی در کنار هم مهم‌ترین عواملی است که امیر مومنان علی(علیه السلام) به آن‌ها اشاره داشته و می‌فرماید: انسان، با نیت خوب و اخلاق خوب، به تمام آنچه در جستجوی آن است، از زندگی خوش و امنیت محیط و روزی زیاد، دست می‌یابد. (غررالحکم، 107)

امام باقر(علیه السلام) نیز در این باره می‌فرماید: من حسنت نیته زید فی رزقه؛ هر که خوش نیت باشد، روزی‌اش افزایش می ‌یابد. (بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج ۵۷، ص ۱۷۵)

پی نوشت ها:
(1)- اقتباس از: قاموس قرآن‌، سید علی‌اكبر قرشی‌، ج 3، ص 82ـ86
(2)- ر.ك‌: وسائل الشیعه‌، شیخ حر عاملی‌، ج 6، ص 112 
(3)- ر.ك‌: وسائل الشیعه‌، همان‌، ص 150 
(4)- ر.ك‌: مصباح الكفعمی‌، عاملی كفعمی‌، ص 444
(5)- ر.ك‌: مستدرك الوسائل‌، محدث نوری‌، ج 4، ص 354
(6)- ر.ك‌: اعلام الدین‌، دیلمی‌، ص 377
(7)- خصال صدوق، ج2، ص 522 
(8)- وسائل الشیعه، ج 5، ج 35  
(9)- تحف العقول، ص۱۰۶
(10)- نوح/سوره۷۱، آیه۱۰
(11)- نهج البلاغة، خطبه۱۴۳

منابع:
تابناک؛ آیت الله العظمی حاج آقا مجتبی تهرانی
افکار نیوز
رواق
حدیث نت؛ بیانات استاد ری شهری