نسخه ای اخلاقی از یک بانوی نمونه

نسخه هاى رفتارى حضرت فاطمه سلام الله علیها بهترین الگو براى پرورش انسان ها و تكمیل شخصیت اجتماعى است. تمام ابعادى كه براى زن و براى یك انسان متصور است، در فاطمه جلوه كرده است.

بر آن شدیم در این ایام سوگواری شهادت این بانوی دو عالم، شفیعه ی روز جزا؛ حضرت زهرا سلام الله علیها جلوه اى از زندگانى این زن ملكوتى را بیان نموده تا ان شاء الله چراغ راه همه ی انسان ها قرار گیرد ...، شخصیتى كه نه تنها مسلمین بلكه تمام انسانهاى آزاده و طالب رفتار انسانیت از ایشان الگو مى گیرند.

الگوى هاى رفتارى حضرت فاطمه سلام الله علیها

امروزه افراد، خصوصا نسل جوان ما به دنبال الگو هستند، و شكى نیست جامعه شیعى ما شیفته الگو گرفتن از خاندان وحی است. در تمام مراحل زندگی صدیقه کبری شاهد نمونه های کاملی از رفتار انسان کامل هستیم که چراغ راه بشر می باشد.

الف: در منزل پدر

از امیرالمؤ منین على علیه السلام روایت مى كنند: پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله به من فرمود: اى على! عده اى از بزرگان قریش مرا در مورد فاطمه سرزنش كرده و گفتند: ما فاطمه را از تو خواستگارى كردیم و موافقت ننمودى و او را به على دادى. به آنان گفتم: به خدا سوگند، من به نظر شخصى خودم او را به همسرى على در نیاوردم، بلكه خداوند با ازدواج شما مخالفت و با ازدواج على موافقت فرمود. جبرائیل بر من نازل شده و گفت: اى محمد! همانا خداوند عزوجل مى فرماید: اگر على را نمى آفریدم براى دخترت فاطمه همتا و همسرى در روى زمین وجود نداشت، از آدم گرفته تا پایین تر از او

آفتاب وجود زهراى اطهر در آخرین ساعات روز جمعه، بیستم جمادى الاخرى، سال دوم یا پنجم بعثت، از پیغمبر مكرم اسلام و ملكه عرب، خدیجه كبرى، در شهر مكه طالع گردید.
حضرت فاطمه سلام الله علیها دخترى بود كه به فرموده پیامبر اکرم صلی الله و علیه و آله نور وجودش قبل از آفرینش آسمانها و زمین، از نور با عظمت خداوند خلق گردید (1).

 حضرت زهرا سلام الله علیها بسیار مورد علاقه پدر بوده و او را بسیار دوست مى داشت و درباره اش مى فرمود: من هرگاه مشتاق بهشت مى شوم فاطمه را مى بوسم (2).
و نیز مى فرمود: فاطمة بعضعة منى ... پاره تن من است (3) .
فاطمه علیها السلام ثمره شجره طیبه نبوت و نتیجه خلقت و حاصل عمر پیامبر در همه حال غمخوار پدر بود.

وقتى كه مشركین مكه پیامبر صلی الله علیه و آله را آزار و اذیت مى كردند و گرد و خاك و شكمبه حیوانات بر روى پیامبر مى ریختند، این فاطمه بود كه غبار غم از چهره پدر مى شست و با محبتهاى خود نسبت به پدر مكنى به كنیه ام ابیها شد (4)، یعنى دخترى كه مثل مادر است براى پدرش! 
روایات زیادى در مورد احترام متقابل پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) و دختر گرامیش فاطمه وجود دارد، از جمله: عایشه مى گوید: فاطمه علیها السلام در سخن گفتن، شبیه ترین مردم به رسول خدا (صلى الله علیه و آله) بود. وقتى بر پیغمبر وارد مى شد آن حضرت دستش را مى گرفت و مى بوسید و بر جاى خودش مى نشانید. هرگاه رسول خدا (صلى الله علیه و آله) بر حضرت فاطمه علیها السلام وارد مى شد، فاطمه به احترام پدر از جاى بر مى خاست، دست آن حضرت را مى بوسید و در جاى خودش مى نشانید (5).
بدیهى است علاقه پیامبر تنها به خاطر رابطه پدرى و فرزندى نبود، هر چند این عاطفه در وجود پیامبرموج مى زد، اما تعبیرات و سخنانى كه پیامبر به هنگام اظهار علاقه نسبت به دخترشان فاطمه بیان مى كردند، نشان مى داد كه معیارهاى دیگرى مطرح است. 
این محبت از محبت ها جدا است                              حب محبوب خدا، حب خدا است

ب: در منزل همسر

امام رضا علیه السلام از پدران بزرگوارش، از امیرالمؤ منین على علیه السلام روایت مى كنند: پیامبر اكرم صلی الله علیه و اله به من فرمود: اى على! عده اى از بزرگان قریش مرا در مورد فاطمه سرزنش كرده و گفتند: ما فاطمه را از تو خواستگارى كردیم و موافقت ننمودى و او را به على دادى. به آنان گفتم: به خدا سوگند، من به نظر شخصى خودم او را به همسرى على در نیاوردم، بلكه خداوند با ازدواج شما مخالفت و با ازدواج على موافقت فرمود. جبرائیل بر من نازل شده و گفت: اى محمد! همانا خداوند عزوجل مى فرماید: اگر على را نمى آفریدم براى دخترت فاطمه همتا و همسرى در روى زمین وجود نداشت، از آدم گرفته تا پایین تر از او. (6)
این دو نور الهی در سایه الطاف و توجهات رسول خدا صلی الله علیه و اله کانونی سراسر خیر وبرکت تشکیل دادند که بهترین مصداق آیه شریفه «فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیُذْكَرَ فِیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ(7)» شد. (در خانه هایى كه خدا فرمان داده رفعت یابد و نام خدا در آن ها ذكر شود.)
شخصیت فاطمه زهرا علیها السلام از همان شب اول ازدواج چنان براى على علیه السلام جلوه مى نماید، كه وقتى پیامبر اكرم (صلى الله علیه و آله ) فرداى آن شب از على علیه السلام مى پرسد: همسرت را چگونه یافتى؟ بى درنگ پاسخ مى گوید: نعْمَ الْعَوْنُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ ؛بهترین یار و یاور براى اطاعت و عبودیت خداوند.
همچنین از فاطمه زهرا علیها السلام مى پرسد: کیْفَ رَأَیْتِ زَوْجَكِ؟ شوهرت را چگونه دیدى؟ پاسخ داد: یَا أَبَتِ خَیْرُ زَوْجٍ ؛ اى پدر بهترین شوهر دیدم (8). احترام و محبت دوطرفه موج می زد و سختی های روزگار را به جهت رضایت خداوند تحمل می کردند.

ادب در برابر شوهر

شخصیت فاطمه زهراء علیها السلام از همان شب اول ازدواج چنان براى على علیه السلام جلوه مى نماید، كه وقتى پیامبر اكرم (صلى الله علیه و آله ) فرداى آن شب از على علیه السلام مى پرسد: همسرت را چگونه یافتى؟ بى درنگ پاسخ مى گوید: نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ ؛بهترین یار و یاور براى اطاعت و عبودیت خداوند

ادب و ایثار حضرت فاطمه علیها السلام به حدى بود كه گرسنگى خود و فرزندانش را از على علیه السلام پنهان مى كرد و از شوهرش تقاضایى نمى كرد تا شاید نتواند آن را بر آورده كند. 
روزى على علیه السلام از آن حضرت تقاضاى غذایى كرد، آن حضرت گفت : دو روز است كه خودم چیزى نخورده ام و هر چه در خانه بود براى شما و فرزندانم آورده ام. وقتى كه على علیه السلام به او مى گوید: چرا مرا آگاه نساختى تا براى شما غذا تهیه كنم؟ مى گوید: از خداى خود شرم كردم كه چیزى از تو بخواهم كه انجام آن برایت دشوار باشد (9).

مأمنی برای مستمندان

خانه ای که توجه به مستمندان و رسیدگی به محرومان جامعه حتی بر اطفالشان اولویت داشت. در قضیه معروف بخشش غذا در هنگام افطار به مسکین و یتیم و اسیر جبرئیل نازل می شود و سوره هل اتى را بر پیغمبر (صلى الله علیه و آله ) فرود می آورد و به او می گوید: خُذْهَا یَا مُحَمَّدُ هَنَّأَكَ اللَّهُ فِی أَهْلِ بَیْتِكَ (10)؛ بگیر این سوره را، خداوند تو را در داشتن چنین اهل بیتى تهنیت مى گوید.

مادرى نمونه

توجه حضرت فاطمه و اهتمام ایشان در امر تربیت فرزند الگوی نابی محسوب می شود. حاصل پیوند آسمانى فاطمه زهرا علیهاالسلام با على علیه السلام سه پسر و دو دختر مى باشد.
امام خمینى (ره) سلاله پاك زهرای اطهر سلام الله علیها در پیامى فرمود: او كه در حجره اى كوچك و خانه اى محقر، انسانهایى را تربیت كرد كه نورشان از بسیط خاك تا آن سوى افلاك و از عالم ملك تا آن سوى ملكوت اعلى مى درخشد. صلوات و سلام خداوند بر این حجره محقر كه جلوه گاه نور عظمت الهى و پرورشگاه زبدگان اولاد آدم است (11) . 
حضرت فاطمه در زمینه تربیت فرزندان به گونه ای عمل می کردند که فرزندانشان ضمن کمال یابی و کمال جویی، نسبت به همدیگر بسیار مهربان و دلسوز باشند و در برخورد و رفتار خانوادگی احترام یکدیگر را حفظ کنند. به همین جهت بود که امام حسین علیه السلام احترام خاصی به امام حسن علیه السلام می گذاشتند. همچنین محبت و احترام متقابل حضرت زینب سلام الله علیها به برادرانشان فوق العاده بود.

درپایان: سلام علیها یوم ولدت و یوم استشهدت و یوم تبعث حیا

پی نوشت ها:
1- الدر النظیم،ص452
2- امالی شیخ صدوق،ص461
3- امالی شیخ طوسی،ص24
4- بحارالانوار،ج43،ص16
5- كشف الغمه ، ج2 ،ص 85
6- بحارالانوار، ج 43، ص 92
7- نور/36
8- بحارالانوار، ج 43 ص 133
9- همان، ج 43، ص 77
10- إرشاد القلوب إلى الصواب، ج 2، ص، 224

11- صحیفه نور، ج 16، ص 125

حسن محسنی/کارشناس حوزه