می توانیم همنشین امام حسین (علیه السلام) شویم !!  

در سنین جوانی گاهی انسان فکر می کند که اگر من شخص دیگری بودم و اگر پدر و مادرم شخص دیگری بود و یا اگر موقعیت وجودی و استعدادی من به گونه ی دیگری بود؛ می توانستم بهتر از این که هستم باشم و بعد یک حالت افسردگی در او ایجاد می شود. چون فکر می کند که آن کسی که باید باشد نیست و در آینده هم نخواهد بود. چون ظرفیت وجودی او این گونه نیست.

ظرف وجودی

هر فردی که در عالم به دنیا می آید یک ظرف وجودی مخصوص به خود دارد و منظور از ظرفیت، استعداد مادی و معنوی، و جسمی و روحی ای است که در انسان ها نهاده شده است (1) و آن همان دل آدمی است.
چنانچه در کلام نورانی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است: إِنَّ للهِ تَعَالَی آنِیةً فِی الْأرْضِ ...(2): به راستی خدای تعالی در زمین ظرف هایی دارد که همان دل ها[ی انسان ها]ست.

اندازه و گنجایش ظرف ها با هم متفاوت است ، ظرف وجودی انسان ها با هم یکسان نیست. مثلاً ممکن است ظرف وجودی فردی به اندازه یک فنجان و ظرف وجودی فردی دیگر به اندازه یک استخر باشد.
 وجود این تفاوت ها منافاتی با عدالت خداوند سبحان ندارد؛ زیرا خود این تفاوت ها، میزان سختی تکلیف فرد را مشخص می کند و هر چقدر توانایی انسان در شناخت و سنجش بیشتر باشد، مسئولیت و تکلیف او در انجام کارهای نیک بیشتر خواهد بود. چنان چه در آیه 165 سوره مبارکه انعام، خداوند هدف از این تفاوت ها و وجه تمایز و برتری برخی بر دیگران را ابتلای افراد معرفی میکند: «وَ هُوَ الَّذی جَعَلَكُمْ خَلائِفَ الْأَرْضِ وَ رَفَعَ بَعْضَكُمْ فَوْقَ بَعْضٍ دَرَجاتٍ لِیَبْلُوَكُمْ فی‏ ما آتاكُمْ إِنَّ رَبَّكَ سَریعُ الْعِقابِ وَ إِنَّهُ لَغَفُورٌ رَحیم‏»: و اوست كسى كه شما را در زمین جانشین [یكدیگر] قرار داد و بعضى از شما را بر برخى دیگر به درجاتى برترى داد تا شما را در آنچه به شما داده است بیازماید آرى پروردگار تو زود كیفر است و [هم] او بس آمرزنده مهربان است.

محبوب ترین ظرف وجودی در نزد خداوند

1. ظرف رقیق تر و استوارتر و با صفاتر
نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) در توصیف محبوب ترین ظرف وجودی انسان نزد خداوند فرموده است: فَأحَبُّهَا إِلَی اللهِ تَعَالَی مَا صَفَا مِنْهَا وَ رَقَّ وَ صَلُبَ وَ هِی الْقُلُوبُ فَأمَّا مَا رَقَّ مِنْهَا فأرَقُّهُ [فَالرِّقَّةُ] عَلَی الْإِخْوَانِ وَ أمَّا مَا صَلُبَ مِنْهَا فَقَوْلُ الرَّجُلِ فِی الْحَقِّ لَا یخَافُ فِی اللهِ لَوْمَةَ لَائِمٍ وَ أَمَّا مَا صَفَا مَا صَفَتْ مِنَ الذُّنُوبِ (3): محبوب ترین این ظرف ها در نظر خدا آن است که پاک تر، رقیق تر، و استوارتر باشد.

قلب رقیق تر آن است که به برادران خود رقّت داشته باشد؛
و استوارتر، آن است که در راه خدا حق گوید و از سرزنش هیچ سرزنش گری بیم نداشته باشد؛
 و پاک ترین و با صفاترین آن ها آن است که از آلودگی گناهان پاک باشد.

کسی که ظرف وجودیش کوچک است، دعاهای بزرگ او به اجابت نمی‌رسد؛ چون معیارهای ظرف وجود خود را گسترده نکرده است.

2. ظرف وسیع تر و پرگنجایش تر
قلب انسان، محل نزول الطاف و فیوضات الهی است، از این رو دریادلان، بیشترین سهم را از بارش مستمر رحمت الهی و برکات ویژه ی ایامی همچون ماه مبارک رمضان دارند.
چنانچه امیرمومنان علی (علیه السلام) به کمیل می فرمایند: یا کمیل! إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ أوْعِیةٌ فَخَیرُهَا أوْعَاهَا (4)؛ ای کمیل! این دل ها ظرف هایی است که بهترین آن، وسیع ترین و پرگنجایش ترین آن است.
کسی که ظرف وجودیش کوچک است، دعاهای بزرگ او به اجابت نمی‌رسد؛ چون معیارهای ظرف وجود خود را گسترده نکرده است.

از کجا بدانیم ظرف وجودی ما کوچک است؟

از آنچه از روایات بر می آید از دو طریق می توان دریافت که ظرف وجودی و دل ما کوچک است یا خیر؛ این دو به قرار زیر هستند:
1. درگیری دل با شبهات اعتقادی و فکری
امام حسن علیه السلام فرمودند:أسْلَمُ الْقُلُوبِ مَا طَهُرَ مِنَ الشُّبُهَاتِ: سالم قلب ها ها آن است که از آلودگی شبهات پاک باشد. (5)
اگر انسان در مسائل اعتقادی همچون وجود خدا، صفات الهی، حقانیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و قرآن، مسائل امامت و معاد و امثال آن شک و تردیدی داشته باشد، به حکم عقل و به دستور اولیای دین، باید در اولین فرصت با تحقیق و سوال و مطالعه، در صدد رفع آن برآید، وگرنه این شک و شبهه در قلب او به مانعی غلیظ و شدید تبدیل خواهد شد که وی را از درک و دریافت فیوضات الهی محروم خواهد ساخت. حل دغدغه ها و پرسش های مربوط به باورهای بنیادی دینی را اولین گام های سلوک است.(6)

2. درگیری دل با شهوات و گناهان
از حضرت عیسی مسیح علیه السلام نقل شده است: کذَلِک الْقُلُوبُ مَا لَمْ تَخْرِقْهَا الشَّهَوَاتُ وَ یدَنِّسْهَا الطَّمَعُ وَ یقْسِهَا النَّعِیمُ فَسَوْفَ تَکونُ أوْعِیةً لِلْحِکمَة (7): دل ها تا زمانی که شهوات، آن را ندریده، و حرص و طمع، آن را نیالوده است و نعمت ها آن را سخت نگردانیده، ظرف حکمت خواهد بود.
کسی که ریشه تکبر در دل دارد و خود را برتر از دیگران می بیند، یا به پیشرفت ها و موفقیت های دیگران حسادت می ورزد و یا گرفتار بخل و کینه توزی و غضب و امثال آن است و نیز کسی که همت و هدفش فقط دنیا باشد نمی تواند انتظار داشته باشد که از نورانیت و برکت و مغفرت و رحمت شب های قدر و لحظات بی نظیر ماه رمضان بهره ی شایسته ای برگیرد.

اگر بتوانیم به اندازه توان خود، شبهات فکری و اعتقادی را از دل بزداییم و دل خود را با توکل بر خداوند و سبحان و توسل به معصومین علیهم السلام از درگیری با شهوات و گناهان بزداییم؛ خداوند در شب های قدر و اوقات شریفی مثل شب و روز عید فطر، ظرف وجودی ما را بزرگتر می کند.

راه وسیع کردن ظرف وجودی

اگر بتوانیم به اندازه توان خود، شبهات فکری و اعتقادی را از دل بزداییم و دل خود را با توکل بر خداوند و سبحان و توسل به معصومین علیهم السلام از درگیری با شهوات و گناهان بزداییم؛ خداوند در شب های قدر و اوقات شریفی مثل شب و روز عید فطر، ظرف وجودی ما را بزرگتر می کند.
در روز قیامت به انسان با ظرف وجودی به اندازه یک فنجان نمی گویند چرا به اندازه ی یک استخر زحمت نکشیدی؛ بلکه از او می پرسند که چرا ظرف وجودی خود را پُر نکردی و چرا به اندازه ی ظرف وجودی خود زحمت نکشیدی؟
انسان زمانی که می بینید توانایی این را داشته تا بهتر بندگی کند و به رشد بهتری برسد؛ اما با تنبلی، کوتاهی و غفلت خود را از آن محروم کرده؛ حسرت می خورد.

مانند «جون» باش

«جون»، برده ای سیاه، روز عاشورا خواست تا به میدان برود؛ ولى امام(علیه السلام) از او خواست که از این کار منصرف شود. اما جون، ضمن پافشارى براى رفتن به میدان به امام(علیه السلام) گفت: به خدا سوگند بویى بد، تبارى پست و رنگى سیاه دارم، پس بهشت را از من دریغ مَدار تا بویم خوش و تبارم نیکو و رویم سپید شود! نه! به خدا سوگند، از شما جدا نمى‌شوم تا اینکه خون سیاهم با خون شما در آمیزد.
او عاقبت در رکاب امام حسین (علیه السلام) شده و با 72 تَن از شهدای کربلا در روز قیامت محشور می شود. این 72 تن یک حشر دارند. یعنی امام حسین (علیه السلام) با آن مقام متعالی و جون با هم یک حشر دارند. وقتی که این فرد با امام حسین (علیه السلام) محشور شده و هم نشین ایشان می شود؛ یعنی اینکه توانسته ظرف وجودی خود را پُر کند.
بنابراین من که ظرف وجودی ام در حد یک فنجان است می توانم هم نشین امام حسینی (علیه السلام) شوم که ظرفیت وجودی او از یک اقیانوس هم بزرگتر است.
بارالها بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست و به ما این لیاقت را بده تا در روز قیامت همنشین امام حسین علیه السلام شویم. بحق محمّدٍ و آله الطّاهرین صلوات الله علیهم اجمعین و عجّل فی فرج مولانا صاحب الزمان.

عمریست که بر درش تمنا داریم                      خاریم و سری میان گلها داریم
والله تمام آبروی خود را                                    از نوکری حسین زهرا داریم

پی نوشت ها :
1. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج6، ص69
2. النوادر(للراوندی)، فضل الله بن علی راوندی کاشانی، دارالکتاب، قم، اول، بی تا، ص 7
3. همان
4. تحف العقول، حسن بن علی ابن شعبه حرانی، جامعه مدرسین، قم، دوم، 1404 - 1363ق، ص 169
5. همان، ص 235
6. رسالة لب الباب، مرحوم علامه حسینی تهرانی
7. تحف العقول، پیشین، ص 504