اهمیت درخت کاری

بی شک درخت و درختکاری و طبیعت سرسبز از نگاه قرآن و سخنان اهل بیت علیهم السلام از جایگاه ممتازی برخوردار است. در قرآن کریم، حیات مجدد طبیعت بعد از مرگ ظاهری از نعمت های الهی و نشانه های خداوند برای اهل ایمان شمرده شده و یا به عنوان مثالی برای برپایی قیامت و معاد از آن یاد شده است.

در احادیث آمده است که اگر کسی درختی را آب بدهد، انگار مؤمن تشنه ای را آب داده است. آب دادن به درخت، مثل آب دادن به مؤمن است. در حدیث دیگری وارد شده است که: «إِنْ قَامَتِ السَّاعَهُ وَ فِی یدِ أَحَدِکمُ الْفَسِیلَهُ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا تَقُومَ السَّاعَهُ حَتَّی یغْرِسَهَا فَلْیغْرِسْهَا؛ که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: اگر قیامت به پا شد، اگر در آن زمان یک درخت در دست داری، همان را بنشان»(مستدرک الوسائل/ ج 13/ ص 460) یعنی در خطرناک ترین ایام دست از کشاورزی برندار. خیلی مهم است، قیامت این گونه توصیف شده است که زمین چنان تکان می خورد که کوه کنده می شود و بیرون می آید، کوه ها چنان قطعه قطعه می شوند و به هم می خورند تا بالاخره مثل شن می شوند. زمین چنان تکان می خورد که مغز زمین که داغ است بر پهنای اقیانوس ها می خورد و آنها را به جوش می آید. این صحنه چنان صحنه ی خطرناکی است که هر کسی هرچه دارد رها می کند و فرار می کند، ماه گرفته می شود، ستاره ها به هم می ریزند. اصلًا نظام هستی به هم می ریزد؛ در این اوضاع باز اگر نهالی در دست داری آن را بنشان. این نوع بیان اشاره به اهمیت درخت و درختکاری و ایجاد فضای سبز دارد.

نظر به اهمیت درخت و نقش آن در سلامت طبیعت، در کشور ما یکی از روزهای سال به عنوان روز درختکاری نامگذاری شده است، که در آن مردم تشویق به کاشتن نهال می شوند. این روز در کشورهای مختلفی نیز گرامی داشته می شود.

رهبر معظم انقلاب همه ساله در این ایام خود شخصا به کاشت درخت اقدام می کنند و معمولا بر ضرورت این مسأله و اهمیت و نقش آن در آبادانی کشور و نشاط و شادابی جامعه تأکید می کنند. در سال جاری نیز رهبر معظم انقلاب علاوه بر این اقدام خدا پسندانه، ضمن بیاناتی نسبت به تخریب منابع طبیعی در کشور، نگاهی گلایه آمیز داشتند و به ضرورت توجه مسئولین مربوطه به این امر توجه دادند. در ادامه برخی از فرمایشات ایشان در این خصوص گزینش شده که ملاحظه می گردد.

درختان نباید قطع شوند

گلایه ای که از مسئولان مرتبط با موضوع درخت و درختکاری وجود دارد، این است که گاهی صدها درخت در جاهایی که نباید قطع بشوند، قطع می شوند.

علاوه بر غصب زمین های اطراف شهرها و آبادی ها و از بین رفتن پوشش گیاهی، توسط برخی افراد سودجو که سبزی این مناطق را به سیمان و ساختمان های بلند مرتبه تبدیل می کنند، مجموعه ی جنگل های کشور نیز در معرض تهدید قرار دارد.

از بین رفتن محیط سبز اطراف شهرها، بخصوص جنگل ها، مشکلات متعدد بشری را به دنبال دارد که همه مسئولین مرتبط با موضوع در دولت، مجلس، قوه قضائیه و شهرداری ها باید برای جلوگیری از پیشرفت این حرکت غلط، اقدام جدی بعمل آورند.[1]

گیاه پایه اساسی وجود

گیاه یک پایه ی اساسی وجود است؛ ولی متأسفانه ما گیاه و درخت را با این چشم نگاه نمی کنیم. از این روست که مراتع تخریب می شوند، جنگل ها تخریب می شوند و درخت ها و باغ ها در محیط های شهری - حتی در محیط های غیر شهری، احیانا به توهم منافع موهوم - از بین می روند.[2]

اگر گیاه نباشد، انسان نیست. اگر گیاه نباشد، حیوان نیست. با توجه به چرخه ی پیچیده ی طبیعت و تأثیر متقابل آب و هوا و خاک و درخت بر روی یکدیگر، اگر گیاه نباشد هوا هم نیست.[3]

روز درختکاری

درخت، مظهر حیات در طبیعتی است که ما آن را با نگاه عامیانه، بی جان می پنداریم.[4]

بنده هر سال در چنین روزهایی شخصاً درخت می کارم و این کار مخصوص امسال نیست. ولی امسال، تعمداً انتخاب کردم که این درختکاری و احترام به گیاه و تجلیل از منطق نگاهبانی از منابع طبیعی و فضای سبز، در ملأ عام انجام گیرد؛ چون احساس می کنم حقیقتا کشور به این قضیه به طور جدی نیازمند است.[5]

روز درختکاری روزی پر برکت

روز درختکاری که در کشور معمول و باب شده، یکی از روزهای پربرکت در جمهوری اسلامی است؛ چون درخت و گیاه برای کشور، برای زندگی، برای مردم، برای تنفس، یک امر ضروری است. متأسفانه در طول سالهای متمادی، به مسئله‌ی درخت بی‌اعتنائی شده. البته حالا خوشبختانه مردم و مسئولین به درخت و به محیط زیست توجه نشان میدهند، لیکن به نظر میرسد که هرچه بیشتر بایستی در این زمینه کار کرد. به نظر من خود مردم هم مؤثرترین و مهم ترین بخش از این کار را بر عهده دارند: حفظ جنگل ها، حفظ مرتع ها، حفظ زمین های حاصلخیز و حفظ باغات.

خب، حالا ما مثلاً یکی دو تا درخت می کاریم، مردم هم در سطح شهر و در سطح کشور مبالغ زیادی درخت می کارند؛ اما باید مراقب باشیم که درخت هایی را که موجود است، حفظ کنیم؛ یکی از کارهای مهم این است. انسان متأسفانه گاهی می‌ بیند که به آنچه داریم، بی ‌توجهی می شود؛ درخت ها را قطع می کنند، باغ ها را خراب می کنند. ان‌ شاء الله بایستی این مسائل مورد توجه قرار بگیرد. امیدواریم که سبزه و گیاه و نشاط و رویش در کشور ما و بین مردم ما روزافزون باشد.[6]

درختکاری یک سنت پسندیده

سنت درختکاری، خیلی سنت خوبی است. کار ما که درخت می کاریم، یک کار نمادین است. ما یک درخت می کاریم، معنایش این است که جوان ها که چندین برابرِ نیروی یک آدم پا به سن گذاشته ‌ای مثل ما در آنها وجود دارد و نشاط بیشتری دارند، تعداد بیشتری درخت بکارند و مردم عزیز کشورمان عادت کنند به سنت ایجاد این وسیله‌ ی حیات. درخت و گیاه، مظهر حیات و زندگی است؛ خودش هم زنده و زندگی‌ بخش است و فضا را برای انسان و حیوان، فضای قابل زیستی می کند. توجه به گیاه، فقط مسأله ‌ی تأمین خوراک نیست؛ بلکه تأمین فضای حیاتی برای انسان است. بنابراین گیاه خیلی مهم است.

خوب، حالا فرض بفرمایید که از این طرف یک درخت ما بکاریم، چندین درخت دیگری بکارد، هزاران درخت مردم بکارند؛ این کار بسیار خوبی است، اما در مقابل آن اگر چنانچه موجودی گیاه کشور، موجودی درخت کشور - که یک ثروت عظیم باستانی است که برای ما مانده - مورد تطاول قرار بگیرد، این خسارت است. مراتع ما، جنگل های ما، ذخائر عظیم حیاتی ما هستند. از جنگل باید کشور برای همه چیزش بهره ببرد. جنگل واقعاً یک منبع حیاتیِ بزرگ و تجدیدپذیر است. اگر چنانچه عاقلانه و درست از مرتع و جنگل استفاده بشود، هیچ وقت تمام نمی شود. این مثل نفت نیست که یک روز هست، یک روز تمام می شود؛ مثل معدن طلا نیست که یک روز هست، یک روز هم تمام می شود؛ این همیشه هست. اگر ما با منابع گیاهی کشور - یعنی همین جنگل هایمان، همین مراتعمان - و به تبع آن، بوستان های شهری و اینها که در درجه‌ی دوم اهمیت است، درست و عاقلانه برخورد کنیم، اینها همیشه باقی می ماند.

متأسفانه سال هاست که اینجور نیست؛ یعنی افرادی که اهل سوء استفاده اند، از جنگل های ما، از مراتع ما سوء استفاده کردند و تصرف کردند، تعرض کردند، غصب کردند.

آن چیزی که من می خواهم تأکید کنم، هم به وزارت کشاورزی و منابع طبیعی، هم به محیط زیست، و هم به همه ‌ی کسانی که دست‌ اندرکار هستند، این است که مراقبت کنید این دائره‌ی غصب و تصرفِ نابجا و غلط توسعه پیدا نکند و جلویش گرفته شود. متصرفین را قطع ید کنید. هم خبرهای زیادی می رسد، هم انسان خودش مشاهده می کند - تا آنجائی که حالا انسان در رفت و آمدها، در سفرها فرصت پیدا می کند از نزدیک ببیند؛ یا کسانی که از نزدیک دیدند و مورد وثوقند، می ‌آیند اطلاع می دهند - متأسفانه با تعرض به جنگل ها و تعرض به مراتع، به کشور و به مردم کشور ظلم شده است. زمین های مراتع را در جاهای مختلف، بخصوص در نزدیکی شهرهای بزرگ، مورد تعرض قرار دادند و ضایع کردند؛ جلوی این را باید بگیرید؛ و الّا ما اینجا یک دانه درخت بکاریم، دو تا درخت بکاریم، یا مثلاً هزاران درخت در سطح کشور کاشته بشود، اما معادل آن، درخت هایی که عمرهای طولانی دارند و می توانند بمانند و می توانند منشأ استفاده قرار بگیرند - و از جنگل چقدر استفاده‌ های چوبی میشود کرد، در حالی که جنگل هم مطلقاً تکان نخورد و مورد نقص قرار نگیرد - از بین بروند؛ این کار به نتیجه نمی رسد. این کارِ خیلی سودآوری نیست که انسان از این طرف درست کند، از آن طرف چیزهای اصلی را از دست بدهد؛ این را خیلی باید مراقبت کنید. درختکاری درسی است برای ما، که درخت موجود را قدر بدانیم. این درخت، یک درخت کم‌عمرِ کوچکی است چیز کم اهمیتی است، تأثیری هم ندارد؛ امروز هست، ممکن است فردا نباشد؛ اما آن درختی که صد سال، دویست سال عمر دارد، و این درخت های مجموعه‌ ی عظیم جنگل ها که با ارزشند، اینها را بایستی ما نگه ‌داریم و نگذاریم به اینها تعرض بشود.[7]

پی نوشت ها:

[1] بیانات بعد از مراسم درختکاری، 15/12/1391.

[2] بیانات در دیدار وزیر و مسؤولان جهاد سازندگی در هفته‌ی منابع طبیعی 14/12/1377.

[3] همان.

[4] همان

[5] همان.

[6] بیانات بعد از مراسم درختکاری، 15 / 12 / 1390.

[7] بیانات بعد از مراسم درختکاری، 18 / 12 / 1388.