حکومت
سیره سیاسی امام رضا علیه السلام در برخورد با حکومت جور
ولایتعهدی امام رضا(ع) از نقاط حساس تاریخ شیعه به حساب می آید. محور اصلی این مقاله چگونگی تعامل امام رضا(ع ) با حکومت جور (به خصوص در جریان ولایتعهدی) است. مبارزه و مخالفت با حکام جور بر اساس اصول ثابت تعالیم شـیعه و نیز با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی، می تواند شکل های گوناگونی داشـته باشـد و ایـن درست همان چیزی است که در سیره اهل بیت تجلی یافته است. مسئله ای که بر مبنای این تعالیم برای ما روشن شده این است که با وجود شـکل هـای گوناگون مبارزه با حکومت و حکام جور، هیچگاه توقف مبارزه و مخالفت سـفارش نشـده و حتی در سخت ترین شرایط، سازش با ظالمان مجاز نیست، اما توجه بـه شـکل مبـارزه و مصالح عالیه باید مدنظر قرار گیرد.
سبک سیاسی امام رضا علیه السلام با حکومت
شناسایی اندیشه و سیره سیاسی هر فرد، علاوه بر آنکه نمایانگر باورها و نقش آفرینی آنها در تعیین رفتار سیاسی است، نشانگر درک درست وی از ساختار سیاسی جامعه نیز هست. که امام رضا درک درست از جامعه داشتند و با هوشیاری، آگاهی از فضای جامعه و حکومت، تصمیم گیری منطقی و درست به دور از قدرت طلبی، و مناظره و ارایه نظرات در اوج اخلاق مداری توانستند فضای سیاسی زمان را به نفع خود تغییر دهند.
حکومت مختار
مختار بن ابی عبیده ثقفی ، پنج سال پس از حادثه کربلا و یک سال پس از نهضت توابین ، در سال 66 هجری در کوفه قیام کرد . هدف نهضت او خونخواهی حسین (ع) و انتقام از قاتلان شهدای کربلا و جنایتکارانِ حادثه عاشورا بود . قیام او و خونخواهی اش موجب خرسندی ائمه بود . از امام باقر (ع) روایت شده که : « لاتَسُبوا الُمخْتارَ فَاِنهُ قَدْ قَتَلَ قَتَلَتَنا وَ طَلَب بِثأرِنا » .(414) مختار را ناسزا نگویید ، چرا که او قاتلان ما را کشت و به خونخواهی ما برخاست . خلاصه ای از قیام او ( طبق نفس المهموم ) چنین است :
.jpg-resized..jpg)
سنت حاکمیت صالحان در زمین
پس از شناخت اجمالی سنت ها اکنون به یکی از این سنن که در قرآن کریم بارها و بارها به آن توجه داده شده و در کلام معصومین علیهم السلام بیش از هر موضوع دیگری بدان پرداخته شده است، اشاره می کنیم.